نیمکره راست مغز برای چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

شما هم احتمالا از افراد مختلف شنیده‌اید که ادعا می‌کنند راست مغز هستند یا چپ مغز. یا احتمالاً در کتاب‌ها و برنامه‌های مختلف تلویزیونی عبارت نیمکره راست مغز یا چپ مغز را شنیده‌اید. مغز یکی از پیچیده‌ترین و حیاتی‌ترین اعضای بدن است که به دو نیمکره راست و چپ تقسیم می‌شود و هر دو نیمکره در تعامل و هماهنگی باهم کار می‌کنند. اما قسمت‌هایی از مغز وظایفی را بر عهده دارد که باعث ایجاد نظریه دو نیمکره مغز شده است. شاید در پست‌های اینستاگرام و… تصاویری را دیده‌اید که در آن افراد راست مغز را خلاق و افراد چپ مغز را هم منطقی و با ذهن ریاضی قوی نشان می‌دهد. ما در این بلاگ‌پست از مجله بوکاپو سیر تا پیاز نیمکره راست مغز و همه این پرسش‌ها را پاسخ می‌دهیم.

نیمکره راست مغز برای چیست؟

دو نیمکره راست و چپ مغز به‌صورت وابسته به هم کار می‌کنند. یعنی اطلاعاتی که وارد نیمکره چپ مغز می‌شوند به نیمکره راست مغز هم می‌روند و اطلاعاتی که وارد نیمکره راست می‌شوند به نیمکره چپ مغز هم می‌روند. اما هر نیمکره از مغز نقشی خاص در پردازش اطلاعات دارند و هرکدام در عملکردهای خاصی بهتر هستند. به عبارتی یک نفر می‌تواند راست مغز یا چپ مغز باشد که در هرکدام قسمتی از عملکردهای مغز او متفاوت است. این نظریه را اولین‌بار در سال ۱۹۶۰ روان‌شناسی به نام راجر دبلیو اسپری مطرح کرد. طبق این نظریه سمت راست مغز حرکات و ادراک را در سمت چپ بدن کنترل می‌کند و این افراد (افراد راست مغز) در هنر بهتر هستند و همچنین درک بصری و شهودی خیلی قوی دارند.

ویژگی های نیمکره راست مغز

افرادی که نیمکره راست در آن‌ها فعال‌تر است ویژگی‌هایی دارند که در افراد چپ مغز چنین نیست. در این بخش با چند مورد از این ویژگی‌ها آشنا می‌شوید.

• این افراد دوست دارند به‌جای اینکه گفته شود کاری را انجام دهند نشان بدهند.
• مشکلات را با مشاهده الگوها و موقعیت‌های مشابه حل کنند.
• نقاشی را به نوشتن ترجیح می‌دهند.
• سؤالات پایان باز را به سؤالات چهارگزینه‌ای ترجیح می‌دهند.
• بحث در مورد موضوعات مختلف را دوست دارند.
• آن‌ها مایل هستند که کل اطلاعات را درک کنند تا اینکه آن‌ها را به جزئیات کوچک‌تر تقسیم کنند.

وظایف نیمکره راست مغز

همان‌طور که در بخش‌های قبلی مشاهده کردید، این نیمکره مسئول عملکرد سمت چپ بدن است و محرک‌های بینایی سمت چپ بدن را هم پردازش می‌کند. به‌طور کلی نیمکره راست مغز مسئول برخی عملکردهای غیرکلامی و شهودی است که شامل موارد زیر می‌شوند.

• حافظه: افراد راست مغز به‌صورت کلی حافظه قوی دارند اما اگر دنبال تقویت بیشتر حافظه‌تان هستید پیشنهاد می‌کنیم کتاب حافظه نامحدود اثر کوین هورسلی را بخوانید. او در این کتاب روش‌هایی را آموزش می‌دهد تا به‌خوبی اطلاعات موردنیاز را به حافظه بسپارید.
• توانایی بصری و فضایی: این افراد توان یادگیری فوق‌العاده‌ای با استفاده از تصاویر دارند.
• تشخیص چهره‌ها: افرادی که سمت راست مغزشان فعال‌تر است حافظه خوبی در به‌یادآوردن چهره‌های مختلف دارند.
• توانایی خلق موسیقی: ذهن موسیقی هم در سمت راست مغز فعال‌تر است.
• تشخیص و ابراز احساسات: درک بهتر و ابراز احساسات هم بخشی از توانایی این افراد محسوب می‌شود.

• خیال‌پردازی: این افراد توانایی خوبی در تصور و خیال‌پردازی دارند. اگر کتاب ذهن آگاهی برای آغازگران را خوانده باشید متوجه می‌شوید که این افکار را باید مدیریت کنید تا رابطه‌ای خوب با واقعیت، خیال و جسمتان داشته باشید.
• شهودی بودن: این افراد بیشتر از شهودشان در درک مسائل استفاده می‌کنند.
• خلاق بودن: برخی از افراد معتقدند که افراد راست مغز خلاق‌تر هستند اما می‌توانید با روش‌های افزایش انواع خلاقیت این توانایی را در خودتان افزایش دهید.

این عملکردها متعلق به سمت راست مغز است و افراد راست مغز در این رفتارها بهتر عمل می‌کنند.

اگر نیمکره راست مغز فعال باشد چه تاثیری بر عملکرد انسان می‌گذارد؟

همان گونه پیش‌تر خواندید اگر نیمکره راست مغزتان فعال باشد شما در بخشی از کارها عملکرد بهتری خواهید داشت که مسئول آن این نیمکره است. سمت راست مغز مسئول فعالیت‌های خلاقانه مانند هنر و ارتباط با دیگران به شیوه احساسی است. پس افرادی که نیمکره راست مغزشان فعال‌تر است افرادی خلاق‌تر هستند. آن‌ها به نسبت افراد چپ مغز افرادی احساساتی‌تر هستند و توانایی تشخیص احساسات در آن‌ها بیشتر است. همچنین راست مغزها توانایی و حافظه بصری خیلی خوبی دارند و می‌توانند چهره‌ها را به‌خوبی به‌خاطر بسپارند. پیشنهاد مطالعه: عقل و احساس چه تفاوت‌ها و چه کاربردهایی دارند؟ با کدام یک پیش برویم؟  بیشتر افرادی که سمت راست مغزشان فعال‌تر است در خیال‌پردازی و تجسم توانایی خوبی دارند و می‌توانند در تشخیص موسیقی و لحن گفت‌وگو بهتر عمل کنند.

آسیب نیمکره راست مغز باعث چه مشکلاتی می‌شود؟

آسیب به این نیمکره ممکن است عامل خیلی از مشکلات فیزیکی و شناختی شود که می‌تواند بر توانایی شما در پردازش اطلاعات، تعامل با محیط اطراف و برقراری ارتباط با دیگران تأثیر بگذارد. دنیل پینک هم در کتاب ذهن کامل نو توانایی‌هایی را توضیح می‌دهد که قسمت راست مغز دارد. در این بخش فهرستی از شایع‌ترین اثرات آسیب به نیمکره راست نوشته شده است.

• مشکل توجه و تمرکز

یکی از بخش‌های مهم مغز که نقشی مهم در تمرکزتان دارد نیمکره راست مغز است. قشر داخلی این ناحیه به شما کمک می‌کند تا از نظر بصری روی اشیای مهم تمرکز کرده و سایر محرک‌های غیر مهم را حذف کنید. مثلاً هنگام رانندگی توجه شما را به تابلوهای راهنمایی جلب می‌کند و از توجهتان به بیلبوردها یا چیزهای کم‌اهمیت دیگر جلوگیری می‌کند. وقتی این ناحیه از مغز آسیب ببیند فرد با چالش سختی برای فیلترکردن این محرک‌ها مواجه می‌شود و در نتیجه فرد به‌سختی می‌تواند روی انجام یک کار یا مکالمه با طرف مقابل تمرکز کند.

• مشکلات حافظه

در مغز چندین ناحیه هستند که مسئول حافظه هستند و آسیب به سمت راست هریک از این‌ ناحیه‌ها باعث بروز مشکل در حافظه و به‌خاطر سپاری اطلاعات جدید و قدیمی می‌شود. به همین خاطر از دست‌دادن حافظه یکی از اثرات آسیب به این ناحیه از مغز است. پیشنهاد مطالعه: چگونه حافظه قوی داشته باشیم؟

• ضعف عضلانی و ازکارافتادن سمت چپ بدن

در بخش‌های قبلی متوجه شدید که نیمکره راست مغز سمت چپ بدن را کنترل می‌کند و آسیب‌دیدن این بخش از مغز می‌تواند منجر به ضعف عضلانی یا حتی فلج شدن سمت چپ بدن شود. آسیب رسیدن به سمت راست مغز همچنین می‌تواند منجر به مشکلاتی در پردازش میدان بینایی سمت چپ شود. فردی که با این مشکل مواجه است در مشاهده‌ اشیایی که در سمت چپ او قرار دارند یا خواندن نوشته‌ها در نیمه چپ کتاب مشکل دارد.

• مشکل در تشخیص چهره

آسیب به نیمکره راست مغز می‌تواند منجر به اختلالاتی مانند Prosopagnosia شود که در این حالت نگاه‌کردن به چهره نزدیک‌ترین دوستتان ممکن است مشابه نگاه‌کردن به یک غریبه باشد. افراد مبتلا به پروسپاگنوزیا می‌توانند با روش‌های دیگری مانند صدا، دوستان و آشنایان خود را تشخیص دهند.

• مشکلات ارتباط اجتماعی

این نیمکره نقش مهمی در ارتباطات اجتماعی دارد که می‌تواند پس از آسیب مغزی از بین برود. برای مثال افرادی که دچار آسیب در نیمکره راست هستند ممکن است در تفسیر و درک ضرب‌المثل، شوخ‌طبعی و نشانه‌های غیرکلامی مشکل داشته باشند. پیشنهاد مطالعه: ۷ روش کاربردی و مهم برای تقویت روابط اجتماعی

• مشکلات درک یا سازماندهی

آسیب مغزی نیمکره راست ممکن است سازماندهی اطلاعات را سخت‌تر کند و می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد اجرایی و برنامه‌ریزی شود. همچنین این مشکل منجر به اختلال در قضاوت و درک عواقب یک عمل می‌شود.

• مشکلات حل مسئله و استدلال

نیمکره چپ مغز مسئول استدلال و منطق است اما نیمکره راست هم به آن کمک می‌کند. از آنجایی که سمت راست مغز به سازماندهی اطلاعات کمک می‌کند که از این طریق می‌توانیم مسائل را کامل‌تر درک کنیم و راه‌حل‌های خلاقانه‌ای ارائه کنیم. این مشکل می‌تواند توانایی فرد در شناسایی و حل مشکلات را مختل کند. یان رابرتسون در کتاب حل مسئله ریشه مسائل را بررسی کرده و توضیح می‌دهد که هر مسئله‌ای ریشه در چه چیزی دارد و نحوه طبقه‌بندی آن‌ها را هم توضیح می‌دهیم. پیشنهاد می‌کنیم این کتاب را بخوانید که به درک عمیق‌تر شما از مسئله کمک می‌کند.

خلاصه کتاب حل مسئله

دیدگاه‌هایی از شناخت و علوم اعصاب

یان رابرتسون

در ۵۴ دقیقه مطالعه کنید

مشاهده کتاب حل مسئله

• مشکلات صدای یکنواخت

همان‌طور که می‌دانید نیمکره راست مغز روی درک افراد از موسیقی تأثیر می‌گذارد که این آگاهی در نحوه صحبت‌کردن هم نقش دارد. همان‌طور که ما صحبت می‌کنیم لحن ما هم با زیروبم‌های مختلف حالات و تاکید را منتقل می‌کند. اما وقتی فردی سمت راست مغزش آسیب می‌بیند نه‌تنها توانایی او در درک لحن و موسیقی از دست می‌رود بلکه در ادای زیروبم‌ها هم هنگام صحبت با مشکل مواجه می‌شود. این باعث می‌شود فرد هنگام صحبت صدایی یکنواخت (ربات گونه) داشته باشد.

• مشکلات عاطفی

افرادی که با این آسیب مغزی مواجه می‌شوند ممکن است از نظر عاطفی از کنترل خارج شوند. این حالت ممکن است به دو شکل رخ دهد که شامل اثر کاذب و سندرم اثر مسطح است. اثر کاذب باعث بروز تغییرات خلقی شدید می‌شود و ممکن است در عرض چند ثانیه و بدون دلیلی مشخص خنده به گریه تبدیل شود. اما سندرم اثر مسطح معمولاً منجر به کاهش شدید بیان احساسی می‌شود.

• سندرم انکار

یکی دیگر از عوارض ناشی از آسیب به نیمکره راست مغز Anosognosia است. در این حالت بیمار هرگونه آسیبی به مغزش را انکار می‌کند. ممکن است احساس کنید که این یک مکانیزم دفاع روان‌شناختی است اما در واقعیت خیلی عمیق‌تر از آن است و بیمار آگاهی خیلی کمی از کمبودها و ضعف‌های خود دارد.

قدرت نیمکره راست مغز

نیمکره راست مغز در بخش‌هایی از فعالیت مغز قدرت دارد که نیمکره چپ این قدرت را ندارد. نیمکره راست در پردازش احساسات نسبت به قسمت چپ مغز برتری دارد. به همین خاطر هم است که افراد راست مغز در درک و بیان احساسات نسبت به چپ مغزها بهتر هستند. در زبان اشاره هم با توجه به اینکه این افراد حافظه بصری خوبی دارند می‌توانند عملکردی بهتر داشته باشند. خلاقیت، درک لحن گفتار و به‌طور کلی پردازش اشکال و الگوهای بصری قدرت سمت راست مغز است.

سخن پایانی

در این مطلب به‌صورت کامل در مورد نیمکره راست مغز توضیح دادیم. از وظایف، ویژگی‌ها و حتی تأثیر آسیب‌های نیمکره راست هم توضیحاتی دادیم. شما متوجه شدید که این نیمکره مسئول انجام چه‌کارهایی است و افرادی که راست مغز هستند چه توانایی‌ها دارند. اما باید به این نکته هم توجه داشته باشید که به نظریه تقسیم‌بندی یا جناح‌بندی مغز به راست و چپ هم انتقاداتی وارد است و خیلی از کارشناسان معتقدند که این جناح‌بندی در کنار فعالیت هماهنگ و یکپارچه مغز مفهومی ندارد. شما برای مطالعه دقیق‌تر و کامل‌تر این موضوع می‌توانید خلاصه کتاب های روانشناسی را در سایت بوکاپو مطالعه کنید.