ثبت نام و دریافت هدیه
آشنایی با مهارت کنترل هیجان در کودکان به شما کمک می‌کند تا اگر روزی نخواستید برای فرزندتان شکلات بخرید، او شما را با فریادهایش آسی و رسوا نکند!
فکرش را بکنید، کودکتان خودش را روی زمین پرت کند، غلت بزند، گریه‌کنان و فریادزنان به شما بگوید که «من شکلات می‌خواااهم». تصور این لحظه مو به تن انسان سیخ می‌کند.
حتی ممکن است به خود بگویید عجب اشتباهی کردید که بچه‌دار شدید؛ اما نه. این درست نیست. شما کافی است بدانید چگونه می‌توانید به کنترل هیجانات کودکتان کمک کنید.
در انگلیسی به درک و مدیریت احساسات emotional regulation گفته می‌شود که بخش مهمی از خودتنظیمی فرزند شما یا self-regulation است. با این مقاله از مجله بوکاپو همراه باشید تا با برخی از راهکارهایی که میتواند به شما در این زمینه کمک کند، آشنا شوید.
مهارت کنترل هیجان در کودکان از ۱ تا ۱۸ سال
قبل از ورود به بحث به شما پیشنهاد می‌کنیم، این مقاله را در بوکاپو بخوانید تا اطلاعات بیشتری درباره هیجان به دست آورید و با درک عمیق‌تری با این مطلب همراه باشید.
درک و مدیریت احساسات برای رشد کودکان و نوجوانان از اهمیت زیادی برخوردار است. کودکانی که این مهارت را دارند، با احتمال بیشتری می‌توانند کارهای زیر را انجام دهند:
- آرام صحبت کنند یا به روش‌های مناسب احساسات خود را بروز دهند.
- بعد از آن که احساساتی مثل ناامیدی یا سرخوردگی را تجربه می‌کنند، دوباره به حالت اول خود برگردند.
- رفتار مناسبی داشته باشند، به‌گونه‌ای که به دیگران، خودشان یا چیزی آسیب نرسانند.
به‌طور کلی مهارت کنترل هیجان در کودکان باعث می‌شود آن‌ها بتوانند دوست پیدا کنند، یاد بگیرند و مستقل شوند. این توانایی در طول زمان رشد می‌کند.
زمانی که کوچک هستند برای درک احساساتشان به کمک شما نیاز دارند. به‌مرور که بزرگ می‌شوند با استراتژی‌های بیشتری آشنا می‌شوند که می‌توانند بدون کمک شما هیجاناتشان را مدیریت کنند.
شما می‌توانید در این مسیر به آن‌ها یاری کنید. در همین رابطه می‌توانید خلاصه کتاب اصول تربیت فرزند را در بوکاپو مطالعه کنید.
کودکان زیر ۳ سال
کودکان قبل از آن که بتوانند از کلمات برای توصیف هیجانات استفاده کنند، آن‌ها را تجربه می‌کنند. آن‌ها همچنین قبل از آن که بخواهند از زبان استفاده کنند، آن را می‌فهمند؛ بنابراین شما می‌توانید با کمک به آن‌ها برای توسعه زبان عاطفی به آن‌ها یاری کنید تا بفهمند چه احساساتی دارند.
درست است که آن‌ها هنوز در حال رشد مهارت‌های زبانی خود هستند، اما مهم است که در این مرحله برای افزایش مهارت کنترل هیجان در کودکان، درباره احساسات با آن‌ها صحبت کنید. ایده‌های زیر میتواند راهگشا باشد:
-
به احساسات فرزندتان برچسب بزنید
زمانی که می‌بینید، فرزندتان هیجان خاصی را نشان می‌دهد، به آن هیجان یک برچسب بزنید و درباره آن صحبت کنید؛ مثلاً به او بگویید: «یک لبخند بزرگ روی صورتت می‌بینم. تو باید از دیدن من خوشحال شده باشی».
-
به احساسات دیگران برچسب بزنید
به احساساتی که فرزندتان در شما یا سایر افراد می‌بیند، برچسب بزنید. برای مثال به او بگویید:« خاله غمگین است، زیرا دلش برای پدربزرگ تنگ شده است.»
-
هیجانات کودکتان را از طریق بازی کشف کنید
به کودک خود کمک کنید تا هیجانات خود را از طریق بازی کشف کند. عروسک‌بازی و آوازخواندن میتواند کمک‌کننده باشد.
کودکان ۳ تا ۸ ساله
کودکان می‌توانند از طریق تمرین زیاد توانایی‌شان را در تشخیص و نام‌گذاری هیجانات پرورش دهند. آن‌ها می‌توانند از طریق بازی، زمانی که آرامش دارند یا قبل از آن که هیجاناتشان شدید شود، این تمرین را انجام دهند. برای مهارت کنترل هیجان در کودکان در این سن می‌توانید ایده‌های زیر را دنبال کنید.
- درباره هیجاناتی که ممکن است شخصیت‌های کتاب، فیلم‌ها و کارتون‌ها تجربه کنند، صحبت کنید. برای مثال زمانی که او دارد کارتون سگ‌های نگهبان را نگاه می‌کند به او بگویید: « به رایدر نگاه کن. غمگین به نظر می‌رسد.»
- برای کسب مهارت کنترل هیجان در کودکان ۳ تا ۸ ساله می‌توانید کتاب‌هایی با موضوع هیجانات بخوانید.
- به کودک خود کمک کنید تا از طریق بازی هیجانات خودش را کشف کند؛ بازی‌هایی مثل طراحی یا نقاشی، بازی عروسکی، رقص و موسیقی.
- می‌توانید خودتان نیز با کودک بازی کنید و از این طریق به او کمک کنید؛ برای مثال حالت هیجانزده را نشان دهید و از او بخواهید که حدس بزند.
قبل از نوجوانی و نوجوانی
نونهالان و نوجوانان، اغلب هیجانات قوی و گاهی طاقت‌فرسایی مثل شرم یا تحقیر را تجربه می‌کنند. آن‌ها ممکن است بدانند این هیجانات چه نامی دارند، اما هنوز نمی‌توانند در هنگام ناراحتی آن را تشخیص دهند.
همچنین به دلیل رشد مغز نوجوانان، آن‌ها همیشه مهارت بیان و مدیریت احساساتشان را به‌صورت بالغانه ندارند. به همین دلیل است که آن‌ها حتی در این سن نیز برای درک و مدیریت هیجانات خود به کمک احتیاج دارند. برای کسب مهارت کنترل هیجان در کودکان در سنین نوجوانی، ایده‌های زیر میتواند کمک‌کننده باشد.
-
تهیه لیست
یک لیست از کارهایی که فرزند شما میتواند انجام دهد تهیه کنید تا زمانی که متوجه شروع هیجانات قوی خود می‌شود، از آن‌ها استفاده کند. این لیست میتواند شامل کارهایی مثل دویدن، مدیتیشن، گوش‌دادن به موسیقی با صدای بلند با هدفون و… باشد. برای انجام مدیتیشن شاید خلاصه کتاب ذهن ذن، ذهن آغازگر در بوکاپو کمک‌کننده باشد.
-
تشخیص علائم اولیه فیزیکی هیجانات
به کودک خود کمک کنید تا علائم اولیه فیزیکی هیجانات شدید را تشخیص دهد؛ برای مثال به او بگویید: «من وقتی دیروز در ترافیک گیر کرده بودم، قلبم تند می‌زد و احساس می‌کردم که داغ شده‌ام. آیا تو هم وقتی که احساس درماندگی و ناامیدی می‌کنی، این‌گونه می‌شوی؟»
-
صحبت‌کردن
با کودک خود صحبت کنید و به او بگویید، زمانی که متوجه علائم شدید هیجانات قوی خود می‌شوید، چه می‌کنید؛ برای مثال به او بگویید: «زمانی که احساس می‌کنم در حال عصبانی‌شدن هستم، به جای آن سعی می‌کنم روی چیزی تمرکز کنم که واقعاً به آن افتخار می‌کنم. آیا این میتواند برای تو هم کار کند؟»
-
تشخیص علائم اولیه رفتاری هیجانات
برای افزایش مهارت کنترل هیجان در کودکان به آن‌ها کمک کنید تا علائم اولیه رفتاری هیجانات شدید را متوجه شوند. برای مثال به آن‌ها بگویید: «تو داری دکمه‌های صفحه‌کلید را باشدت فشار می‌دهی. آیا لازم است کارت را متوقف کنی و هوای تازه تنفس کنی؟»
به یاد داشته باشید که صحبت کردن با نوجوانان درباره هیجانات زمانی که آن‌ها با احساسات قوی دست‌وپنجه نرم می‌کنند موثر نخواهد بود. شما یا باید قبل از آن وارد عمل شوید یا صبر کنید تا این احساسات از بین بروند.
پیشنهاد مطالعه: پرخاشگری نوجوانان به چه علت است؟ با نوجوان پرخاشگر خود چطور رفتار کنیم؟
کمک به کودکان بسیار هیجانی برای کنارآمدن با احساسات بزرگ
برخی از کودکان در مقایسه با همسالان خود، بیش از حد هیجانزده می‌شوند. آن‌ها ممکن است بیشتر عصبانی شوند، سریع‌تر احساس ناامیدی کنند یا بیشتر از دیگران گریه کنند. هیجانات شدید میتواند زندگی این کودکان را کمی سخت کند. مگر آنکه با روش‌های کنترل هیجان خود آشنا باشند.
آن‌ها به‌مرور زمان یاد می‌گیرند چگونه هیجانات خود را کنترل کنند؛ اما تکنیک‌هایی برای کسب مهارت کنترل هیجان در کودکان وجود دارد که می‌توانید به‌وسیله آن‌ها به فرزندانتان کمک کنید تا آگاهی‌های احساسی خود را افزایش دهند و مهارت‌هایی جدید یاد بگیرند.
پذیرش خود را بالا ببرید
یکی از کارهایی که به شما کمک می‌کند، به مهارت کنترل هیجان در کودکان دست یابید، این است که پذیرش خود را بالا ببرید. شما ممکن است در برخورد با کودکانی که بیش از اندازه هیجانی برخورد می‌کنند، دچار مشکل شوید یا از خود بپرسید دلیل این رفتار چیست.
حتی برخی از والدین به کودکان اینچنینی برچسب ضعیف و بی‌عرضه می‌زنند. شما باید بدانید که گریه‌کردن، عصبانی شدن یا احساس درماندگی و ناامیدی، نه‌تنها چیزهای بدی نیستند، بلکه حتی نشانه ضعف هم نیستند.
به یاد داشته باشید که هرکسی خلق‌وخوی متفاوتی دارد و حساسیت فقط بخشی از خلق‌وخوی فرزند شماست. فرزندتان باید از این مسئله مطمئن شود که شما او را همان طور که هست می‌پذیرید.
از تکنیک‌های مختلف در تنظیم هیجانات استفاده کنید
یکی دیگر از کارهایی که می‌توانید برای کسب مهارت کنترل هیجان در کودکان انجام دهید، این است که با تعدادی تکنیک آشنا شوید. برخی از این تکنیک‌ها عبارت است از:
-
تنفس عمیق
به کودک خود تنفس عمیق را آموزش دهید.
-
شمارش
از او بخواهید که برای آرام‌شدن به شمارش بپردازد؛ برای مثال از صد به‌صورت معکوس بشمرد.
-
استراحت
به آن‌ها بگویید می‌توانند برای آن که هیجان‌شان به رفتار نامناسبی تبدیل نشود، کمی به خود استراحت دهند؛ برای مثال اگر سر کلاس است از معلم بخواهد که برای نوشیدن آب از کلاس خارج شود. اگر فرزندتان مدرسه را دوست ندارد، کتاب چرا بچه ها مدرسه را دوست ندارند؟ میتواند مفید باشد. خلاصه این کتاب در بوکاپو موجود است.
-
جعبه آرامش‌بخش
برای کسب مهارت کنترل هیجان در کودکان می‌توانید یک جعبه بخرید و درون آن را با وسایلی که میتواند فرزند شما را آرام کند، پر کنید. مدادرنگی، کتاب‌های رنگ‌آمیزی، موسیقی آرامش‌بخش بخشی از این وسایل هستند.
-
راهکار
اگر هیجانات فرزندتان باعث شده است که برای او مشکلاتی ایجاد شود، برای مثال هیچ کس نمی‌خواهد با او بازی کند، به او کمک کنید و از او راهکار بخواهید. ممکن است بتواند با حمایت شما راه‌حل‌های خلاقانه‌ای ارائه دهد. اگر می‌خواهید بدانید چگونه می‌توانید رابطه بهتری با فرزند خود داشته باشید، خلاصه کتاب چگونه با کودکمان صحبت کنیم، چگونه به او گوش کنیم، میتواند به شما کمک کند.
سخن آخر
اگر فرزند شما همیشه هیجانی است، احتمالاً جای نگرانی خاصی وجود ندارد؛ اما اگر او به‌طور ناگهانی در مدیریت احساساتش دچار مشکل شده است، یا اگر احساساتش باعث ایجاد مشکل در زندگی روزمره می‌شود، باید از متخصصان کمک بگیرید.
اگر مسئله حادی وجود نداشته باشد، احتمالاً می‌توانید با کسب مهارت کنترل هیجان در کودکان و تکنیک‌هایی که در این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم تا حد زیادی به فرزندان خود کمک کنید. راه حل شما برای کنترل هیجان فرزندتان چیست؟
کودکی که میتواند هیجانات خود را کنترل کند، قادر است هیجاناتش را بهشکل مناسب ابراز کند، بعد از تجربه هیجانات شدید، خود را بازسازی کند و رفتاری از خودش بروز دهد که نه به خودش و نه به دیگران آسیب نرساند.
سعی کنید روی احساسات مختلف اسم بگذارید؛ احساسات فرزندتان را کوچک نشمرید و پذیرش خود را بالا ببرید. همچنین تکنیک‌های مختلف مثل تنفس عمیق و شمردن اعداد را برای کنترل هیجان به کودکان آموزش دهید.
تنفس عمیق، شمارش اعداد، استفاده از جعبه آرامش، استراحت و فرصت‌دادن به خود، صحبت، حمایت و درخواست راهکار از او.
