یادگیری چیست؟ با مفهوم آموزش دقیق تر آشنا شوید

ما در تمام طول عمر، از کودکی تا آخرین لحظه زندگی، در حال یادگیری و کسب اطلاعات جدید هستیم، نه فقط در محیط‌های آموزشی، بلکه حین مطالعه، تماشای فیلم، سفر، تعاملات اجتماعی و… تجارب مختلفی کسب می‌کنیم. اما تاکنون با خود فکر کرده‌اید که یادگیری چیست و چطور می‌توان این فرایند را بهبود بخشید؟

کارشناسان، یادگیری را یک فرایند می‌دانند که بر ساختار مغز تاثیر به‌سزایی می‌گذارد. این مفهوم بسته به عوامل مختلفی که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید می‌تواند منجر به تغییر و بهبود عملکرد بشود یا نشود.

پس می‌توان در پاسخ به این سوال، یادگیری را یکی از مراحل همیشگی زندگی در نظر گرفت. برای آن‌که با مفهوم یادگیری آشنا شوید، انواع آن را بشناسید و تفاوت آن را با عملکرد و آموزش درک کنید، این مقاله از مجله بوکاپو را از دست ندهید.

یادگیری چیست؟

واژه یادگیری، عموما برای در بافت آکادمیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما وقتی در مورد چیستی این مفهوم صحبت می‌کنیم، باید به جنبه‌های مختلفی غیر از آموزش علمی هم بپردازیم. محققان آموزشی اتفاق‌نظر دارند که مفهوم یادگیری، خیلی عمیق‌تر از ثبت و حفظ کردن اطلاعات در حافظه است.

یادگیری عمیق و طولانی مدت شامل درک، ایجاد ارتباط میان ایده‌ها و دانش قبلی و جدید، تفکر مستقل و انتقادی و توانایی انتقال دانش در زمینه های جدید و متفاوت است.

با توجه به پاسخی که به این پرسش داده شد، می‌توان چند مورد را برداشت کرد:

۱. یادگیری فرایندی است که به تغییر منجر می‌شود. این تغییر باعث دستیابی به نتایج تجربی و افزایش پتانسیل بهبود عملکرد در آینده می‌شود. کسی که آموزش می‌بیند، در سطح دانش، نگرش و یا رفتار، تغییرات ملموسی می‌کند. در نتیجه آموزش، افراد جهان را متفاوت از قبل خواهند دید و پدیده های مربوط به آن را بهتر درک خواهند کرد.

۲. آموزش دیدن فرایندی همیشگی است و هیچگاه به پایان نمی‌رسد. این مفهوم بر واکنشی که افراد نسبت به تجربه‌های خود نشان می‌دهند تاثیر می‌گذارد.

پیشنهاد مطالعه: منحنی یادگیری چیست؟ تاثیر آن در مدیریت موفق چیست؟ 

تعریف یادگیری در روانشناسی

همانطور که اشاره کردیم، آموزش، فرایندی مداوم است که درست از زمان تولد فرد شروع می‌شود و تا لحظه مرگ ادامه می‌یابد. همه ما با هدف توسعه ظرفیت‌های خودمان در حال تغییر هستیم. پس در پاسخ به این پرسش که در روانشناسی تعریف یادگیری چیست، باید گفت تفاوتی با مفهوم اصلی آن وجود ندارد.

برای یادگیری در این حوزه باید به دو نکته مهم توجه کرد:

1. حضور محرک‌ها در محیط؛
2. تمایلات فطری فرد مانند تمایلات عاطفی و غریزی.

فرد در تمام مراحل زندگی با ایجاد یا بازسازی تجربیات و تحت‌تأثیر تمایلات عاطفی و حسی، به آموختن ادامه می‌دهد. روانشناسان در تعریف یادگیری در روانشناسی، آن را تغییرات رفتاری نسبتا دائمی تعریف می‌کنند که در نتیجه تجربه به دست می‌آید:

• یادگیری می‌تواند رفتارها و واکنش‌های فرد را تغییر داده و بهتر یا بدتر کند؛
• تغییر رفتار در نتیجه عمل و کسب تجربه به دست می‌آید (تغییراتی که ناشی از بلوغ یا رشد هستند را نمی‌توان در این دسته جای داد)؛
• تغییرات رفتاری دائمی و تا حد زیادی طولانی هستند.

خلاصه کتاب یادگیری یادگیری

دانشمند یادگیری خود باشید

باربارا اوکلی

در ۲۹ دقیقه مطالعه کنید

مشاهده کتاب یادگیری یادگیری

انواع یادگیری چیست

در این بخش با انواع یادگیری آشنا شویم. بله، تعجبی ندارد. این هم مانند دیگر جنبه‌های تاثیرگذار در زندگی انسان، انواع مختلفی دارد و آن‌طور که در ابتدای این مقاله گفتیم، تنها به آموزش های دانشگاهی یا پژوهشی ختم نمی‌شود.

به طور کلی انواع یادگیری عبارتند از:

• بصری

وقتی موضوعی به کمک نمودار یا تصویر به افراد منتقل می‌شود.

• شنوایی

شنیدن، راهی برای درک کامل اطلاعات از یک منبع است.

• شفاهی

بیان اطلاعات به شیوه شفاهی و مرور آن با صدای بلند است که در حین نوشتن و خواندن اتفاق می‌افتد.

• فیزیکی

در این حالت، یادگیرنده یک فعالیت فیزیکی را انجام می‌دهد.

• منطقی

زمانی که از مغز برای استدلال منطقی و ریاضی استفاده می‌کنید.

• اجتماعی (بین فردی)

اگر در تعاملات اجتماعی برای برقراری ارتباط با افراد به صورت کلامی و هم غیر کلامی اهتمام بورزید، یادگیرنده اجتماعی هستید.

• تنها

اگر شیوه یادگیری خصوصی و مستقلی دارید، سبک یادگیری‌تان هم تنها و بدون حضور دیگران است.

همچنین سه نوع اصلی از یادگیری شناختی، سه دسته بصری، شنیداری و فیزیکی را به خود اختصاص می‌دهند. ویژگی‌های مشترک هر سبک، می‌تواند به شما در درک چگونگی یاد گرفتن و روش‌های مناسب آن کمک کنند؛ بدین ترتیب می‌توانید مفاهیم را بهتر بیاموزید.

تفاوت یادگیری و عملکرد در چیست؟

تفاوت عملکرد و یادگیری چیست؟ آیا تناقضی در بین آنها وجود دارد؟ البته نمی‌توان تناقض را انتخاب خوبی برای بیان تفاوت عملکرد و یادگیری بدانیم. این دو مفهوم، بیشتر از هم متمایز هستند تا اینکه با هم در تناقض باشند؛ چرا که عملکرد در قالب رفتارهایی آشکار در نتیجه‌ی یادگیری شکل می‌گیرد.

البته عملکرد همیشه هم تبلور تغییرات حاصل از یادگیری نیست؛ به‌این‌دلیل که عملکرد، بلافاصله بعد از یادگیری رخ نمی‌دهد و به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل شامل گرایش فردی، انگیزه، شرایط و موقعیتی هستند که فرد با آنها درگیر است. پس نمی‌توان آن را رسماً، کاملاً یا عیناً نشأت گرفته از یادگیری دانست.

با‌این‌حال نمی‌توان کاملاً هم آن را بی‌ربط به یادگیری و چیستی آن دانست. در واقع پس از آگاهی از تعریف و انواع یادگیری است که می‌توانیم به عملکرد برسیم. در حالتی که تغییری در آموزش رخ نداده باشد، تغییر چندانی هم در عملکرد بوجود نمی‌آید، کما اینکه عوامل ذکر شده مثل شرایط را باید در این حالت در نظر بگیریم و آن را به پای یادگیری و تغییر نگذاریم.

خلاصه کتاب بی حد و مرز

مغزتان را بهبود ببخشید و همه چیز را سریع‌تر بیاموزید

جیم کوییک

در ۴۳ دقیقه مطالعه کنید

مشاهده کتاب بی حد و مرز

تفاوت آموزش و یادگیری چیست؟

تفاوت این دو مفهوم را می‌توان این‌طور شرح داد: راه‌های مختلفی برای یادگیری وجود دارد که سر منشاأ تمام آن‌ها، آموزش است.

یک ضرب‌المثل چینی می‌گوید: هزار معلم، هزار رویکرد دارند. از این ضرب‌المثل می‌توان این نکته را برداشت کرد که آموزش هم مثل یادگیری انواع مختلفی دارد که آنها را در قالب رویکردهای آموزشی می‌شناسیم. رایج‌ترین شکلی که از آموزش و یادگیری می‌دانیم شیوه‌های آموزگارمحور یا دانش آموزمحور است.

در رویکرد آموزگار محور، آموزش راهی است که به یادگیری منجر می‌شود و منبع اطلاعات همان معلم است که قابل اعتماد و فاقد خطا است. اما رویکرد دانش آموز یا دانشجو‌محور کمی بالاتر از دریافت آموزش از یک منبع اطلاعاتی خاص است.

در این روش، دانشجو منبعی قابل اعتماد برای کسب اطلاعات به حساب می‌آید. با وجود این دو محور اما همانطور که گفتیم، آموزش راه‌های مختلفی دارد و به یادگیری منجر می‌شود. در برخی موارد هم ممکن است به یادگیری منجر نشود. این موضوع طبق مسئله‌ای که در بخش تفاوت عملکرد و یادگیری چیست مطرح کردیم، بسته به شرایط و عوامل مختلف متغیر هستند.

روش های یادگیری

در قسمت پیشین به این نتیجه رسیدیم که در نتیجه آموزش به یادگیری می‌رسیم/نمی‌رسیم. حال نکته‌ای که باید بدانید این است که روش های یادگیری چیست و چه تفاوتی با هم دارند؟

اگر گریزی به قسمت انواع یادگیری بزنیم، می‌بینیم که اصلی‌ترین راه های یادگیری، شنیداری، جنبشی، لمسی و دیداری هستند. اینکه شما برای یادگیری بهتر به کدام می‌توانید اعتماد کنید، بسته به شخصیت و توانایی‌های شخصی‌تان تعیین می‌شوند. هرکس بسته به موقعیتی که دارد، راه های یادگیری نامبرده را انتخاب می‌کند.

اما آشنایی با راه های یادگیری چه فایده‌ای دارد؟ اگر بدانید که این روش‌ها تا چه حد روی ذهن و یادگیری‌تان تاثیر گذارند می‌توانید در تحصیل بسیار موفق عمل کنید. البته همان‌طور که گفتیم، یادگیری فقط به جنبه تحصیل و آموزش عالی خلاصه نمی‌شود، پس می‌توان در جنبه‌های دیگر زندگی نیز از این روش‌ها استفاده کرد.

موثرترین روش‌های یادگیری، ابتدا دسته دیداری و سپس دسته شنیداری هستند. طبیعتاً دیدن یک فیلم یا تماشای یک عکس از خواندن چندین صفحه مقاله یا شنیدن یک پادکست موثرتر است. اصولا، هرچیزی که با این دو قوه حسی انسان رابطه داشته باشد، روی یادگیری سریع و موثر که ممکن اسن به عملکرد هم بینجامد، تاثیر بسزایی می‌گذارد.

فرآیند یادگیری در مغز

این اتفاق جالب برای بسیاری از ما سوال بوده و هست. ابزارهای تصویربرداری پیچیده مغز به محققان این امکان را می‌دهد که مغز را بررسی کرده و چگونگی یادگیری انسان را بهتر درک کنند. از این رو ما امروزه نسبت به گذشته اطلاعات بیشتری در مورد این داریم که یادگیری چیست و چطور اتفاق می‌افتد.

یادگیری از این جنبه، یک فرایند فیزیکی است که دانش با فعالیت سلول‌های مغزی نمایش داده می‌شود. شکل‌گیری این اتصالات با مواد شیمیایی داخل مغز به نام عوامل رشد شناخته می‌شوند.

اگر کمی با علم اعصاب آشنا باشید می‌دانید که عوامل رشد را می‌توان ارتقا داد و به بهبود یادگیری کمک کرد. روال‌های کاری خاص، ساختار خوابی بهینه، و محدود کردن ذهن، همگی می‌توانند رشد و یادگیری را سرعت ببخشند. پیشنهاد بوکاپو این است که پس از مطالعه این مطلب، خلاصه کتاب ابر مغز را نیز مطالعه کنید.

خلاصه کتاب ابر مغز

قدرت اعجاب انگیز مغز خود را رها سازید

رودلف تانزی و دیپاک چوپرا

در ۲۲ دقیقه مطالعه کنید

مشاهده کتاب ابر مغز

البته درست است که افراد، دارای استعدادهای ژنتیکی متفاوتی هستند اما تجربه و یادگیری، مغز ما را مثل یک ساختمان شکل می‌دهند و روی عملکرد و رفتار هم تاثیر می‌گذارند. پژوهشگران ثابت کرده‌اند که تعامل فعال، پیش نیاز تغییر در مغز هستند.

مثلا صرفاً گوش کردن به یک سخنرانی منجر به یادگیری نمی‌شود. طرح‌های آموزشی که تعامل فعال را تحریک می‌کنند، مثل بازی، شبیه سازی، تسهیل و غیره به یادگیری بهتر کمک می‌کنند.

سخن آخر

حال دیگر می‌دانیم یادگیری چیست. یادگیری به تغییر و عملکرد منجر می‌شود (البته نه همیشه). نتایج تجربی و افزایش پتانسیل بهبود عملکرد و یادگیری در آینده را تقویت می‌کند. فرآیند یادگیری نیز در دل همین تغییرات بوجود می‌آید.

در پایان پیشنهاد می‌کنیم حالا که با مطالعه این مقاله انگیزه‌ای برای تغییر پیدا کردید، خلاصه بهترین‌ کتاب‌ها در زمینه‌های رشد و توسعه مهارت‌های فردی و موفقیت شغلی را از دست ندهید. ما در بوکاپو با دقت و وسواس، ارزشمندترین کتاب‌های دنیا را برای شما خلاصه می‌کنیم، هم به‌صورت متنی و هم به‌شکل صوتی.