هیپنوتیزم چیست و چگونه عمل می کند؟

همه ما تجربه‌های ناخوشایندی در زندگی‌مان داریم که گاهی با خود می‌گوییم «ای کاش این قسمت از خاطرات یا احساسات از ذهنم برای همیشه پاک بشه». شنیدن قصه‌های مربوط به هیپنوتیزم (Hypnosis) و خواب مغناطیسی، شاید شما را هم شیفته هیپتونیزم کرده باشد.

طوری که دل‌تان بخواهد برای یکبار هم که شده، به این خواب مغناطیسی فرو روید و پس از آن که بیدار شدید، هر آن چه خاطره تلخ و عذاب آور در گوشه ذهن‌تان تلنبار شده بود، از بین رفته باشد.

کاری که هیپنوتیزم انجام می‌دهد این است که به دست نیافتنی‌ترین قسمت مغزتان چنگ می‌اندازد و آن را بیرون می‌کشد. حتی اگر از سر کنجکاوی یا تغییر دادن احساس خاطره‌ای ناخوشایند، می‌خواهید این خواب مغناطیسی را تجربه کنید، دانستن اطلاعات اولیه در مورد آن کمک‌تان می‌کند تا با آگاهی بیشتری نسبت به آن دست به عمل بزنید. سیر تا پیاز این فرایند را در مجله بوکاپو می‌خوانید.

هیپنوتیزم چیست؟

این واژه از یک کلمه یونانی به نام هیپنوس (به معنای خواب) گرفته شده است. ماجرا از آن جایی آغاز می‌شود که آقای اتین فلیکس، در قرن ۱۹ از این روش برای تلقین ذهن و رفتارهای خاص شخص خواب رفته، استفاده کرد.

طبق تحقیقات، افرادی که از تلقین پذیری بالایی برخوردار هستند، در قسمت جلویی قشر مغز یعنی سینگولین کورتکس، سطح فعالیت بالاتری در هیپنوتیزم دارد. این قسمت مغز، وظیفه عملکردهای پیچیده مغز مربوط به ادراک و پردازش احساسات و یادگیری را برعهده دارد.

در مطلبی که در مجله مربوط به علوم اعصاب با عنوان هیپنوتیزم و اثرات آن برضمیر ناخودآگاه منتشر شده است، عمل هیپنوتیزم را نوعی کنترل ضمیر ناخودآگاه می‌دانند.

در واقع فرایندی که تصاویر ذهنی از فیزیولوژی و آگاهی فرد جلوتر می‌رود. به این ترتیب، می‌توان به بخش‌های غیر قابل دسترسی در مغز دست پیدا کرد که تاثیر جدی بر روی عملکرد، احساس و رفتار فرد دارد.

هیپنوتیزم درمانی

به طور معمول برخی از مردم دارای قابلیت تلقین پذیری بالایی هستند. این افراد، معمولا فکر آزادتری نسبت به بقیه دارند. تلقین پذیری در هیپنوتیزم یعنی قدرت اینکه تغییرات تلقین شده در زمینه احساسی، فیزیولوژی، افکار یا رفتار را تجربه کنیم. مانند زمانی که کسی به شما می‌گوید:

«پس از اینکه از خواب بیدار شدی، تمام دردهای مربوط به فلان تجربه سخت را فراموش کردی»

سپس شما بیدار می‌شوید  و پس از آن حتی اگر آن اتفاق دوباره به ذهن‌تان بیاید، درد اولیه‌ای که از به خاطر آوردن آن تجربه می‌کردید، برایتان زنده نمی‌شود. هیپنوتراپیست از طریق ارائه پیشنهاد بهتر، و نه فرمان یا دستور، سعی دارد شما را آرام کند.

پیشنهاد مطالعه: چگونه پس از تجربه احساس شکست دوباره به زندگی برگردیم؟

یکی از کاربردهای موثر هیپنوتیزم، بازگشت به زندگی قبل است. در این نوع هیپنوتیزم درمانی، خاطرات سرکوب شده یا ضربه‌های روحی را که فرد در دوران کودکی تجربه کرده است، می‌توان کشف کرد.

برخی هم معتقدند که تلقین هیپنوتیزمی می‌تواند در ساخت خاطرات دروغین موثر باشد. به این ترتیب می‌توان از این قابلیت برای بازگشت امید به زندگی استفاده کرد.

هیپنوتیزم در روانشناسی

هیپنوتیزم‌تراپی در روانشناسی، جادو یا آن چیزی که در تلویزیون دیدیم، نیست. هیچ ساعت تابداری جلوی چشمان‌تان قرار نمی‌گیرد که پس از ۱۰ شماره کنترل مغزتان را برعهده بگیرد و از شما کارهای خارق العاده بخواهد.

در واقع این حالت در روانشناسی حالت آرام و متمرکزی است که بدن در حالت راحتی قرار دارد. در این وضعیت شما به اختیار خودتان، کنترل را به فرد درمانگر می‌دهید و هر زمان که بخواهید می‌توانید از این وضعیت خارج شوید.

هیپوتیزم درمانی بر پایه اصول روانشناسی است که به افراد برای دست یافتن به ضمیر ناخودآگاه‌شان کمک می‌کند. در حالت هیپتونیزم به مغز این فرصت را می‌دهید که هر اتفاقی که در زندگی‌تان افتاده است، پردازش کند.

هیپنوتیزم چشمی

در هیپنوتیزم چشمی به عنوان یک واکنش اولیه، عضلات چشم شل می‌شوند. در نتیجه ممکن است مجاری اشکی نیز باعث شوند تا چشمان‌تان گریان به نظر برسد. در این وضعیت، واکنش پلک زدن نسبت به شرایط عادی کمتر می‌شود.

در وضعیتی که چشم‌ها در هیپنوتیزم باز است، گویی فرد به یک نقطه خاص خیره شده در حالی که هیچ چیز نمی‌بیند. حرکات سریع چشم در این وضعیت غیر ارادی است و اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که چشم‌های فرد بسته باشد.

به این ترتیب از روی پلک‌های بسته نیز می‌توانید حرکت مردمک چشم را ببینید. این وضعیت برای هر کسی متفاوت است.

هیپنوتیزم از راه دور

طبق تحقیقات دکتر اشپیگل و تیمش، حضور فیزیکی هیپنوتراپیست برای این کار ضروری نیست. در هیپنوتیزم از راه دور، هیپنوتراپیست و سوژه در دو مکان مختلف هستند.

هیپنوتراپیست سعی می‌کند با تماس تصویری یا صوتی، فرد را در حالتی بین رویاپردازی و خواب فرو ببرد. سپس با استفاده از تکنیک‌های تلقینی سعی در تاثیرگذاری روی او دارد.

برخلاف مدیتیشن که از طریق خودآگاهی اتفاق می‌افتد، در هیپنوتیزم، هدف دسترسی به  ناخودآگاه و تلقین‌هایی است که بتوانید افکارتان را از احساسات‌تان جدا کرده و بدون اینکه واکنش فیزیکی نسبت به چیزی که باعث ترس یا استرس شما شده است، نشان دهید، آن را شناخته و با آن روبرو شوید.

هیپنوتیزم آنلاین

در جلساتی که در هیپتونیزم آنلاین می‌گذرانید، معمولا تماس شما از طریق اسکایپ یا واتساپ یا سایر پلتفرم‌های آنلاین است. در ابتدا یک جلسه مشاوره پیش رو دارید که در مورد اینکه چه احساسی دارید و به چه چیزی می‌خواهید برسید با شما صحبت می‌کنند.

سپس در مورد مشکلات و مسائلی که در زندگی با آن دست و پنجه نرم می‌کنید، صحبت می‌کنید. در نهایت در حالت آرامش نشسته یا دراز می‌کشید و با تکنیک هیپنوتراپیست، امواج مغزتان در وضعیت بین خواب و بیداری قرار می‌گیرد.

مانند یک چاهی که از افکار گندیده پر شده باشد، ذهن‌تان خالی شده و راه‌هایی را کشف می‌کند که می‌تواند در بهبود مسائل زندگی به شما کمک کند. این روال یک نمونه از روال کاری افرادی است که در زمینه هیپنوتیزم درمانی فعالیت دارند.

قدرت هیپنوتیزم

مطالعات دیگری نشان داده است که تجربه‌ای که فرد برای پاسخ به هیپنوتیزم نشان می‌دهد، شبیه به تجربه‌ای است که در زندگی روزمره به حالت خلسه فرو می‌رود. قدرت هیپنوتیزم یک اتفاق ماورایی نیست.

بلکه صرفا پیشنهادات و صحبت‌هایی است که در حالت خلسه به شما می‌دهند تا به وسیله آن بتوانید رفتار و احساسات‌تان را تغییر دهید. همانند زمانی که از یک حادثه یا اتفاق احساس گناه دارید و هیپنوتراپیست کمک می‌کند تا احساس شما از آن تجربه تغییر پیدا کند.

پیشنهاد مطالعه: چگونه از احساس گناه رها شویم؟

طبق مطالعاتی که در سال ۱۹۸۱ توسط دکتر ویلسون انجام شد دو گروه از افراد تحت تاثیر قدرت هیپنوتیزم قرار می‌گیرند:

خیال پردازان و جداپذیرها

• خیال پردازان

خاطراتی که خیال پردازان از دوران کودکی‌شان می‌گویند، معمولا دقیق است. این افراد از دوران کودکی خود معمولا یک یا چند همراه خیالی با خود داشتند که اغلب شخصیت‌های کتاب، کارتون یا همبازی‌هایی بود که از هم جدا شده بودند.

آن‌ها از بازی‌های خیالی استقبال می‌کردند و در دوران بزرگسالی نیز جزو افرادی هستند که از پس کارهای خسته کننده به خوبی برمی‌آیند. مانند زمانی که ناچارند به صحبت‌های رئیس‌شان گوش دهند در حالی که در کنار او یکی از شخصیت‌های خیالی‌شان را می‌بینند که حرکات رئیس را تکرار می‌کند.

افراد خیال پرداز می‌توانند با تماشای عکس یک فنجان چای گرم در طبیعت زمستانی، سوز سرما و گرمای فنجان را با قوه تخیل‌شان احساس کنند. جالب نیست؟

• جدا پذیرها

گروه دیگری که با عنوان جداپذیرها، تحت قدرت هیپنوتیزم قرار می‌گرفتند، افرادی بودند که در دوران کودکی‌شان مورد تجاوز قرار گرفتند یا سابقه بیماری سختی داشتند و یا زیر ۱۰ سالگی یکی از اعضای خانواده‌شان را از دست داده بودند.

به طور معمول این افراد کسانی بودند که میل به فراموش کردن خاطرات تلخ را در خود تقویت کرده بودند تا بتوانند از این طریق زندگی خود را ادامه دهند.

در حالی که خیال پردازان شخصیت‌های خیالی دوران کودکی‌شان را به خاطر دارند، افراد جداپذیر علاقه‌ای به به یاد آوردن ندارند. این افراد معمولا در واکنش افرادی با آن‌ها صحبت می‌کنند، ذهن‌شان جای دیگری است. هر چند که قادر به توصیف آن هم نیستند.

هیپنوتیزم قوی

طبق این بررسی‌ها می‌توان گفت که هیپنوتیزم برای بازگشت سلامت و کنترل استرس و یا ترک عادت‌های بد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اینکه قدرت آن چه تاثیری روی شما بگذارد، بستگی به شخصیت شما دارد.

عوارض هیپنوتیزم

بر خلاف تصور، هیپنوتیزم تاثیری بر داشتن حافظه قوی ندارد. بلکه با ایجاد خاطرات کاذب یا تغییر دادن خاطرات تلخ، جور دیگری از آن خاطره را تجربه می‌کنید. در حالی که افراد معتقدند که اقدامات‌ و رفتارهایشان در طول مدت هیپنوتیزم غیر ارادی است.

اما هیچکس حتی در طول مدت هیپنوتیز نمی‌تواند شما را وادار به کاری خلاف خواسته خودتان کند. این کار یک فرایندی است که کاملا نیاز به مشارکت خودتان دارد.

همچنین در حالی که گزارش شده که فرایند هیپنوتیزم موجب افزایش علمکرد جسمی می‌شود که در فرد وجود دارد، اما نمی‌توان به وسیله آن، توانایی‌های جسمی موجود در فرد را قوی‌تر کرد. مثلا او را در حرفه‌ای خاص در ورزش، قوی‌تر کرد. بلکه صرفا کمک می‌کند فرد به توانایی‌هایش آگاه‌تر باشد.

تجربه کسانی که هیپنوتیزم شدن

طبق تحقیقات، برخی از افراد احساس جدا شدن دارند از آن چیزی که تجربه می‌کنند. البته به این که کجا هستند و چه می‌کنند کاملا آگاه هستند. اما گویی که خود را از یک زاویه‌ای دیگر می‌بینند. مانند صحنه‌ای که خودتان را در خواب می‌بینید.

یکی از افرادی که تجربه‌ای نامعلوم در آخرین هیپنوتیز خود داشته، در مورد احساس هیپنوتیزم خود اینگونه می‌گوید:

«حالت خلسه بودم. به من گفتند که نمی‌توانم اتاقم را در هتل پیدا کنم. چون تمام شماره‌ها به عدد چینی تغییر پیدا کرده بود. من حدود ۲۰ دقیقه گم شده بودم و فقط می‌تونستم خطوط چینی را در همه جا ببینم»

خود هیپنوتیزم اعتماد به نفس

هیپنوتیزم به عنوان روشی برای تلقین نفس جهت رسیدن به اعتماد به نفس نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. مشابه فرایندی که در قدرت تجسم به کار می‌رود، خودهیپنوتیزم را نیز می‌توان به عنوان راهی برای غلبه بر استرس و اضطراب و افزایش اعتمادبه نفس در هر مرحله از زندگی در طول روز انجام داد. برای این کار:

• یک جا آرام و ساکت و راحت بنشینید
• تنفس عمیق شکمی داشته باشید
• با هر بازدم کلمه‌ای از احساسی که می‌خواهید داشته باشید، بیان کنید: مثلا «عتماد به نفس»
• یک تصویر یا خاطره‌ای که به وضوح در آن حس خوب داشتید، به یاد آورید. سعی کنید تمام جزئیات و رنگ‌ها را به خاطر آورید.
• عناصر دلخواه‌تان را به این تصویر اضافه کنید. رنگ یا طعم مورد علاقه‌تان که باعث می‌شود اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید. این کار را سه تا پنج دقیقه چند بار در هفته انجام دهید.

از آن جایی که ذهن انسان قادر به تشخیص واقعیت یا تظاهر نیست، در نتیجه وقتی طوری نشان دهید که انگار اعتماد به نفس دارید، سعی می‌کنید همین طور نیز رفتار کنید.

هر زمان که احساس خجالت، ترس، یا عصبی شدن به شما دست داد، کافیست طوری رفتار کنید که انگار اعتماد به نفس دارید. برای اینکه بهتر تصور کنید، شخصی که به نظرتان اعتماد به نفس دارد در ذهنتان بیاورید.

حتی می‌توانید طوری رفتار کنید که گویی او هستید. بقیه راهکارهای افزایش اعتماد به نفس را می‌توانید در اینجا مطالعه کنید.

 جمع بندی

هیپنوتیزم مانند تماشای یک فیلم هیجان انگیز یا خواندن یک کتاب جذاب که برای چند ثانیه محو داستان آن می‌شوید و دیگر حواس‌تان نیست که در دور و اطراف‌تان چه اتفاقی می‌افتد.

این فرایند با اراده و همکاری شما پیش می‌رود و هیپنوتراپیست صرفا شما را هدایت می‌کند تا با ذهنی باز، تمرکز و فکر کنید. با این حال پیشنهاد بوکپو این است که آن را حتما با یک فرد متخصص و مطمئن امتحان کنید.