ثبت نام و دریافت هدیه
«بچه بشین خسته‌م کردی!»، «بابا کلافه‌م کردی! چقدر حرف می‌زنی؟ خودت خسته نمی‌شی؟». این جملات و جملاتی از این دست را یا ممکن است خودمان شنیده باشیم یا به بچه‌های فامیل و دوستانمان گفته باشیم. این‌ها تنها دو جمله از صدها جمله‌ای است که به افراد دارای بیش فعالی (Attention Deficit Hyperactive Disorder, ADHD) گفته می‌شود.
در حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد کودکان مبتلا به ADHD با وجود هوش طبیعی، دچار اختلالات یادگیری هستند. البته این اختلال کوچک و بزرگ نمی‌شناسد و اگر مبتلا باشید، میتواند برایتان مشکل‌زا باشد. اگر می‌خواهید این بیماری را بیشتر بشناسید و با راه‌های مقابله و پیشگیری از آن، آشنا شوید تا انتهای این مقاله از مجله بوکاپو همراه ما باشید.
بیش فعالی چیست؟
بیماری اختلال نقص توجه یا بیش فعالی وضعیتی است که بر رفتار افراد تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به این اختلال که نام دیگرش بیماری ADHD است، ممکن است بی‌قرار به نظر برسند یا در تمرکز کردن مشکل داشته باشند. این افراد نسبت به افراد معمولی، تفاوت‌هایی در رشد مغز و فعالیت‌های مغزی دارند که بر توجه، توانایی نشستن و کنترل آن‌ها اثر می‌گذارد.
طبق آمار، ۸.۴ درصد کودکان و ۲.۵ درصد بزرگسالان آمریکایی مبتلا به بیماری ADHD هستند. می‌توان گفت این بیماری در بین پسران شایع‌تر از دختران است.
بیماری ADHD را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:
- نقص توجه (Inattention): ناتوانی در حفظ تمرکز
- بیش فعالی (Hyperactivity): تحرک بیش از حد که متناسب با محیط نیست
- تکانشگری (Impulsivity): کارهای عجولانه‌ای که در لحظه و بدون تفکر انجام می‌شود
بیش فعالی در نوزادان
آیا می‌توان بیماری ADHD را در نوزادان تشخیص داد؟ برخی از دانشمندان معتقدند شاید بتوان این اختلال را در همین دوره شناسایی کرد. آزمایشی روی ۳۴۲ کودک حدود پنج‌ماهه، ۲۰ماهه و دوساله انجام شد و دوباره همان آزمایش را در سنین ۶، ۸ و ۲۸ سالگی این نوزادان انجام دادند.
نتایج جالب‌توجهی به‌دست آمد. نتایج نشان می‌دهد که ۸۲ نوزاد و کودک نوپا (کودکی به تازگی راه رفتن را آغاز کرده است) که بعد از سه ماه اول تولد، مشکلاتی مانند گریه کردن، خوابیدن زیاد یا غذا خوردن را داشتند، احتمال بیشتری داشت که در مراحل بعدی زندگی، دچار این بیماری شوند.
محققان می‌گویند نوزادانی که نمی‌توانند گریه خود را متوقف کنند یا در خواب و تغذیه مشکل دارند، نیاز به کنترل خارجی بیشتری دارند و باید با دقت بیشتری وضعیت آن‌ها بررسی شود.
بیش فعالی در کودکان
ADHD یکی از شایع‌ترین اختلال‌های عصبی‌رشدی در دوران کودکی است. اسم این بیماری با دوره کودکی گره خورده زیرا به‌طور معمول برای اولین‌بار در این دوره است که این بیماری تشخیص داده می‌شود. کودکان بیش فعال ممکن است بیش از حد معمول فعالیت داشته باشند؛ همچنین ممکن است در توجه و کنترل رفتارهای تکانشی مشکل داشته باشند، یعنی کاری را بدون فکر کردن به نتیجه و عواقبش انجام می‌دهند.
علائم بیش فعالی در کودکان
اینکه کودکان در برهه‌های مختلف در تمرکز و رفتار مشکل داشته باشند، به‌طور معمول اتفاق می‌افتد. با این حال، رفتار کودکان بیش فعال در همین مرحله نمی‌ماند و علائم ادامه پیدا می‌کند و ممکن است این علائم شدیدتر هم شود .
یک کودک بیش فعال میتواند این علائم را داشته باشد:
- رویاپردازی زیادی داشته باشد
- چیزهای زیادی را فراموش کند
- بی‌قراری داشته باشد
- زیاد حرف بزند
- اشتباه‌هایی ناشی از بی‌دقتی انجام دهد
- در برابر وسوسه برای انجام کاری مقاومت چندانی نداشته باشد
- در نوبت گرفتن مشکل داشته باشد
- در کنار آمدن با دیگران مشکل داشته باشد
اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بزرگسالان
علائم این بیماری در برخی از افراد مبتلا به ADHD با افزایش سن، کاهش می‌یابد؛ اما بعضی از بزرگسالان همچنان با علائم آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بیش فعالی در بزرگسالی ممکن است عملکرد روزانه این افراد را با اختلال مواجه کند.
بزرگسالان بیش فعال، در تمرکز و اولویت‌بندی کارها دچار مشکل می‌شوند که این موارد باعث می‌شود ضرب‌العجل کارها را رد کنند و از دست دهند یا زمان برگزاری جلساتشان را فراموش کنند. یکی دیگر از علائم مهم بیش فعالی در بزرگسالان بی‌حوصلگی است!
اگر خودتان یادتان باشد یا اگر از پدر یا مادرتان بپرسید، برایتان تعریف می‌کنند که چه دعواها و کلنجارهایی که در صف کوپن و صف نان و نفت شکل نگرفته است! خیلی از آن دعواها به‌خاطر وجود این اختلال در بعضی از آن افراد بود. اصلاً چرا راه دور برویم، رانندگی در ترافیک هم باعث بدخلقی و طغیان خشم در این دسته از افراد می‌شود.
علائم اختلال بیش فعالی
همان طور که گفتیم این بیماری به سه دسته تقسیم می‌شود و برای هر یک از این دسته‌ها علائمی وجود دارد.
-
دسته نقص توجه
- به جزییات یا کارهای تحصیلی و شغلی توجه نمی‌کند؛
- مشکل تمرکز روی کارها یا فعالیت‌هایی مانند مشکل در سخنرانی، مکالمه یا مطالعه طولانی دارد؛
- به نظر می‌رسد زمانی که با او صحبت می‌کنید، حواسش جای دیگر است و به صحبت‌های شما گوش نمی‌دهد؛
- در مدیریت زمان مشکل دارد؛
- حواس پرتی امانش را بریده است.
-
دسته پیش فعال- تکانش‌گر
می‌توان گفت علائم این دو دسته در هم تنیده شده‌اند و به همین خاطر علائمشان را با همدیگر ذکر می‌کنیم:
- بی‌قراری می‌کند یا با دست یا پا روی زمین و میز ضربه می‌زند؛
- نمی‌تواند روی صندلی آرام بنشیند و تکان زیادی می‌خورد؛
- نمی‌تواند به آرامی بازی کند؛
- زیاد صحبت می‌کند؛
- همیشه در حال حرکت است و به‌قولی در یک‌جا آرام‌وقرار ندارد؛
- قبل از اینکه سوال طرف مقابل تمام شود، پاسخ می‌دهد؛
- ایستادن در صف و ترافیک برایش خیلی سخت است؛
- حرف دیگران را قطع می‌کند.
علل بیش فعالی
عوامل این اختلال هنوز ناشناخته است ولی تحقیقات فعلی حاکی از آن است که ژنتیک در شکل‌گیری این بیماری، نقش مهمی را ایفا می‌کند. مطالعات جدید نیز روی این فرضیه، صحه می‌گذارند. شواهد حاکی از آن است که یکی از بستگان سه کودک از هر چهار کودک مبتلا به اختلال ADHD، با این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کند.
علاوه بر مسئله ژنتیک عوامل دیگری هم میتواند در شکل‌گیری این بیماری دخیل باشند؛ مواردی مانند:
- آسیب مغزی
- قرار گرفتن مادر یا کودک در معرض خطرات محیطی در دوران بارداری یا در سنین پایین
- مصرف الکل یا تنباکو در دوران بارداری
- زایمان زودرس
- وزن کم نوزاد در زمان تولد
- استرس شدید در دوران بارداری
تحقیقات محققان مواردی مانند مصرف زیاد قند و شکر، تماشای زیاد تلویزیون، عوامل اجتماعی و محیطی مانند فقر در شکل‌گیری این بیماری را رد می‌کنند. البته این محققان، منکر تشدید علائم این اختلال توسط این موارد نمی‌شوند.
عوارض بیش فعالی
اگر این بیماری درمان نشود میتواند چندین بیماری و عارضه روحی و جسمی را به همراه داشته باشد، مواردی مانند:
- عزت نفس ضعیف
- سوءمصرف مواد
- انجام رفتارهای پرخطر
- مشکل در تعامل با افراد همسن
- مشکل در ایجاد و حفظ روابط اجتماعی و انسانی
- اضافه وزن و سوءتغذیه
- مشکلات خواب
تست بیش فعالی کودکان
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که تنها متخصصان سلامت روان می‌توانند تشخیص دهند که کودک شما دچار این بیماری شده است یا خیر. با این وجود اگر اصرار دارید قبل از مراجعه به این متخصصان، تستی انجام دهید، می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.
نکته‌ای که در این تست وجود دارد این است که اگر پاسخ کودکتان به تعداد زیادی از این سوال‌ها، مثبت بود، باید هرچه سریع‌تر از متخصصان این حوزه مشورت بگیرید.
تست بیش فعالی در بزرگسالان
باز هم تکرار می‌کنیم که یادتان باشد تشخیص دقیق از طریق ارزیابی بالینی و توسط متخصصان باید انجام شود. اما اگر باز هم قبل از مراجعه به متخصص می‌خواهید خودتان را محک بزنید، کافی است به این لینک مراجعه کنید، به پرسش‌هایش پاسخ دهید و نتیجه را ببینید.
درمان بیش فعالی یا adhd
برای این اختلال هیچ درمان قطعی‌ای وجود ندارد اما رویکرد درمانی مناسب میتواند به کنترل بسیاری از علائمی که بالاتر ذکر شد، کمک کند. این رویکردهای درمانی معمولاً شامل داروها، استراتژی‌های رفتاری خاص و تغییر سبک زندگی برای کمک به تمرکز و سازمان‌دهی است.
مصرف دارو برای کودکان بالاتر از شش سال توصیه می‌شود. محرک‌ها، غیرمحرک‌ها و گاهی‌اوقات داروهای ضدافسردگی، داروهای مورد استفاده برای درمان ADHD هستند.
در روند درمان افراد مبتلا به این بیماری ممکن است از مشاوره به‌ویژه رفتاردرمانی برای بهبود رفتارها و مهارت‌های اجتماعی بیماران استفاده شود. همچنین نقش والدین یا سایر اعضای خانواده در توسعه راهبردهایی که برای مقابله با موقعیت‌های مشکل‌ساز است، پررنگ می‌شود.
برخی از تغییرات در سبک زندگی یا تغییر محل زندگی نیز میتواند محیط مناسب‌تری را برای درمان این دسته از افراد فراهم کند.
پیشگیری از بیش فعالی یا ADHD
همان طور که بالاتر گفتیم یکی از عوامل اصلی شکل‌گیری این بیماری، مباحث ژنتیکی است اما چند نکته وجود دارد که ممکن است احتمال ابتلای کودکان را به این اختلال کاهش دهد.
- مادر باید در حین بارداری از انجام هرگونه فعالیت یا مصرف موادی که به رشد جنین آسیب می‌زند، خودداری کند. به‌عنوان مثال نباید سراغ الکل و سیگار برود.
- کودکان را باید از آلاینده‌ها و سمومی مانند رنگ‌های سربی یا دود سیگار دور نگه دارید.
- اگرچه ارتباطی چندانی بین تماشای تلویزیون و این بیماری پیدا نشد ولی بهتر است که میزان تماشای تلویزیون و انجام بازی‌های ویدئویی را در ۵ سال ابتدایی تولد، محدود کنید.
لُب کلام
در نهایت تاکید می‌کنیم برای شناسایی یا درمان این بیماری حتما به متخصص مراجعه کنید تا هم از تشدید علائم جلوگیری کنید و هم روند درمان را سریع‌تر شروع کنید.
راستی شما برخوردی با افراد بیش فعال داشته‌اید؟ این برخورد چطور بوده است؟ چطور آن را مدیریت کردید؟
بیماری اختلال نقص توجه یا بیش فعالی وضعیتی است که بر رفتار افراد تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به این اختلال که نام دیگرش بیماری ADHD است، ممکن است بی‌قرار به نظر برسند یا در تمرکز کردن مشکل داشته باشند.
با توجه به نوع دسته‌بندی بیش فعالی، علائم این اختلال میتواند این موارد باشد: آرام‌وقرار نداشتن، قطع کردن حرف دیگران، زیاد صحبت کردن، حواس‌پرتی، عدم مدیریت زمان، عدم تمرکز، عدم توجه به جزییات و...
اگر این بیماری درمان نشود میتواند چندین بیماری و عارضه روحی و جسمی را به همراه داشته باشد، عارضههایی مانند: عزت نفس ضعیف، سوءمصرف مواد، انجام رفتارهای پرخطر، مشکل در تعامل با افراد همسن، اضافه وزن، مشکلات خواب و ... .
