ثبت نام و دریافت هدیه
همیشه پای یک آدم سمی در میان است! تا به حال برایتان پیش آمده که بعد از گذراندن وقت با فردی خاص، احساس خستگی، تهی بودن یا حتی گناهکار بودن داشته باشید؟ این علامت هشداردهنده از آن دست نشانه‌هایی است که نباید نادیده‌شان گرفت. در واقع، بسیاری از ما ناخواسته درگیر روابط سمی می‌شویم و بدون اینکه متوجه باشیم، انرژی حیاتی و آرامش ذهنی خود را قربانی می‌کنیم.
آدم های سمی کسانی هستند که بهطور مداوم بار منفی، درام و بدبینی را به زندگی ما تزریق می‌کنند. این مقاله از مجله بوکاپو، به عنوان یک دوست راهنما، قرار است شما را به دانش و مهارت لازم برای شناسایی این افراد و مهم‌تر از آن، نجات از دست آن‌ها مجهز کند. اگر به دنبال راه‌های مؤثر برای مقابله با آدم های سمی هستید و می‌خواهید بدانید که چگونه از آدم های سمی فاصله بگیریم، ادامه این مطلب برای شما نوشته شده است. چراکه ما معتقدیم، ارتقاء دانش در زمینه مهارت‌های فردی، کلید دستیابی به زندگی بهتر است.
ویژگی های آدم های سمی چیست؟
آدمهای سمی یا همان افراد سمی، صرفاً آدمهای بدشانس، ناراحت یا بدبین نیستند؛ بلکه افرادی هستند که الگوهای رفتاری تخریب‌کننده‌ای دارند و بهطور سیستماتیک دیگران را آزار می‌دهند. شناخت این ویژگی‌ها اولین گام برای درک این است که آدم های سمی چه خصوصیاتی دارند و چرا باید در مورد حضورشان در زندگی‌مان هوشیار باشیم. در ادامه به ۱۰ خصوصیت کلیدی که به شما کمک می‌کند شخصیت آدم های سمی را بشناسید، اشاره می‌کنیم:
۱. آن‌ها همیشه قربانی هستند
آدم سمی هیچ‌گاه مسئولیت کار خود را نمی‌پذیرد. همیشه شخص یا شرایط دیگری مقصر وضعیت ناخوشایند آن‌هاست. این افراد با سلب مسئولیت، ترحم شما را جلب کرده و در پشت پرده، شما را درگیر درام‌های بی‌پایان خود می‌کنند.
۲. از شما انتقادهای مخرب می‌کنند
انتقاد سازنده یک چیز است و تحقیر کردن چیز دیگر. اشخاص سمی اغلب با نقدهای تند و گزنده، عزت نفس شما را هدف قرار می‌دهند و به گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار تنها هدفشان «کمک» به شماست، در حالی که فقط شما را کوچک می‌کنند.
۳. مرزهای شما را زیر پا میگذارند
برای آدم های سمی، مرزهای شخصی و حریم خصوصی دیگران بی‌معناست. آن‌ها بدون اجازه دخالت می‌کنند، در زمان نامناسب تماس می‌گیرند و به قوانین و محدودیت‌هایی که تعیین می‌کنید، بی‌توجه هستند.
۴. حسادت و رقابت ناسالم دارند
آن‌ها به جای شاد شدن از موفقیت‌های شما، سعی می‌کنند آن را کم‌اهمیت جلوه دهند یا آن را به شانس یا عوامل دیگر نسبت دهند. رقابت با شما به جای تشویق شما، از ویژگی‌های بارز رفتار آدم های سمی است.
۵. انرژی‌خوار هستند (Energy Vampires)
پس از هر برخورد، شما احساس می‌کنید که انرژی‌تان تخلیه شده است. این افراد با شکایت‌های مداوم و منفی‌بافی، تمام نشاط شما را از بین میبرند و اغلب تنها درباره مشکلات خودشان صحبت می‌کنند.
۶. از دروغ و فریب استفاده می‌کنند
ادم های سمی برای رسیدن به اهداف خود یا فرار از مسئولیت، به راحتی دروغ می‌گویند یا حقایق را تحریف می‌کنند. برای آن‌ها، حفظ وجهه از صداقت مهم‌تر است.
۷. در روابط خود سلطه‌جو هستند
این افراد همیشه باید حرف آخر را بزنند و کنترل رابطه در دست آن‌ها باشد. اگر تلاش کنید کنترل را پس بگیرید، با خشم، سردی یا بازی‌های روانی آن‌ها روبرو می‌شوید.
۸. خبرچین و شایعه‌ساز هستند
آن‌ها از پخش شایعات و بدگویی در مورد دیگران لذت میبرند و با این کار، نوعی حس برتری موقت به دست می‌آورند. حواستان باشد؛ اگر با شما در مورد دیگران بدگویی می‌کنند، حتماً پشت سر شما نیز همین کار را خواهند کرد.
۹. احساس گناه می‌دهند (Gaslighting)
ادم های سمی زندگی شما ممکن است با استفاده از تکنیک «گس لایتینگ» “Gaslighting” کاری کنند که در سلامت عقل و درک خود از واقعیت شک کنید. آن‌ها کاری می‌کنند که شما احساس کنید بیش از حد حساس یا اشتباه‌کننده هستید.
۱۰. آن‌ها فقط در مواقع نیاز پیدایشان می‌شود
این افراد تنها زمانی که به کمک، حمایت عاطفی یا یک منفعت شخصی نیاز دارند، به سراغ شما می‌آیند. در غیر این صورت، در دسترس نیستند و به نیازهای شما بی‌تفاوت‌اند.
آدم های سمی چه بلایی بر سرتان می‌آورند؟
حالا که می‌دانید آدم های تاکسیک یعنی چه و چه خصوصیاتی دارند، باید بدانید که این افراد چه تأثیرات عمیقی بر سلامت جسمی و روانی شما میگذارند. حضور مداوم در یک رابطه سمی، می‌تواند منجر به فرسودگی شغلی، اضطراب مزمن، افسردگی و کاهش شدید اعتمادبهنفس شود. این تعاملات مانند یک زهر کُند عمل می‌کنند؛ ابتدا با نادیده‌گرفتن مرزهای شما شروع شده و در نهایت، به شما احساس بی‌ارزشی می‌دهند. سطح استرس بالای ناشی از مقابله مداوم با این افراد، حتی می‌تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند. بدترین آسیب این است که شما باور می‌کنید که این رفتارها عادی هستند و شایسته بهترین‌ها نیستید.
پیشنهاد مطالعه: راهنمای جامع شناخت افراد خودشیفته + ۶ نکته برای برخورد با خودشیفته ها
چطور خودمان را از دست آدم های سمی نجات بدهیم؟
حذف آدم های سمی از زندگی همیشه آسان نیست؛ اما گامی حیاتی برای بازیابی آرامش است. در اینجا ۵ گام اساسی برای دور شدن از آدم های سمی و نجات خود را مرور می‌کنیم:
۱. مرزهای شفاف و محکم تعیین کنید: دقیقاً مشخص کنید که چه رفتارهایی را تحمل نخواهید کرد. (مثال: «در مورد آن موضوع صحبت نمی‌کنم.») این کار به وضوح نشان می‌دهد که شما برای حفظ حریم خود مصمم هستید.
۲. ارتباطات را محدود کنید: زمان و دفعات تعامل با فرد سمی را به حداقل برسانید. اگر همکار یا آشنای دور است، تعامل خود را صرفاً به مسائل ضروری و رسمی محدود کنید.
۳. قاطع و کوتاه پاسخ دهید: وقتی فرد سمی سعی می‌کند شما را وارد درام کند، با جملات کوتاه و بدون توضیح اضافه، مکالمه را قطع کنید. (مثال: «متأسفم، وقت ندارم در این مورد حرف بزنم.»)
۴. حمایت بیرونی پیدا کنید: با دوستان و افراد مورد اعتماد خود صحبت کنید. داشتن یک شبکه حمایتی، به شما کمک می‌کند تا واقعیت را از دیدگاه آن‌ها ببینید و در تصمیم به حذف آدم های سمی مصمم باشید.
۵. به‌کلی قطع ارتباط کنید (در صورت امکان): اگر رابطه بسیار سمی و مخرب است و فرد سمی، فردی است که می‌توانید به راحتی او را حذف کنید، به‌صورت کامل و بدون برگشت، رابطه را قطع کنید. این بهترین راه برای حفظ سلامت روان شماست.
وقتی افراد سمی از عزیزانمان هستند!
گاهی اوقات، آدم تاکسیک یکی از اعضای خانواده، همکار یا رئیس شماست و قطع کامل ارتباط غیرممکن است. در این شرایط، باید رویکردی متفاوت اتخاذ کنید تا بتوانید خود را در برابر آسیب‌ها حفظ کنید. برای اینکه حداقل آسیب را ببینید، این راهکارها را دنبال کنید:
۱. یک سپر عاطفی بسازید: یاد بگیرید که حرف‌ها و رفتارهای آن‌ها را شخصی‌سازی نکنید. به خود بگویید که این رفتارها، بازتابی از مشکلات آن‌هاست، نه عیب شما.
۲. از اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی بپرهیزید: از بحث درباره برنامه‌های آینده، موفقیت‌ها یا آسیب‌پذیری‌های خود با آن‌ها خودداری کنید. هرچه کمتر بدانند، کمتر میتوانند از آن علیه شما استفاده کنند.
۳. رویکرد خاکستری را به کار ببرید: هنگامی که فرد سمی شروع به درام‌سازی می‌کند، خود را به سنگی خاکستری تبدیل کنید؛ کسل‌کننده، بی‌احساس و خنثی. پاسخ‌های شما باید تک‌کلمه‌ای و بی‌روح باشد تا سوخت لازم برای بازی خود را دریافت نکند.
۴. زمان و مکان تعامل را مدیریت کنید: قرارهای ملاقات را کوتاه، عمومی و در زمان‌هایی برگزار کنید که در وضعیت روانی بهتری هستید. هرگز در لحظات ضعف یا خستگی با آن‌ها تعامل نکنید.
۵. روی خودتان سرمایه‌گذاری کنید: زمان و انرژی‌ای که معمولاً صرف نگرانی در مورد آن فرد می‌کنید را صرف مراقبت از خود، سرگرمی‌ها و روابط مثبت کنید. این کار به شما قدرت می‌دهد تا تأثیر منفی آن‌ها را خنثی کنید.
شاید خودتان هم سمی باشید!
هیچ‌کس کامل نیست و ما همه گاهی اوقات می‌توانیم رفتارهایی از خود نشان دهیم که «سمی» به نظر برسد. درگیری مداوم در بحث‌ها، شکایت بیش از حد یا غیبت کردن، درجات خفیفی از این رفتارها هستند. اما نکته مهم این است که آدم سمی بودن اغلب یک الگوی رفتاری ناآگاهانه است. اگر مدام در زندگی‌تان درام وجود دارد، اگر روابطتان کوتاه و پر از تنش است یا اگر دیگران مدام از شما فاصله می‌گیرند، باید این احتمال را در نظر بگیرید. اعتراف به اینکه «ممکن است من هم ویژگی‌های افراد سمی را داشته باشم و ندونم»، اولین قدم در مسیر رشد و بهبود روابط است.
پیشنهاد مطالعه: خودآگاهی چیست و برای افزایش آن چه کارهایی انجام بدهیم؟
راهکارهایی برای اینکه سمی نباشیم
هدف ما در بوکاپو، توانمندسازی شما برای داشتن یک زندگی هدفمند و سالم است. اگر می‌خواهید از شر شخصیت آدم های سمی رها شوید و به فردی سازنده تبدیل شوید، این ۵ راهکار را اجرا کنید:
۱. مسئولیت‌پذیری کامل داشته باشید: به جای سرزنش دیگران، در هر موقعیتی سهم خود را از مشکل بپذیرید. تمرین کنید که به جای «تقصیر او بود»، بگویید: «من می‌توانستم متفاوت عمل کنم.»
۲. همدلی را تمرین کنید: فعالانه گوش دهید و تلاش کنید که دنیا را از چشم دیگری ببینید. به جای واکنش سریع، از خود بپرسید «احتمالاً او چه احساسی دارد؟»
۳. از قضاوت کردن خودداری کنید: قبل از اینکه در مورد دیگران نظر بدهید، به‌یاد بیاورید که شما از تمام پشت پرده زندگی آن‌ها خبر ندارید. انرژی خود را صرف درک کنید، نه داوری.
۴. بر انرژی مثبت تمرکز کنید: به جای غرق شدن در شکایت‌ها و مشکلات، تمرکز خود را به راه‌حل‌ها و قدردانی از داشته‌هایتان تغییر دهید. انرژی مثبت شما، دیگران را جذب خواهد کرد.
۵. در مورد مرزهای خود صادق باشید: نیازهای خود را به وضوح و با احترام بیان کنید، اما متعهد شوید که مرزهای دیگران را نیز به همان اندازه محترم بشمارید.
پیشنهاد مطالعه: خطای شناختی؛ وقتی مغزتان به شما دروغ می‌گوید (۱۰ مورد از خطاهای شناختی)
کتاب هایی که شما را از سمی بودن نجات می دهند
بهترین راه برای تبدیل شدن به یک فرد بهتر و محافظت از خود در برابر ادم های سمی، مطالعه و یادگیری مداوم است. در مجله بوکاپو، همواره در تلاشیم تا خلاصه‌ای از عمیق‌ترین و کاربردی‌ترین این آثار را برای شما فراهم کنیم. در این مسیر، مطالعه کتاب‌های زیر می‌تواند بسیار روشنگر باشد:
۱. کتاب آدم های سمی (Toxic People) اثر لیلیان گلاس (Lillian Glass): این کتاب یک راهنمای کامل و جامع برای شناسایی و مقابله با انواع شخصیت‌های مخرب است. دکتر گلاس در این اثر، مدل‌های رفتاری مختلف آدم های سمی از جمله «قربانی»، «کنترل‌گر»، و «انتقادگر» را معرفی می‌کند و استراتژی‌های عملی و قاطعانه‌ای برای حذف آدم های سمی از زندگی یا کاهش اثرات مخرب آن‌ها ارائه می‌دهد. این اثر برای هر کسی که می‌خواهد مرزهای سالم در روابطش تعیین کند، ضروری است.
۲. والدین سمی (Toxic Parents) اثر سوزان فوروارد (Susan Forward): برای کسانی که درگیر آسیب‌های عمیق ناشی از والدین سمی در دوران کودکی هستند، این کتاب یک منبع شفابخش است. فوروارد به بررسی انواع رفتارهای والدینی آسیب‌زا می‌پردازد و راهکارهایی را برای درک این تأثیرات طولانی‌مدت بر زندگی بزرگسالی و چگونگی رهایی عاطفی و ذهنی از بند این الگوهای مخرب ارائه می‌دهد. خواندن این کتاب برای بازیابی اعتمادبهنفس و ساختن آینده‌ای سالم توصیه می‌شود.
۳. مثبت‌اندیشی سمی (Toxic Positivity) اثر ویتنی گودمن (Whitney Goodman): این کتاب یک پادزهر اساسی برای «مثبت‌نگری سطحی» است که به ما می‌آموزد چگونه خودمان یا دیگران را با اصرار بر «همیشه شاد بودن»، دچار رفتار سمی نکنیم. گودمن نشان می‌دهد که نادیده گرفتن و سرکوب احساسات منفی واقعی تحت عنوان مثبت‌اندیشی، می‌تواند سلامت روان ما را مختل کند و به روابطمان آسیب بزند. این کتاب به ما یادآوری می‌کند که پذیرش تمام احساسات، اعم از خوب و بد، کلید سلامت عاطفی و جلوگیری از سمی بودن است.
۴. هنر ظریف رهایی از دغدغه‌ها (The Subtle Art of Not Giving a F*ck) اثر مارک منسن (Mark Manson): این کتاب با رویکردی متفاوت، به شما می‌آموزد که چگونه انرژی خود را صرف آنچه واقعاً مهم است کنید و از درگیر شدن در درام‌ها و مسائل کم‌اهمیت که ادم های سمی سعی در تحمیل آن‌ها دارند، بپرهیزید. منسن تأکید می‌کند که پذیرش محدودیت‌ها و انتخاب هوشمندانه دغدغه‌ها، کلید آرامش درونی است.
فراموش نکنید که خلاصه‌های کلیدی و کاربردی برخی از این کتاب‌ها و سایر آثار برجسته در حوزه مهارت‌های فردی و روان‌شناسی را می‌توانید به‌صورت دیجیتال و صوتی در سایت و اپلیکیشن بوکاپو پیدا کنید تا در کمترین زمان، هسته اصلی دانش را جذب کنید.
همه ما درجاتی از سمی بودن را داریم! حواسمان باشد!
در نهایت، با یادآوری این نکته که هیچ‌کس کاملاً خوب یا کاملاً بد نیست، مقاله را به پایان می‌رسانیم. هر یک از ما در شرایط استرس یا خستگی ممکن است برخی از رفتار آدم های سمی را از خود نشان دهیم. آنچه ما را از یک آدم سمی مزمن جدا می‌کند، قدرت آگاهی و تمایل به تغییر است. هدف ما در بوکاپو این است که با ارائه محتوای آموزشی باکیفیت، این آگاهی و تمایل را در شما تقویت کنیم. مقابله با آدم های سمی و محافظت از فضای ذهنی خود، یک مهارت کلیدی است که با تمرین و دانش، به‌دست می‌آید. دور شدن از آدم های سمی اولین قدم به سوی یک زندگی آرام‌تر و پربارتر است.
حالا آماده‌اید که دانش خود را در کمترین زمان افزایش دهید و با آگاهی، بهترین انتخاب‌ها را برای زندگی‌تان داشته باشید؟ همین امروز در بوکاپو ثبت نام کنید و به دنیای خلاصه‌های صوتی و دیجیتال پرفروش‌ترین کتاب‌های جهان دسترسی پیدا کنید!
بهترین رویکرد، تعیین مرزهای سفت و سخت و محدود کردن تعاملات است. هرگز وارد بازی‌های روانی آن‌ها نشوید و احساسات خود را برای آن‌ها توضیح ندهید. اگر هم می‌توانید، حتماً ارتباطتان را قطع کنید.
آدم های سمی (یا ادم های سمی) افرادی هستند که بهطور مداوم با رفتارهایی مانند انتقاد مخرب، قربانینمایی، عدم پذیرش مسئولیت و زیر پا گذاشتن مرزها، انرژی و آرامش ذهنی اطرافیان خود را تحلیل میبرند و باعث ایجاد استرس و احساس گناه در دیگران میشوند.
اولین قدم دور شدن از آدم های سمی این است که بهطور واضح به خودتان اعتراف کنید که این رابطه سمی است. سپس زمان تماسها و تعاملات را محدود کنید و در صورت امکان، با قطع کامل ارتباط، سلامت روان خود را در اولویت قرار دهید.
والدین سمی میتوانند باعث کاهش شدید اعتمادبهنفس، مشکلات در برقراری روابط سالم در بزرگسالی، اضطراب و احساس عدم ارزشمندی در فرزندان شوند. این الگوهای مخرب اغلب نیاز به کار عمیق و کمک تخصصی برای درمان دارند.
