ربات هوش مصنوعی چه شغل هایی را از بین نمی برد؟

این روزها کمتر کسی را می‌توان یافت که دغدغه‌ آینده‌ی شغلی خود را در عصر ظهور ربات هوش مصنوعی نداشته باشد. هر روز خبرهای جدیدی از پیشرفت‌های خیره‌کننده‌ این فناوری منتشر می‌شود؛ از ساخت تصاویر واقع‌گرایانه با هوش مصنوعی آنلاین تا نگارش متون پیچیده و کدنویسی توسط ربات هوش مصنوعی chatgpt.

این انقلاب تکنولوژیک، درست مانند هر انقلاب دیگری، ترس و هیجان را توأمان در دل‌ها ایجاد کرده است. آیا واقعاً ربات‌ های هوشمند قرار است جایگزین تمام ما انسان‌ها شوند؟ و اگر اینطور است، چه مشاغلی در برابر این سونامی قدرتمند، مقاوم خواهند بود؟

قبل از اینکه به بررسی مشاغل مقاوم بپردازیم، بهتر است یادآوری کنیم که مطالعه و کسب دانش، بهترین راه برای آماده‌سازی در هر شرایطی است. خواندن کتاب، نه تنها دانش ما را به‌روز می‌کند، بلکه اعتماد به نفس لازم برای مواجهه با تغییرات بزرگ را نیز به ما می‌دهد.

با خواندن کتاب‌ در مورد هوش مصنوعی، می‌توانیم ترس خود را به شناخت تبدیل کنیم. هدف این مقاله، دقیقاً همین است: ارائه‌ یک نقشه‌ راه برای شما تا بدانید که در دنیای جدید هوش مصنوعی، کجا ایستاده‌اید و چگونه می‌توانید مهارت‌های خود را بیمه کنید. با ما همراه باشید تا بفهمید ربات هوش مصنوعی دقیقاً چه مشاغلی را تهدید نمی‌کند و چگونه باید با آن کار کرد.

ربات هوش مصنوعی چیست؟

بیایید ببینیم اصلاً هوش مصنوعی چیست؟ ربات هوش مصنوعی در ساده‌ترین تعریف، سامانه‌ای است که قادر به تقلید از هوش انسانی و انجام وظایفی است که به طور معمول به ورودی انسانی نیاز دارند. این سامانه‌ها، از طریق یادگیری ماشینی (Machine Learning) و پردازش داده‌های بزرگ، توانایی تحلیل، استدلال، حل مسئله و در نهایت، تصمیم‌گیری را کسب می‌کنند.

درواقع، هوش مصنوعی یک حوزه وسیع است که انواع هوش مصنوعی را شامل می‌شود و ربات، تنها یکی از اشکال تجسمی آن است. مثلاً یک چت ربات هوش مصنوعی مانند ChatGPT، یک مدل زبانی بزرگ است که در قالب یک ربات، وظیفه مکالمه و تولید محتوا را بر عهده دارد.

توانایی سوال از ربات هوش مصنوعی یا AI  در موضوعات مختلف، نشان‌دهنده گستردگی این فناوری است. نکته مهم این است که برای استفاده از این ابزارها، لزوماً نیازی به پرداخت هزینه نیست؛ بسیاری از قابلیت‌ها در قالب هوش مصنوعی رایگان یا نسخه‌های آزمایشی در دسترس قرار می‌گیرند. در بخش‌های بعدی، به تفصیل خواهیم دید که این فناوری‌ها چگونه در زندگی روزمره ما جاری شده‌اند.

انواع هوش مصنوعی

دنیای برنامه هوش مصنوعی بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم. در حالی که عموم مردم با پدیده‌هایی مانند ربات هوش مصنوعی سخنگو یا دستیاران صوتی آشنا هستند؛ اما در پشت صحنه، مدل‌های بسیار متنوعی در حال فعالیت هستند. برای درک بهتر اینکه کدام مشاغل در امان خواهند بود، ابتدا باید با انواع ربات هوش مصنوعی و کاربردهای آنها آشنا شویم.

۱. مدل‌های زبانی و چت‌بات‌ها

این دسته، شامل محبوب‌ترین و پرکاربردترین ربات های هوشمند هستند که وظیفه اصلی‌شان پردازش زبان طبیعی و مکالمه با انسان است. از آن‌ها برای تولید محتوا، خلاصه سازی، ترجمه و کدنویسی اولیه استفاده می‌شود.

1. ربات هوش مصنوعی ChatGPT: بدون شک، مشهورترین ربات هوش مصنوعی که تحول عظیمی در پردازش زبان طبیعی ایجاد کرد.
2. مدل‌های هوش مصنوعی Gemini (هوش مصنوعی گوگل): جدیدترین و قدرتمندترین مدل‌های چندوجهی که در سه نسخه اصلی عرضه شده‌اند:
   • Gemini Ultra: قدرتمندترین نسخه که برای انجام وظایف بسیار پیچیده، تحلیل عمیق داده‌ها و استدلال‌های سطح بالا طراحی شده است.
   • Gemini Pro: نسخه‌ای متعادل و سریع که برای کارهای روزمره، جستجو و یکپارچه‌سازی با سرویس‌های گوگل مناسب است. (این همان مدلی است که در نسخه رایگان استفاده می‌شود.)
   • Gemini Nano: کوچک‌ترین نسخه که به طور خاص برای اجرا روی دستگاه‌های موبایل مانند گوشی‌های هوشمند طراحی شده تا سرعت و حریم خصوصی را حفظ کند.
3. Claude: یک مدل زبانی پیشرفته که توسط شرکت Anthropic توسعه داده شده و در زمینه‌های خلاقیت و درک متون طولانی بسیار قدرتمند است.
4. Grok (ربات هوش مصنوعی ایلان ماسک): مدل توسعه داده شده توسط شرکت xAI ایلان ماسک، که به دلیل لحن طنزآمیز، غیررسمی و دسترسی به اطلاعات لحظه‌ای از پلتفرم X (توییتر سابق) شناخته می‌شود.
5. Llama: مدل‌های زبانی متن‌باز (Open Source) که توسط متا (فیسبوک) منتشر شده‌اند و برای توسعه‌دهندگان بسیار جذاب هستند.
6. Microsoft Copilot (Bing AI): نمونه‌ای از هوش مصنوعی مایکروسافت که در محیط ویندوز و مرورگر Edge، تجربه جستجو و تولید محتوا را متحول کرده و از GPT-4 و مدل‌های دیگر بهره می‌برد.
7. Perplexity AI: ابزاری که تمرکز اصلی‌اش بر پاسخ‌های دقیق و ذکر منابع است و عملاً به یک موتور جستجوی مبتنی بر هوش مصنوعی تبدیل شده است.

۲. هوش مصنوعی تولیدکننده تصویر و کارهای هنری

این ابزارها، با دریافت دستورات متنی (پرامپت)، قادر به خلق آثار هنری و تصاویر واقعی یا خیالی هستند و بخش بزرگی از فرآیند طراحی و تولید بصری را متحول کرده‌اند.

1. Midjourney: مشهورترین ابزار تولیدکننده تصویر با کیفیت بالا که به خاطر سبک هنری و توانایی‌اش در خلق تصاویر خلاقانه شناخته می‌شود.
2. DALL-E 3: مدل تولید تصویر شرکت OpenAI که به طور کامل با ربات هوش مصنوعی chatgpt ادغام شده است.
3. Stable Diffusion: یک مدل متن‌باز که امکانات گسترده‌ای برای سفارشی‌سازی و استفاده محلی در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
4. Adobe Firefly: مجموعه‌ای از مدل‌های هوش مصنوعی که در محصولات Adobe (مانند فتوشاپ) ادغام شده و طراحی را برای میلیون‌ها کاربر آسان کرده است.

۳. هوش مصنوعی تولیدکننده کد

این ابزارها به برنامه‌نویسان کمک می‌کنند تا با سرعت بیشتری کدنویسی کنند، اشکالات را پیدا کرده و کد را تکمیل نمایند.

1. GitHub Copilot: یک دستیار کدنویسی که توسط مایکروسافت و OpenAI توسعه داده شده و از بهترین ربات هوش مصنوعی برای کدنویسان به شمار می‌رود.
2. Code Llama: مدل دیگری از متا که به صورت متن‌باز منتشر شده و تمرکز بر تولید و تصحیح کد دارد.

۳. دستیاران صوتی و کاربردی

ابزارهایی که در زندگی روزمره ما برای مدیریت زمان، ترجمه و تبدیل گفتار به نوشتار استفاده می‌شوند.

1. Amazon Alexa: دستیار صوتی مشهور آمازون برای مدیریت خانه هوشمند و اطلاعات روزمره.
2. Google Assistant: نمونه‌ای از ربات هوش مصنوعی گوگل که در گوشی‌ها و دستگاه‌های هوشمند اندرویدی و دیگر پلتفرم‌ها به کار می‌رود.
3. Siri: دستیار هوشمند شرکت اپل که به صاحبان محصولات این برند در کارهای روزمره کمک می‌کند.
4. Google Translate: سامانه ترجمه پیشرفته که از هوش مصنوعی برای ارائه ترجمه‌های طبیعی‌تر استفاده می‌کند.
5. Whisper: یک مدل قدرتمند Speech-to-Text از OpenAI که گفتار را با دقت بالایی به متن تبدیل می‌کند.

۴. سامانه‌های خودران و پیش‌بینی‌کننده

این دسته شامل هوش مصنوعی‌های پیچیده‌ای است که وظیفه تصمیم‌گیری در دنیای واقعی و پیش‌بینی رفتارها را بر عهده دارند.

1. Waymo (خودروهای خودران): نمونه‌ای برجسته از هوش مصنوعی در زمینه اتومبیل‌رانی که خودروها را قادر می‌سازد بدون نیاز به راننده، در جاده حرکت کنند. (احتمالاً نمونه‌های مرتبط با ربات هوش مصنوعی ایلان ماسک – تسلا – هم در این دسته می‌گنجند.)
2. سامانه‌های پیشنهاددهنده (Recommender Systems): پلتفرم‌هایی مانند نتفلیکس، آمازون و… از این سامانه‌ها برای تحلیل رفتار کاربر و پیشنهاد محتوای مرتبط استفاده می‌کنند.

ربات هوش مصنوعی چه مشاغلی را از بین نمی برد؟

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، یک حقیقت وجود دارد: ربات هوش مصنوعی تنها می‌تواند بخش‌هایی از مشاغل تکراری و مبتنی بر داده را انجام دهد. مشاغلی که نیازمند مهارت‌های منحصربه‌فرد انسانی هستند، نه تنها از بین نمی‌روند؛ بلکه ارزش بیشتری نیز پیدا خواهند کرد. این مشاغل بر اساس چهار ستون اصلی مقاومت می‌کنند: خلاقیت عمیق، هوش هیجانی و همدلی، حل مسئله‌ غیرساختاریافته و تصمیم‌گیری استراتژیک.

۱. مشاغل خلاقانه و هنری اصیل (Creative Jobs)

ربات هوش مصنوعی رایگان می‌تواند آثار هنری تولید کند، اما نمی‌تواند خلاقیت هدفمند داشته باشد. خلاقیت به معنای درک عمیق از احساسات انسانی، فرهنگ و انگیزه‌های پشت یک اثر است.

• کارگردانان و سناریونویسان سطح بالا: هوش مصنوعی می‌تواند یک فیلم‌نامه بر اساس ژانرهای موجود بنویسد، اما نمی‌تواند یک روایت اصیل و تأثیرگذار بر اساس یک دیدگاه منحصربه‌فرد انسانی خلق کند که جهان‌بینی جدیدی را به مخاطب ارائه دهد.
• هنرمندان تجسمی مفهومی: هنرمندی که هدف، احساس و تجربه‌ شخصی خود را به اثر منتقل می‌کند، همیشه یک سروگردن بالاتر از تولیدات ماشینی خواهد بود.
• استراتژیست‌های بازاریابی و برندینگ: تدوین یک کمپین بازاریابی که بتواند با احساسات مخاطب پیوند برقرار کند و اعتماد ایجاد نماید، نیازمند هوش هیجانی و درک عمیق از روانشناسی انسانی است که از توان بهترین ربات هوش مصنوعی نیز خارج است.

۲. مشاغل مبتنی بر هوش هیجانی و همدلی (Empathy-Driven Roles)

مهم نیست ربات هوش مصنوعی چقدر پیشرفته باشد، نمی‌تواند همدلی واقعی یا هوش هیجانی داشته باشد.

• روانشناسان و درمانگران: گوش دادن فعال، درک دردهای عمیق و ایجاد یک فضای امن برای رهایی، نیازمند ارتباط انسانی است.
• مدیران منابع انسانی (HR) و مربیان (Coaches): رهبری یک تیم، حل تعارضات بین فردی، و انگیزه دادن به کارکنان، همگی نیازمند هوش هیجانی بالا هستند.
• پرستاران و مراقبان بهداشتی: لمس یک دست، یک لبخند و یک کلمه‌ی دلگرم‌کننده از یک انسان، در فرآیند درمان غیرقابل جایگزین است.

۳. مشاغل مرتبط با حل مسئله‌ غیرساختاریافته و بین‌رشته‌ای

هوش مصنوعی در حل مسائلی که داده‌های زیادی برای آن‌ها وجود دارد، عالی است، اما در مسائل «جدید»، «نامشخص» و «پیچیده» که نیاز به تفکر جانبی دارند، ضعیف عمل می‌کند.

• محققان و دانشمندان (Frontier Scientists): کسانی که در حال کشف ناشناخته‌ها و طراحی آزمایش‌های کاملاً جدید هستند.
• قضات و وکلا در پرونده‌های پیچیده: در پرونده‌هایی که نیاز به درک اخلاقی، در نظر گرفتن سوابق فرهنگی و تفسیر دقیق قوانین در شرایط جدید دارند، تصمیم نهایی باید انسانی باشد.
• مدیران ارشد اجرایی (CEO) و استراتژیست‌ها: تعیین مسیر آینده‌ی یک شرکت در یک بازار غیرقابل پیش‌بینی، نیازمند ریسک‌پذیری و شمّ انسانی است.

۴. مشاغل فیزیکی و مهارتی با نیاز به بداهه‌پردازی

برخی از مشاغل فیزیکی به دلیل نیاز به مهارت‌های حرکتی دقیق، بداهه‌پردازی در محیط‌های متغیر و قضاوت در لحظه، از ربات‌های خودران در امان خواهند بود.

• متخصصان تعمیر و نگهداری پیچیده (مانند تعمیرکاران حرفه‌ای خودرو یا تأسیسات): توانایی تشخیص مشکل از طریق حس لامسه و بصری در یک محیط شلوغ و متغیر، از توانایی‌های ربات هوش مصنوعی ایلان ماسک نیز در کوتاه‌مدت خارج است.
• مدرسان و معلمان حضوری: تعامل زنده با دانش‌آموز و ایجاد انگیزه در او یک فرآیند پیچیده‌ی انسانی است.

مشاغلی که با هوش مصنوعی از بین می روند

تمرکز ربات هوش مصنوعی بر خودکارسازی وظایف تکراری، مبتنی بر داده و روتین است. مشاغلی که بخش عمده‌ی آن‌ها از این وظایف تشکیل شده است، با بیشترین خطر روبه‌رو هستند.

1. ورود داده و پردازش اسناد (Data Entry & Processing): دیگر نیازی به وارد کردن دستی اطلاعات نیست، زیرا مدل‌های هوش مصنوعی می‌توانند اسناد را اسکن و خلاصه‌سازی کنند.
2. اپراتورهای مرکز تماس (Call Center Agents): چت ربات هوش مصنوعی و ربات هوش مصنوعی سخنگو اکنون می‌توانند به ۸۰% سؤالات متداول را پاسخ دهند.
3. محتواسازی تکراری (Content Milling): تولید مقالات و متون خبری ساده، خلاصه‌سازی و بازنویسی متون، توسط ربات هوش مصنوعی با سرعت و هزینه‌ بسیار پایین‌تر انجام می‌شود.
4. تحلیلگران داده‌ سطح پایین (Entry-Level Data Analysts): بسیاری از وظایف مربوط به پاک‌سازی، مرتب‌سازی و مصورسازی داده‌ها، توسط برنامه هوش مصنوعی به صورت خودکار انجام می‌شود.
5. طراحان گرافیک و تصویرگران ساده (Simple Graphic Designers): تولید لوگوهای ساده یا تصاویر پیش‌پاافتاده دیگر نیازی به انسان ندارد و توسط ابزارهایی مانند Midjourney و DALL-E تولید می‌شود.

پیشنهاد می‌کنیم درباره کاربرد هوش مصنوعی در موفقیت کسب و کارها نیز بخوانید.

چطور با هوش مصنوعی کار کنیم؟

به جای ترس از ربات هوش مصنوعی، باید یاد بگیریم که چگونه آن را به یک همکار قدرتمند تبدیل کنیم. تسلط بر نحوه استفاده از این ابزارها، مهارت آینده است.

۱. آشنایی با ابزارها:

• شروع با هوش مصنوعی آنلاین و رایگان: از ابزارهایی مانند نسخه‌های رایگان هوش مصنوعی آنلاین، ChatGPT، Microsoft Copilot یا Google Gemini شروع کنید.
• پیدا کردن و دسترسی: این ابزارها عمدتاً از طریق وب‌سایت‌ها یا برنامه هوش مصنوعی موبایل قابل دسترسی هستند. برای مثال، برای استفاده از ربات هوش مصنوعی تلگرام، کافی است ربات مورد نظر را در تلگرام جستجو کنید.
• آزمایش و خطا: با طرح انواع سوال از ربات هوش مصنوعی، قابلیت‌های آن را بشناسید.

۲. تسلط بر پرامپت‌نویسی (Prompt Engineering)

تعامل با هوش مصنوعی شبیه سوال از ربات هوش مصنوعی ساده نیست؛ بلکه یک مهارت است. باید یاد بگیرید که چگونه به بهترین شکل با آن چت کنید. این روش، «پرامپت‌نویسی» نامیده می‌شود.

• نقش بدهید: از ربات بخواهید که نقش یک متخصص را بازی کند. مثال: «تو یک مدیر بازاریابی با ۱۰ سال سابقه هستی…»
• محدودیت تعیین کنید: مشخص کنید که چه چیزی را نمی‌خواهید. مثال: «یک متن ۵۰۰ کلمه‌ای بنویس، اما از کلمات تخصصی زیاد استفاده نکن.»
• ساختار بخواهید: خروجی را در یک قالب مشخص درخواست کنید. مثال: «پاسخ خود را در قالب یک جدول با سه ستون (مزایا، معایب، راه‌حل) ارائه بده.»
• گام به گام پیش بروید: برای کارهای پیچیده، آن را به چند بخش تقسیم کنید و در هر مرحله از ربات بخواهید بخش بعدی را انجام دهد.

۳. هوش مصنوعی را به همکار تبدیل کنید، نه کارمند

برنامه هوش مصنوعی ابزاری است برای افزایش بهره‌وری، نه انجام کل کار به جای شما. از آن بخواهید که:

• پیش‌نویس اولیه‌ای تولید کند: 80% محتوا را با هوش مصنوعی بنویسید و شما ۲۰% نهایی (نظرات انسانی، خلاقیت و ویرایش) را اضافه کنید.
• ایده تولید کند: در یک جلسه‌ طوفان فکری، هزاران ایده به شما بدهد و شما بهترین‌ها را انتخاب کنید.
• خلاصه کند: یک کتاب یا گزارش ۵۰ صفحه‌ای را برای شما در ۵ پاراگراف خلاصه کند تا سریع‌تر به اصل مطلب برسید.

کتاب های مرتبط با هوش مصنوعی

در پایان این سفر آموزشی، برای اینکه بتوانید همواره یک گام جلوتر از تغییرات باشید و ترس خود را از فناوری به دانش تبدیل کنید، مطالعه کتاب‌های مرتبط با آینده هوش مصنوعی امری ضروری است. این کتاب‌ها دیدگاهی عمیق‌تر از آنچه یک سوال از ربات هوش مصنوعی می‌تواند ارائه دهد، در اختیار شما قرار می‌دهند.

برخی از مهم‌ترین کتاب‌ها که به درک بهتر رابطه انسان و ماشین کمک می‌کنند عبارتند از:

• عصر هوش مصنوعی”(The Age of AI): نوشته هنری کیسینجر، اریک اشمیت و دانیل هاتنلوچر؛ که به بررسی جنبه‌های فلسفی و ژئوپلیتیک هوش مصنوعی می‌پردازد.
• ۲۱ درس برای قرن ۲۱ (۲۱ Lessons for the 21st Century): نوشته یووال نوح هراری؛ که در آن به تأثیرات هوش مصنوعی بر اشتغال و زندگی اجتماعی انسان‌ها می‌پردازد.
• ابر قدرت‌های هوش مصنوعی (AI Superpowers): نوشته کای فو لی؛ که به رقابت جهانی در زمینه هوش مصنوعی می‌پردازد.

مطالعه این کتاب‌ها به شما کمک می‌کند تا با اعتماد به نفس و آگاهی کامل، نه تنها در برابر هجوم ربات های هوشمند مقاومت کنید، بلکه آن‌ها را به عنوان متحدان خود در نظر بگیرید.

خلاصه کتاب ۲۱ درس برای قرن ۲۱

درس‌هایی آموزنده از قرن ۲۱ که جهان‌بینی‌تان را تغییر خواهد داد

یوال نوح هراری

در ۵۳ دقیقه مطالعه کنید

مشاهده کتاب ۲۱ درس برای قرن ۲۱

از ترس تا فرصت در عصر ربات هوش مصنوعی

انقلاب هوش مصنوعی، پایانی بر کار انسان‌ها نیست؛ بلکه آغاز فصلی جدید است که در آن، مهارت‌های منحصربه‌فرد انسانی ارزشی مضاعف پیدا می‌کنند. همان‌طور که دیدیم، مشاغلی که نیازمند هوش هیجانی، خلاقیت ناب و مهارت‌های فیزیکی پیچیده هستند، در برابر اتوماسیون ایمن باقی خواهند ماند. موفقیت در این عصر، در گروی «همکاری» با ربات هوش مصنوعی و نه «رقابت» با آن است.

اگر بتوانید از انواع هوش مصنوعی – از ربات هوش مصنوعی تلگرام گرفته تا مدل‌های پیچیده‌تر – برای کارهای روتین خود استفاده کنید، زمان بیشتری برای تقویت مهارت‌های انسانی‌تان خواهید داشت.

ما در بوکاپو، باور داریم که دانش، بهترین سرمایه برای مواجهه با آینده است. برای مجهز شدن به این دانش حیاتی و مطالعه خلاصه‌ای از جدیدترین و مهم‌ترین کتاب‌های جهان در حوزه‌ فناوری و توسعه فردی، همین حالا در سایت و اپلیکیشن بوکاپو ثبت نام کرده و اشتراک خود را فعال کنید. آینده از آن کسانی است که می‌خوانند و می‌آموزند!