ثبت نام و دریافت هدیه
«ببخشید! اشتباه کردم! نباید این کار رو می‌کردم. می‌دونی که وقتی عصبانی می‌شم دیگه هیچی جلودارم نیست.» احتمالاً شما هم نظیر چنین جملاتی را از زبان کسانی که قادر به کنترل عصبانیت و خشمشان نیستند، شنیده‌اید.
عصبانی شدن یکی از ویژگی‌های روانی انسان‌هاست که همه ما حتماً در موقعیت‌های تنش‌زا و بحرانی دچار آن شده‌ایم. بسیاری از افراد قادر به مدیریت خشم خود نیستند و این مسئله برایشان دردسرساز می‌شود.
با توجه به اهمیت کنترل عصبانیت و جلوگیری از پیامدهای رفتارهای نادرست در هنگام عصبانیت، تصمیم گرفتیم در این مقاله از مجله بوکاپو درباره عصبانیت، دلایل بیش از حد عصبانی شدن و راه‌های مدیریت این وضعیت صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
چرا برخی از افراد زود از کوره در می روند و برخی دیگر نه؟
همه ما شرایطی را تجربه کرده‌ایم که به دلایل مختلف بسیار عصبانی شده‌ایم و از شدت خشم دود از کله‌مان بلند شده است. شدت عصبانیت در افراد مختلف بسته به شرایط و روحیات افراد می‌تواند بسیار متفاوت باشد.
اما در هر حال تجربه خشم و عصبانیت یک تجربه همگانی و نرمال است. با این حال در برخی مواقع عصبانیتی شدید و غیرقابل کنترل در وجودمان شعله می‌کشد که دیگر نمی‌توان آن را طبیعی دانست، بلکه در واقع یک مشکل بزرگ محسوب می‌شود.
همانطور که گفتیم خشم و عصبانیتی که افراد از خود نشان می‌دهند شدت یکسانی ندارد و حتی در یک موقعیت یکسان هم افراد واکنش مشابه ندارند. برای مثال موقعیتی که ممکن است یک شخص را تا حد جنون و کتک‌کاری عصبانی کند، برای یک فرد دیگر با یک اخم کردن و کمی کنترل عصبانیت تمام می‌شود!
اما چه اتفاقی می‌افتد که برخی افراد انقدر زود از کوره در می‌روند؟ پیش از این که مقاله را ادامه دهید، پیشنهاد می‌کنیم مطالعه کتاب مدیریت خشم را در فهرست کارهای خود قرار دهید:
دلایل عصبانیت
متخصصان معتقدند افرادی که در گذشته خود بیش از دیگران مورد محرومیت، سرکوب شدن یا استرس شدید قرار گرفته‌اند؛ مانند کسانی که از کودکی فقر، مشکلات سلامتی، تبعیض و… را تجربه کرده‌اند، بیش از دیگران خشمگین و عصبانی می‌شوند.
تجربه سوگ و اندوه عمیق نیز می‌تواند باعث بروز عصبانیت شدید بشود. افرادی که با سوگ‌های حل نشده، پیچیده و فعال دست‌وپنجه نرم می‌کنند، نسبت به کسانی که بحران‌های خود را حل کرده و بر آنها فایق آمده‌اند بیشتر عصبانی می‌شوند.
داشتن انتظارات عجیب و غریب از دیگران و متوقع بودن نیز به راحتی می‌تواند آتش عصبانیت را در برخی افراد شعله‌ور کند. افرادی که از دیگران انتظارات غیرواقعی دارند و خود را همیشه حق به جانب می‌دانند همواره در درون خود نسبت به کسانی که انتظارات آنها را برآورده نمی‌کنند، خشمگین هستند.
ممکن است طرحواره‌ها و تله‌های شخصیتی در بروز این احساسات نقش داشته باشند. با مطالعه خلاصه کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید، دراین‌باره بیشتر بخوانید.
یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین دلایل زود عصبانی شدن، استرس است. استرس مزمن باعث می‌شود افراد احساس کنند قادر به کنترل شرایط نیستند، احساس ناامیدی کنند و خود را در معرض تهدید بدانند. بدین‌ترتیب توانایی کنترل عصبانیت خود را از دست می‌دهند.
افرادی که زود از کوره در می‌روند، در روانشناسی به عنوان کسانی شناخته می‌شوند که «تحمل ناکامی پایینی» دارند. یعنی احساس می‌کنند نباید در معرض ناکامی، ناراحتی یا آزار قرار بگیرند. آنها نمی‌توانند گام به گام با مسائل کنار بیایند و به ویژه در مواجهه با اوضاع ناعادلانه و غیرمنصفانه، شعله‌های عصبانیتشان سر به فلک می‌کشد.
دلایل مختلفی از عوامل ژنتیکی گرفته تا عوامل تربیتی باعث این وضعیت می‌شود. برخی از کودکان از ابتدا با چنین ویژگی‌هایی (حساس بودن، تحریک‌پذیری بالا، زود عصبانی شدن) متولد می‌شوند.
عصبانیت همیشه هم اتفاق بدی نیست!
کمی پیشتر گفتیم که ما در محیط‌هایی تربیت می‌شویم که خشم را به عنوان احساسی منفی می‌شناسیم که تا می‌توانیم نباید بروزش دهیم و نباید عصبانی به نظر برسیم.
اما عصبانی بودن به خودی خود اصلاً چیز بدی نیست. در سال‌های اخیر محققان دریافته‌اند که احساس خشم و عصبانیت اگر به شکل درست و سازنده بروز پیدا کند، سودمند و مفید برای سلامت روان است. دلایلی که پشت این ادعا وجود دارد عبارتند از:
-
عصبانیت باعث می‌شود جان سالم به در ببریم
به لحاظ تکاملی احساس خشم باعث نجات جان انسان‌ها می‌شود، چرا که یکی از اصلی‌ترین محرک‌های جنگ و تلاش برای بقا در خشم ریشه دارد.
این احساس ما را حساس‌تر میکند و باعث می‌شود نسبت به محیط اطرافمان دقیق‌تر و تیزبینانه‌تر نگاه کنیم و بهتر تمرکز کنیم.
به علاوه در موقعیت‌های حساس، مثلا زمانی که مورد تعرض یا تهاجم دزد و… قرار می‌گیریم، احساس خشم و عصبانیتی که از شکسته شدن حریم شخصیمان داریم باعث می‌شود واکنش نشان بدهیم.
-
عصبانیت محرک قدرتمندی است
شاید شنیده باشید که می‌گویند گاهی باید خشم را زنده نگه داشت. در بسیاری از مواقع، وقتی در موقعیتی ناعادلانه قرار می‌گیرید و اتفاقی می‌افتد که مستحقش نیستید، به شدت عصبانی می‌شوید.
اگربا کنترل عصبانیت به شیوه صحیح این خشم را در خود زنده نگه دارید و آن را جایگزین ترس و تردید و اندوه کنید، جرئت اعتراض کردن و ایستادن در مقابل بی‌عدالتی را خواهید یافت. خشم به ما نیروی لازم برای دست زدن به یک اقدام مهم و اعتراضی را می‌دهد و ما را از انفعال دور میکند. همین امر باعث می‌شود بتوانیم به اهدافمان دست یابیم.
-
گاهی عصبانیت بهتر از بخشش است!
در مطالعه‌ای که در یکی از مجلات معتبر روانشناسی چاپ شده است، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که بخشش فوری و بی‌قیدوشرط، اقدام کاملاً صحیحی نیست.
بلکه در برخی موارد ابراز صحیح عصبانیت و خشم می‌تواند یک مشکل را حل کند. یک گفتگوی کمی خشمگینانه اما صادقانه به همراه ابراز صحیح احساسات می‌تواند سلامت روابط اجتماعی شما را در بلندمدت تضمین کند.
دیوید بروکس در کتاب حیوان اجتماعی، به بررسی جنبه‌های اجتماعی عمیق ذهن می‌پردازد و تعصباتی که نسبت به ذهن و رفتار ما وجود دارد را نقد میکند. در بوکاپو بخوانید و بشنوید.
۱۰ راهکار برای کنترل عصبانیت
یکی از دلایلی که برای بروز عصبانیت‌های کنترل نشده و طوفانی برشمردیم، ناآشنایی با مهارت‌های کنترل عصبانیت بود. بروز خشم به شیوه صحیح و مدیریت‌شده، هم تخلیه روانی و جلوگیری از سرکوب احساسات را به دنبال دارد و هم از پیامدهای نامطلوب عصبانیت بیش از حد جلوگیری میکند.
-
نفس عمیق، قدم زدن و نوشیدن آب سرد سه اقدام فوری و موثر
در هنگام عصبانیت قبل از هر اقدامی چند نفس عمیق بکشید، کمی راه بروید و مقداری آب سرد بنوشید. اجازه دهید کمی آتش خشمتان فروکش کند.
-
شمارش معکوس را فراموش نکنید
به محض اینکه احساس کردید دارید جوش می‌آورید، نفس عمیق بکشید و از ۱۰۰ شروع کنید و معکوس بشمارید. با خودتان بگویید که با هر شماره‌ای که به سمت عدد یک می‌آیید، احساس عصبانیتتان نیز یک درجه کمتر می‌شود.
-
بیش از همیشه در حرف زدن تأمل و دقت کنید
اجازه ندهید خشم باعث شود حرف‌هایی بزنید که بعداً از آنها پشیمان می‌شوید. پیش از زدن هر حرفی ده ثانیه مکث کنید و بیاندیشید.
-
کمتر سخن بگویید و بیشتر بشنوید
در عصبانیت کمتر سخن بگویید تا هم از سخنان نامطلوب جلوگیری کنید و هم با گوش دادن به مخاطبتان بتوانید فضای متشنج را کمی آرام کنید و کنترل عصبانیت خود و حتی دیگران را در دست بگیرید.
- از تأثیر موسیقی آرامش‌بخش غافل نشوید.
- تمرینات ریلکسیشن و مراقبه را انجام دهید و اجازه دهید ذهنتان کمی آرام بگیرد.
- از حمایت دوستانتان بهره‌مند شوید.
زمانی که عصبانی هستید با دوستان صمیمی خود صحبت کنید و از آنها کمک بگیرید. صحبت کردن باعث می‌شود فشار روانی و استرسی که تحمل می‌کنید به مراتب کمتر شود.
-
مانترای ذهنی داشته باشید
مانترا به معنای جمله‌ای است که می‌تواند الهام‌بخش شما باشد. در هنگام عصبانیت می‌توانید با خودتان جملات مثبتی مانند «من کاملاً آرام هستم و کنترل رفتارم را در دست دارم» را تکرار کنید.
-
یادداشت کنید
لازم نیست که در حالت عصبانیت یک تومار طولانی بنویسید، در حد چند خط احساسات و ناراحتی خود را شرح دهید یا حتی کاغذ را خط‌خطی کنید! همین کار ساده می‌تواند چند درجه از عصبانیت شما کم کند.
-
حواس خود را پرت کنید
به جای آنکه دائماً محرک عصبانیت خود را پیش چشمتان بیاورید، به چیزهای دیگر فکر کنید. به جزئیات محیط اطرافتان تمرکز کنید، تصاویر آرامش‌بخش با رنگ‌های روشن را نگاه کنید و سعی کنید از محرک‌ها دور شوید.
برای آشنایی بیشتر با راهکارهای مفید برای کنترل خشم، مطالعه مقاله ۱۰ راهکار عملی برای غلبه بر خشم را به شما توصیه می‌کنیم.
پیشنهاد مطالعه: کنترل خشم – ۱۰ راهکار عملی برای غلبه بر خشم
سخن آخر
کنترل عصبانیت یکی از مهارت‌هایی است که کمتر به آن توجه شده است، چرا که خشم را احساسی منفی می‌دانیم که نباید بروز پیدا کند. در حالی که عصبانیت احساسی مفید است که تنها باید راه درست ابراز آن را پیدا کرد.
کتاب مدیریت خشم اثر دویل جنتری یکی از کتابهای مفید در برای کنترل عصبانیت و آشنایی با مفهوم خشم و اهمیت آن است. این کتاب به شما کمک میکند که اجازه ندهید عصبانیت کنترل زندگی شما را در دست گیرد.
کشیدن نفس عمیق، نوشیدن آب سرد، مدیتیشن، قدم زدن، شمارش معکوس، گوش دادن به موسیقی، پرت کردن حواس خود و صحبت کردن با دوستان از جمله راهکارهای کنترل عصبانیت هستند.
