نمونه بیزینس پلن و انواع آن برای کسب و کارها

یادتان می‌آید در کارتون‌ها و کتاب‌های ماجراجویانه، شخصیت‌های داستان چطور دنبال گنج می‌گشتند؟ برای پیدا کردن یک گنج همیشه نیاز به یک نقشه دارید. این نقشه در دنیای کسب و کار، «بیزینس پلن» نامیده می‌شود.  نمونه بیزینس پلن، یک سند است که با جزئیات شرح می‌دهد چطور یک کسب و کار، مخصوصا کسب و کار نوپا، اهداف خود را تعریف می‌کند و دستیابی به این اهداف را چگونه انجام می‌دهد. اگر در ابتدای راه‌اندازی یک کسب‌وکار هستید حتما نگرانی‌هایی درباره آینده آن دارید. داشتن یک بیزینس پلن می‌تواند عمده نگرانی‌های شما را بگیرد و موفقیت کار شما را تا حدود زیادی تضمین کند. پس اگر تمایل دارید با نمونه بیزینس پلن بیشتر آشنا شوید و از آن برای کار خود بهترین استفاده را ببرید، این مقاله از مجله بوکاپو را به‌هیچ عنوان از دست ندهید.

بیزینس پلن یا طرح کسب و کار چیست؟

بیزینس پلن (business plan) یا همان نقشه کسب و کار، یک سند مکتوب حاوی اهداف بیزینس، روش‌های رسیدن به آن اهداف و برنامه زمانی دستیابی به آن اهداف است. یک بیزینس پلن یا طرح تجاری، موقعیت شرکت را از دیدگاه بازاریابی، مالی و عملیاتی بررسی کرده و یک نقشه راه مکتوب به ما ارائه می‎‌دهد. بانک‌ها و سرمایه‌گذاران خطرپذیر قبل از بررسی تامین سرمایه‌ کسب و کارها، نوشتن یک بیزینس پلن درست و اصولی را پیش‌شرط می‌دانند. مخصوصا در جذب سرمایه برای استارتاپ‌ها، ارائه یک نمونه بیزینس پلن اصولی از موارد حیاتی است. اینکه بیزینس پلن چیست و چگونه بیزینس پلن بنویسیم را در مقاله دیگری به تفصیل توضیح داده‌ایم که با کلیک روی لینک زیر می‌توانید آن را مطالعه کنید: پیشنهاد مطالعه: بیزینس پلن چیست؟ + نکات مهمی که باید برای نوشتن آن رعایت کنیم

اهمیت بیزینس پلن در کسب و کار

می‌خواهیم اهمیت داشتن یک نمونه بیزینس پلن اصولی را با یک مثال برایتان توضیح بدهیم: در باشگاه‌های بدنسازی معمولا هیچکس حوصله گرم کردن ندارد. همه می‌خواهند هر چه زودتر بروند روی آن دستگاه‌های جذابی که صدها کیلوگرم وزنه بهشان آویزان است. کسی دلش نمی‌خواهد یک تکه چوب ۱۰۰ گرمی دست بگیرد و آن را بالا و پایین کند تا عضلاتش آماده شوند! اصلا مگر می‌شود با چوب به این سبکی عضله‌ بسازیم وقتی وزنه‌های ۱۰ کیلویی به ما چشمک می‌زنند؟ این همان اشتباهی است که گاهی کسب و کارها هم انجام می‌دهند. همان‌طور که شما بدون گرم کردن عضلاتتان هیچوقت نمی‌توانید بدنتان را بسازید، بدون بیزینس پلن هم قطعا راه به جایی نخواهید برد. شاید نوشتن و مکتوب کردن طرح تجاری کاری دشوار و طاقت‌فرسا باشد، ولی بدون آن، کشتی شما در دریای پرتلاطمی گرفتار خواهد شد که سکانش به حال خود رها شده و با هر بادی تکان می‌خورد.

ویژگی‌ های یک نمونه بیزینس پلن

«خشت اول چون نهد معمار کج، تا ثریا می‌رود دیوار کج». شاید از خودتان بپرسید این ضرب‌المثل چه ربطی به کسب و کار و بیزینس دارد؟ باید به شما بگوییم بیزینس پلن در واقع همان خشت اول است! یک نمونه بیزینس پلن خوب و اصولی می‌تواند موفقیت کسب و کار شما را تضمین کند و باعث شود بتوانید سرمایه‌ خوبی جذب کنید. در عین حال اگر بیزینس پلن شما ضعیف باشد، احتمال شکست خوردنتان بسیار زیاد است. تنها تعداد بسیار کمی از شرکت‌ها می‌توانند بدون داشتن یک بیزینس پلن خوب، موقعیت خودشان را در بازار حفظ کنند که لازمه این کار هم صرف کردن هزینه‌‌های مالی و انسانی فراوان است. یک نمونه بیزینس پلن خوب باید تمام هزینه‌های پیش بینی‌شده، تصمیمات و مشکلات احتمالی شرکت را مشخص کند. طرح تجاری هر شرکت در مقایسه با طرح‌های شرکت‌های رقیب در همان صنعت، همیشه متمایز و منحصر به فرد است. اما همه آنها دارای عناصر اساسی یکسانی هستند. همه بیزینس پلن‌ها خلاصه‌ای اجرایی از تجارت و شرح مفصلی از کسب و کار، خدمات و محصولات آن را ارائه می‌دهند. همچنین بیان می‌کنند که این بیزینس چگونه می‌خواهد به اهداف خود برسد. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، هیچ دو طرح تجاری یکسان نیستند. اما همه آنها عناصر یکسانی دارند. در ادامه برخی از قسمت‌های مشترک و کلیدی یک نمونه بیزینس پلن را با هم بررسی می‌کنیم.

•  خلاصه اجرایی

در این بخش باید به تشریح شرکت و ماموریت آن بپردازید. مفهوم کسب و کار، اهداف و چشم‌انداز آن، توضیحات و تمایز محصول، بازار هدف، برنامه بازاریابی، وضعیت مالی فعلی، وضعیت مالی پیش‌بینی شده و معرفی تمام اعضای تیم و همه کسانی که درگیر کسب‌و‌کارتان هستند در بخش خلاصه اجرایی جا می‌گیرد. این بخش باید به حد کافی جذاب باشد تا خواننده را به ادامه مطالعه بیزینس پلن شما ترغیب کند.

•  محصولات و خدمات

در این بخش از نمونه بیزینس پلن، شرکت می‌تواند محصولات و خدماتی را که ارائه می‌کند شرح دهد. ممکن است این بخش شامل قیمت‌گذاری، طول عمر محصول و مزایای مصرف کننده نیز باشد. از دیگر مواردی که ممکن است در بخش محصولات و خدمات یک بیزینس پلن ذکر شود، می‌توان به فرآیندهای تولید و حق ثبت اختراعات شرکت اشاره کرد. هر گونه اطلاعات در مورد تحقیق و توسعه نیز می‌‌تواند در این بخش قرار بگیرد.

•  تحلیل بازار

یک شرکت برای رشد و پیشرفت، به صنعت و بازار هدف خود وابسته است. در این بخش از طرح تجاری باید رقبا و نقاط ضعف و قوتشان را بیان کنید. نیازهای بازار را بسنجید و مزیت‌ رقابتی خودتان را شرح دهید و به این موضوع اشاره کنید که محصول شما چطور می‌تواند از سایر رقبای موجود در صنعت پیشی بگیرد.

• استراتژی بازاریابی

استراتژی بازاریابی مشخص می‌کند که یک شرکت از چه مسیری باید به اهداف خود برسد. بخش استراتژی در بیزینس پلن بسیار مهم است و حتما باید جزئیات آن مشخص باشد. یکی از مشکلات بزرگ کارآفرینان، ناتوانی آن‌ها در توصیف دقیق نحوه دستیابی به مشتریان و نحوه ارائه محصولات به آن‌ها است. شما باید سرمایه‌گذاران خود را قانع کنید که می‌توانید با استراتژی‌ بازاریابی، برند خود را بین مشتریان صنعت موردنظرتان جا بیندازید. در این بخش شرح می‌دهید که با چه روش‌هایی می‌توانید مشتریان را متقاعد کنید تا محصول و خدمات شما را به محصولات سایر رقبا ترجیح دهند؟ چگونه هدف و نیاز مصرف‏‌کنندگان به محصولاتتان را توضیح می دهید؟ چه فعالیت‌های تبلیغاتی و بازاریابی‌ای در این راه خواهید کرد؟

•  برنامه‌ریزی مالی

شرکت‌ها باید در بیزینس پلن خود، برنامه‌ریزی مالی و پیش‌بینی‎های مالی آینده خود را ارائه دهند. صورت‌های مالی، ترازنامه و سایر اطلاعات مالی ممکن است برای کسب و کارهایی که در حال کار کردن هستند و در صنعت حضور دارند، مهم باشد. در عوض کسب و کارهای نوپا باید در این بخش اهداف و برآوردهای چند سال اول بیزینس خود را بگنجانند.

•  بودجه

در بخش بودجه باید هزینه‌های مربوط به کارکنان، توسعه، تولید، بازاریابی و سایر هزینه‌های مربوط به کسب و کارتان را ذکر کنید.

بیزینس پلن بازاریابی چیست؟

بیزینس پلن بازاریابی بر اساس تحلیل‌های بازار انجام می‌شود. در واقع بیزینس پلن بازاریابی مشخص می‌کند که کسب و کار شما در چه بخش‌هایی با بازار هدف متناسب است. بر اساس بیزینس پلن بازاریابی می‌توانید روش قیمت‌گذاری، تبلیغ و در نهایت فروش محصول یا خدمات خود را مشخص کنید. با مطالعه کتاب بازاریابی یعنی این متوجه می‌شوید که دیده شدن در گرو خوب دیدن است. برای خوب دیدن هم داشتن یک بیزینس پلن ضروری است. نمونه بیزینس پلن بازاریابی با ۴P شکل می‌گیرد. محصول یا Product، تبلیغات یا Promotion، قیمت یا Price و مکان یا Place، مهم‌ترین بخش‌های بیزینس پلن بازاریابی هستند.

• محصول: شامل نام برند، محصولات و خدمات، کیفیت، ضمانت و… می‌شود.
• تبلیغات: روش‌های مختلف بازاریابی مثل تبلیغات، روابط عمومی، بودجه بازاریابی، ارتقا فروش و… را شامل می‌شود.
• قیمت: این بخش به برنامه‌ریزی برای قیمت‌گذاری محصول می‌پردازد. استراتژی قیمت‌گذاری، قیمت عمده‌فروشی، قیمت خرده‌‎فروشی و… در این بخش قرار می‌گیرد.
• مکان: در این بخش به برنامه‌ریزی خدمات توزیع و تحویل محصول یا ارائه خدمات به مشتری شامل تدارکات، انبارداری، حمل‌ونقل و… خواهیم پرداخت.

نمونه بیزینس پلن کسب‌وکاری در زمینه رستوران

اگر تصور می‌کنید که بیزینس پلن فقط برای شرکت‌ها نیاز است، سخت در اشتباه هستید. هر کسب و کاری برای اینکه بتواند هدفمند باشد، نیاز به بیزینس پلن دارد. برای مثال، برای نوشتن بیزینس پلن یک رستوران فرضی می‌توان به سراغ موارد زیر رفت.

1. هدف و مفهوم: توصیف مفهوم رستوران، جزئیات مربوط به غذایی که سرو می‌کنید و غیره. مثلا: رستورانی خانوادگی که غذاهای سنتی را در محیطی گرم و صمیمی به مشتریان ارائه می‌کند.
2. منوی نمونه: مثلا: انواع کباب‌ها، مرصع‌پلو، باقلاقاتق و…
3. خدمات: رستوران شما چه خدماتی ارائه می‌دهد؟ چه طرحی برای منحصربه‌فرد کردن آن دارید؟ مثلاً: ارائه غذاهای محلی در ظروفی برگرفته از محل خاستگاه همان غذا.
4. تیم مدیریتی: مثلاً این کسب‌وکار به‌صورت خانوادگی اداره می‌شود و سهام آن میان اعضای خانواده تقسیم شده است.
5. طراحی: می‌تواند شامل لوگو، هویت بصری و طراحی داخلی و خارجی رستوران باشد.
6. بازار هدف: مثلاً خانواده‌ها و افرادی که از غذاهای سنتی و فضاهای صمیمی و خودمانی لذت می‌برند.
7. مکان قرار گرفتن رستوران: مثلاً: این رستوران در خیابانی فرعی قرار گرفته است که با وجود سکون و آرامش، فاصله زیادی تا خیابان‌های اصلی و پرتردد مرکز شهر ندارد.
8. بررسی بازار: مثلاً: تحقیقات بازار نشان می‌دهد که افراد میان‌سال با درآمد متوسط رو به بالا بیش از سایر گروه‌های دموگرافیک به دنبال چنین خدماتی هستند.
9. بازاریابی و تبلیغات: مثلاً: تبلیغات در تلویزیون محلی یا پخش تراکت در محلات به‌خصوصی از شهر.
10. متخصصان و مشاوران: بهره‌گیری از نظر کارشناسانی که با این صنعت و بازار آشنایی دارند.
11. ساختار کسب و کار: در این بخش باید عنوان کنید که چه ساختاری ایجاده کرده‌اید و چرا چنین تصمیمی گرفته‌اید.
12. منابع مالی: پیش‌بینی سود و زیان در یک بازه ۵ ساله، تجریه و تحلیل درآمد، بودجه مورد نیاز به عنوان سرمایه اولیه. مثلاً رسیدن به سوددهی طی سال نخست و سرمایه‌گذاری مجدد با استفاده از سود حاصله در زمینه ارتقاء خدمات.

قالب بیزینس پلن شرکت تولیدی

در ادامه، قالب قابل استفاده برای کسب‌وکارهای مختلف را در اختیار شما قرار می‌دهیم. برای نوشتن بیزینس پلن یک شرکت تولیدی به موارد زیر نیاز داریم:

1. عنوان طرح
2. بخش معرفی و فهرست مطالب طرح
3. خلاصه مدیریتی: در این بخش توصیف زمینه کسب‌وکار و اصل موضوع، فرصت و استراتژی، بازار هدف، مزیت‌های رقابتی و سوددهی باید به‌صورت خلاصه بیان ‌شود.
4. چشم‌انداز: ارائه تصویر روشن و شفافی از آینده کسب‌و‌کار در این بخش است.
5. ماموریت: شامل چرایی وجود کسب و کار و تعهداتی که در قبال ذی‌نفعان دارد.
6. اهداف: شامل هدف بازاریابی، هدف تولید، هدف نیروی انسانی، هدف مالی و… است. در این قسمت مشخص می‌شود که در ۱۰ سال آینده، این کسب و کار در هر کدام از بخش‌های ذکر شده قرار است چه پیشرفت‌هایی داشته باشد.
7. استراتژی طرح: نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات صنعت مورد نظر شما جهت فعالیت، کدامند؟ در این بخش، از جدول SWOT استفاده کنید.
8. برنامه‌ها: شامل برنامه‌های بازاریابی، برنامه‌های عملیاتی و تولید و برنامه نیروی انسانی است.
9. برنامه مالی: شامل ترازنامه، حساب عملکرد سود و زیان، پیش‌بینی حساب در گردش وجوه نقد، محاسبه نقطه سر به سر، محاسبه دوره بازگشت سرمایه و صورت‌های مالی.

قالب بیزینس پلن شرکت خدماتی

اگر یک شرکت ارائه‌کننده خدمات راه‌اندازی کرده‌اید، مثل هر نوع کسب و کار دیگری موظفید در ابتدا طرح تجاری خود را آماده کنید. فرقی نمی‌کند چه خدماتی به کاربرانتان عرضه می‌کنید، با گام‌هایی که در ادامه می‌آوریم می‌توانید بیزینس پلن خود را آماده کنید.

1. خلاصه اجرایی: به طور خلاصه به خواننده بگویید شرکت شما چیست. بیانیه مأموریت، اطلاعاتی درباره محصول یا خدمات خود و معرفی تیم رهبری شرکت، کارمندان و موقعیت مکانی شرکت در این بخش قرار می‌گیرد.
2. توضیحاتی درباره شرکت: اطلاعات مربوط به شرکت را بسط داده و با جزئیات شرح دهید.
3. تحلیل بازار: تحلیل رقبا و یافتن نقاط ضعف و قوت آن‌ها در این بخش است. رقبای موفق شما چه کارهایی انجام می‌دهند؟ شما چه کارهایی می‌توانید انجام دهید تا سرویس موردنظر را با کیفیت بهتری به مشتریان عرضه کنید؟
4. معرفی ساختار سازمان و مدیریت
5. معرفی خدمات: در این بخش خدماتی را که ارائه می‌دهید، توصیف کنید. توضیح دهید که خدمات شما چگونه به نفع مشتریانتان عمل می‌کند و چرخه عمرشان به چه صورت است.
6. بازاریابی و فروش
7. بودجه‌بندی
8. پیش‌بینی‌های مالی

قالب بیزینس پلن شرکت تبلیغاتی

اگر صاحب یک شرکت تبلیغاتی هستید، برای نوشتن یک نمونه بیزینس پلن مناسب باید به موارد زیر دقت کنید:

1. خلاصه اجرایی:  معرفی شرکت، مدیریت، مشتریان و اهداف تجاری
2. تاریخچه شرکت : معرفی صاحب شرکت، دلیل راه‌اندازی، نحوه شروع کار و هزینه‌های راه‌اندازی
3. محصولات: معرفی تمام محصولات و خدمات ارائه شده توسط شرکت
4. تحلیل بازار: روند بازار، شناسایی مشتریان (که در اینجا شامل سه گروه صاحبان مشاغل، موسسات و سازمان‌ها و شرکت‌های آنلاین می‌شود)، اهداف تجاری و قیمت‌گذاری محصولات
5. استراتژی: تجزیه و تحلیل رقابتی، استراتژی فروش، فروش ماهانه، فروش سالانه و پیش‌بینی فروش
6. کارکنان: کارکنان شرکت، حقوق و دستمزد کارکنان
7. برنامه مالی: پیش‌بینی سود و زیان، سود ماهانه، سود سالانه، سود خالص ماهانه، سود خالص سالانه، جریان نقدی پیش‌بینی شده و …

قالب بیزینس پلن شرکت صادرات

شرکت‌های صادراتی هم برای فعالیت خود به بیزینس پلن نیاز دارند. موارد زیر باید در طرح تجاری این شرکت‌ها ذکر شود.

1. خلاصه اجرایی: شامل راه‌حل‌ها، بررسی بازار، رقبا و مزیت‌های رقابتی شرکت
2. انتظارات: پیش‌بینی‌ها، نکات برجسته مالی، بودجه مورد نیاز
3. بیان مشکل و ارائه راه‌حل
4. بازار هدف: اندازه و بخش‌های بازار
5. رقبا: گزینه‌های فعلی بازار، مزایای شما
6. کلیدهای موفقیت: ارائه مواردی که در بلند مدت به سودآوری شرکت کمک می‌کند
7. اجرا: برنامه بازاریابی، برنامه فروش و…
8. معرفی شرکت: بررسی اجمالی، ساختار مالکیت، تیم و کارمندان
9. برنامه مالی: پیش‌بینی، درآمد ماهانه، هزینه‌های ماهانه، سود خالص بر اساس سال، تامین مالی، ترازنامه پیش‌بینی شده و صورت جریان نقدی پیش‌بینی شده

قالب بیزینس پلن شرکت بازرگانی

طرح تجاری شرکت بازرگانی بسیار شبیه بیزینس پلن شرکت صادراتی است. اگر قصد تهیه طرح تجاری یک شرکت بازرگانی را دارید، باید موارد زیر را در آن لحاظ کنید:

1. مقدمه و معرفی شرکت
2. خدماتی که این شرکت ارائه خواهد داد
3. بازاری که شرکت در آن ورود می‌کند: این شرکت قرار است چه محصولاتی را وارد و چه محصولاتی را صادر کند.
4. ساختار مالی: چه بودجه‌ای باید در نظر گرفته شود؟ به چه تعداد وام کوتاه یا بلندمدت نیاز داریم؟ پیش‌بینی‌های مالی به چه صورت خواهد بود؟ و…
5. بیانیه ماموریت شرکت
6. بررسی عوامل موفقیت شرکت: این شرکت چه مزیت‌های رقابتی به مشتریان ارائه می‌دهد؟

قالب بیزینس پلن استارت آپ

اگر در فکر راه‌اندازی یک استارتاپ هستید و می‌خواهید با سرمایه‌گذاران خطرپذیر مذاکره کنید تا روی ایده شما سرمایه‌گذاری کنند، باید بیزینس پلن را جدی بگیرید. نوشتن طرح تجاری استارتاپ، خیلی متفاوت از سایر طرح‌های تجاری نیست. برای تهیه نمونه بیزینس پلن استارتاپ، باید این ۹ گام را پیش بگیرید:

1. خلاصه اجرایی
2. توضیحات شرکت
3. محصولات و خدمات
4. برنامه بازاریابی
5. برنامه عملیاتی
6. معرفی سازمان و مدیریت
7. هزینه‌های راه‌اندازی و توسعه
8. برنامه مالی
9. سایر ضمیمه‌ها

پیشنهاد مطالعه: ویژگی های استارتاپ و نحوه راه اندازی آن

پلن یک صفحه‌ای چیست؟

بیزینس پلن یک صفحه‌ای در مواقعی کاربرد دارد که شما می‌خواهید خیلی مختصر و فشرده طرح تجاری خود را توضیح دهید. این نمونه بیزینس پلن به شما کمک می‌کند تا مخاطبی که قصد دارد با کسب و کار شما آشنا شود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن جذب کنید و فرصتی ایجاد کنید تا او برای خواندن طرح تجاری اصلی شما کنجکاو شود. در واقع طرح تجاری یک صفحه‌ای مثل شیرینی‌های سمپل در فروشگاه شیرینی فروشی عمل می‌کند. طعم را می‌چشید و اگر خوشتان آمد مشتری می‌شوید. در بیزینس پلن یک صفحه‌ای باید موارد زیر را به شکل خلاصه ذکر کنید:

1. چشم‌انداز
2. ماموریت
3. اهداف
4. استراتژی
5. برنامه‌های کاری

تمام این موارد باید به‌طور دقیق اما خلاصه در طرح تجاری یک صفحه‌ای عنوان شوند. برای آن‌که بتوانید یک بیزینس پلن کامل و موفق بنویسید، مطالعه خلاصه کتاب خلق مدل کسب ‌و کار را در وبسایت بوکاپو از دست ندهید.

سخن پایانی

اگر قصد دارید کسب و کار موفقی راه بیندازید، باید میخ اول را محکم بکوبید. طرح تجاری ستون یک بیزینس موفق است و با داشتن آن می‌توانید بدون منحرف شدن از مسیر اصلی، در جهت دستیابی به اهدافتان گام بردارید. در این مقاله با نمونه بیزینس پلن در صنایع مختلف آشنا شدیم. به نظر شما کدام یک از بخش‌های یک بیزینس پلن در زمان نوشتن یک طرح تجاری مهم‌تر است؟