ثبت نام و دریافت هدیه
تصور کنید که مسیر شغلی خود را به‌درستی طی کرده‌اید و اکنون در حال انجام شغل رویایی‌تان هستید. شغلی که انجام آن را همیشه در رویاهای خود می‌دیدید و حال، آن را در واقعیت زندگی می‌کنید. همه می‌دانیم که چنین موهبتی نصیب هر کسی نمی‌شود. بسیاری از افراد، صبح در حالی چشم باز می‌کنند و آماده رفتن به سر کار می‌شوند که هیچ شوق و ذوقی برای رفتن به محل کار خود ندارند. چگونه می‌توان جلوی چنین اتفاقی را گرفت؟
برای جلوگیری از این اتفاق، باید مراحلی را طی کنید. اما آیا تا به حال به مراحلی که نیاز دارید طی کنید تا آمادگی لازم جهت دستیابی به شغل رویایی خود را داشته باشید فکر کرده‌اید؟ چه مشخصه‌هایی را نیاز دارید تا بتوانید در آن جایگاه قرار بگیرید؟ چه نوع شرکت‌هایی این موقعیت شغلی را لازم دارند؟ ممکن است برای دستیابی به شغل رؤیایی، الزامات مشخصی مورد نیاز باشد.
پیش‌آگاهی از این الزامات، به آمادگی هرچه بیشتر شما برای کسب این سمت‌ها کمک میکند. یکی از بهترین کارها برای آماده شدن در این راه، دنبال کردن یک مسیر شغلی است. برای آشنایی بیشتر با مسیر شغلی، انواع آن، نمونه‌هایش، مراحل آن و … این مقاله از مجله بوکاپو را مطالعه کنید.
مسیر شغلی چیست؟
مسیر شغلی، یک توالی از مشاغل است که به شما کمک میکند تا به اهداف و مقاصد کاری خود دست پیدا کنید. این مسیر، مشاغلی را که نیاز دارید تا برای رسیدن به شغل ایدئال خود طی کنید، مشخص میکند. هیچ جدول زمانی یا طرحی برای بالا رفتن از نردبان شغلی وجود ندارد. به شکل معمول، مسیرهای شغلی مستلزم رشد عمودی یا حرکت به موقعیت‌های بالاتر هستند، اما می‌توانند شامل حرکت جانبی (در یک سطح سازمانی) در درون یا بین صنایع نیز باشند.
در ادامه مقاله، از ابعاد و مراحل مختلف مسیر شغلی بیشتر می‌گوییم؛ اما قبل از آن می‌خواهیم یکی از کاربردی‌ترین کتاب‌ها را به شما معرفی کنیم. کتاب شغل مورد علاقه اثر آلن دوباتن مخصوص کسانی است که در راه رسیدن به شغل مورد علاقه خود با موانعی روبه‌رو شده‌اند. مطالعه این کتاب را در بوکاپو از دست ندهید.
پیشنهاد مطالعه: شناخت انواع هوش چگونه به شما در پیدا کردن شغل دلخواهتان کمک میکند؟
ابعاد مسیر شغلی
مسیرهای شغلی را می‌توان از دو بعد فردی و سازمانی بررسی کرد:
مسیر شغلی سازمانی:
این نوع مسیر که همچنین به‌عنوان نردبان شغلی نیز شناخته می‌شود، آن مسیری است که با کمک و همراهی مدیر مستقیم خود خلق می‌کنید. هدف از این کار، بالا رفتن از نردبان شغلی در یک شرکت است. درحالی‌که بسیاری از مسیرهای شغلی به سمت‌های مدیریتی ختم می‌شوند، مسیرهای متعددی برای کسانی که سودای مدیریت در سر ندارند، وجود دارد. در حال حاضر بسیاری از سازمان‌ها چهارچوبی برای مسیر شغل کارکنان خود ایجاد کرده‌اند.
مسیر شغلی شخصی:
این نوع مسیر شخصی، مسیری است که شما برای خود ایجاد می‌کنید. این مسیر مبتنی بر ارزیابی‌های شما از مهارت‌ها، علایق، سرگرمی‌ها و ارزشهای شما است. این مسیر شخصی می‌تواند پایه و اساس حرفه شما را بدون محدود شدن به یک سازمان بنا کند. همچنین شما بهتر است به‌گونه‌ای حرکت کنید که به‌راحتی برای کارفرمایانتان قابل جایگزینی نباشید. کتاب آنقدر خوب که نتوانند نادیده ات بگیرند، بینش‌های بسیار خوبی در این زمینه در اختیار شما می‌گذارد.
اگر آماده ایجاد مسیر اشتغال خود هستید، با نوشتن فهرستی از مواردی که در آن‌ها مهارت دارید شروع کرده و پس از آن، علایق و سرگرمی‌های خود را نیز مشخص کنید. سپس چیزهایی را که برایتان مهم هستند بنویسید. به همه چیز در لیست خود نگاه کنید و به صنایعی فکر کنید که می‌توانند از استعداد شما بهره ببرند. به‌عنوان‌مثال، اگر در کار با کودکان عالی هستید، یک مسیر اشتغال در صنعت آموزش را در نظر داشته باشید. اگر مراقبت‌های بهداشتی را بیشتر از تدریس ترجیح می‌دهید، به دنبال یک مسیر اشتغال در زمینه پرستاری یا پزشکی باشید.
مراحل مسیر شغلی
در هنگام تدوین مسیر شغلی، این مراحل را دنبال کنید:
۱. اهداف شغلی خود را مشخص کنید
قبل از انتخاب شغل، با پرسیدن و جواب دادن به سؤالات خاص، به درون‌نگری بپردازید. این کار کمک میکند تا انتخاب‌های خود را به چیزی مشخص‌تر محدود کنید. سؤالاتی از قبیل من می‌خواهم در مشاغل مدیریتی کار کنم و یا یک نیروی فنی باشم؟ چه انتظاراتی از شغلم دارم؟ و … را در این مرحله از خود بپرسید. یکی از مهم‌ترین موارد در این قسمت، این است که تصمیم آگاهانه و به شکل درست گرفته شود. برای اینکه تصمیمات خود را مدیریت کنیم، باید خطاهای ذهنی خود را بشناسیم. برای این منظور کتاب تفکر سریع و آهسته، می‌تواند راهنمای بسیار خوبی باشد.
۲. یک برنامه پنج و ده ساله ایجاد کنید
زمانی که گزینه‌های خود را محدود کردید، به ایجاد نقاط عطف برای حرفه خود فکر کنید. در مورد اینکه سایر افراد شاغل در رشته شما، پس از پنج یا ده سال فعالیت در این حوزه در چه جایگاهی هستند تحقیق کرده و عناوین شغلی آن‌ها را یادداشت کنید. تصمیم بگیرید که می‌خواهید پس از پنج یا ده سال، در چه جایگاهی باشید.
سپس تحقیق کنید که برای رسیدن به آن اهداف چه کاری می‌توانید انجام دهید. ممکن است لازم باشد برنامه‌های آموزشی را پشت سر گذاشته، مسئولیت‌های خاصی را بر عهده گرفته و یا پیش نیازهایی را کسب کنید. با مشخص کردن اهداف شغلی، می‌توانید برنامه خود را بر اساس پیشرفت سالانه بنویسید. به‌طور منظم زمانی را برای فکر کردن به شغل و اهداف خود اختصاص دهید.
۳. تیپ شخصیتی خود را کشف کنید
تیپ شخصیتی مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی است که می‌توان آن‌ها را گروه‌بندی کرد. روش‌های متعددی برای پی بردن به تیپ شخصیتی شما وجود دارد که بسیاری از آن‌ها بر پاسخ شما به موقعیت‌های مختلف تمرکز دارند. ممکن است تیپ‌های شخصیتی مختلف به‌طور طبیعی به سمت علائق متفاوت گرایش پیدا کرده و نقاط قوت متنوعی در زمینه‌های گوناگون ازجمله مشاغل ایجاد کنند.
آزمون‌های مختلف، انتخاب‌های شغلی معمول را برای هر تیپ شخصیتی فهرست می‌کنند. اگر در آزمون‌های گوناگونی شرکت کرده و یک یا دو شغل درنتیجه چندین آزمون ظاهر شد، آن شغل خاص احتمالاً ارزش بررسی بیشتر را دارد.
۴. تجارب قبلی خود را مرور کنید
رضایت شغلی شما در مشاغل قبلی نیز می‌تواند به شما در انتخاب شغل کمک کند. با نگاه به سوابق شغلی خود، فعالیت‌های شغلی و سمت‌هایی که در آن‌ها احساس رضایتمندی داشتید را شناسایی کنید. یکی از مواردی که حتماً به شما در این زمینه کمک خواهد کرد، آگاهی از نقاط قوتتان در تجارب قبلی است.
وقتی در جای درست بوده و از استعداد‌های خود به‌خوبی استفاده کرده باشید، قطعاً رضایت شغلی خواهید داشت. یکی از کتاب‌هایی که به آگاهی شما از نقاط قوتتان کمک شایانی میکند، کتاب ۵ نقطه قوت برتر خود را بشناسید است. می‌توانید خلاصه این کتاب را در بوکاپو و تنها در ۲۶ دقیقه مطالعه کنید.
۵. شرایط شغل را با تحصیلات خود مقایسه کنید
بسیاری از مشاغل دارای شرایط تحصیلی خاص مثل داشتن مدارک دیپلم، لیسانس و یا فوق لیسانس و بالاتر برای متقاضیان هستند. برخی از موقعیت‌های شغلی از شما می‌خواهند که مدرک مرتبط با کار به آن‌ها ارائه دهید. الزامات تحصیلی برای مشاغل مورد علاقه خود را بررسی کرده و برای مشاغلی که سطح تحصیلات فعلی شما را می‌پذیرند، درخواست همکاری ارسال کنید. همچنین می‌توانید در مورد مدارک یا گواهینامه‌های اضافی مورد نیاز بیشتر تحقیق کنید.
۶. مجموعه مهارت‌های فعلی خود را ارزیابی کنید
فهرستی از مهارت‌ها، مدارک و زمینه‌های تخصصی فعلی خود تهیه کنید. همچنین می‌توانید از همکاران درباره مهارت‌های فنی، بین فردی و سایر مهارت‌های نرم خود بازخورد بخواهید. این ارزیابی به پیدا کردن مشاغلی که باتجربه شما همخوانی دارند کمک شایانی میکند.
۷. به علایق خود توجه داشته باشید
بسته به شخصیت خود، ممکن است علایقی داشته باشید که به پیشرفت شما در مشاغل مختلف کمک کند. سرگرمی‌ها، فعالیت‌های داوطلبانه و علایق گذشته خود را بررسی کنید تا کارهایی را که از انجام آن‌ها لذت می‌برید، شناسایی کنید. درحالی‌که این موارد مستقیماً به امور کاری مربوط نیستند، ایجاد فهرستی از این فعالیت‌ها می‌تواند به شما در محدودتر کردن مسیر شغلی کمک کند. به‌عنوان‌مثال، اگر ملاقات با افراد جدید را دوست داشته باشید، ممکن است از شغلی که در آن سفرهای زیادی وجود دارد استقبال کنید.
از این اطلاعات استفاده کنید و برای فرصت‌های کارآموزی یا کار کوتاه مدت درخواست همکاری کنید. این کار به شما این فرصت را می‌دهد که ببینید آیا واقعاً یک زمینه شغلی مشخص برای شما مطلوب است یا خیر. برای جمع‌بندی این مورد در کنار موارد بالا و پایین، آشنایی با نگاه فیلسوفانه ژاپنی‌ها برای زندگی که در کتاب ایکیگای مطرح شده، قطعاً کمک‌کننده خواهد بود.
پیشنهاد مطالعه: انگیزش شغلی و عوامل موثر بر بالا بردن آن
۸. ارزشهای اصلی خود را شناسایی کنید
شناسایی ارزشهای اصلی‌تان می‌تواند به شما کمک کند تا روی شغلی تمرکز کنید که برای شما لذت بخش است. این کار همچنین می‌تواند در یافتن فعالیت‌ها و کارهایی که مشتاقشان هستید، کمک کند. یک فهرست از ویژگی‌هایی که فکر می‌کنید در یک شرکت یا کارکنان آن مهم هستند تهیه کنید. می‌توانید از این لیست برای پیدا کردن مشاغل و شرکت‌هایی که این ارزش‌ها را در خود جای داده‌اند، استفاده کنید.
۹. درآمد مطلوب خود را در نظر بگیرید
مسیرهای شغلی مختلف می‌توانند درآمدهای متنوعی داشته باشند. متوسط حقوق پرداختی را بر اساس عنوان شغل، شرکت و مکان پیدا کنید. این کار می‌تواند نقطه شروع خوبی برای تعیین میزان درآمد شما در ابتدای کار و نیز مشخص کردن پتانسیل درآمدی شما پس از حرفه‌ای شدن در این زمینه باشد.
به یاد داشته باشید که مسئله درآمد علاوه بر مهارت‌های شما، تابع توانمندی شما برای مذاکره با افراد مختلف است. مطالعه کتاب هنر مذاکره، می‌تواند برای پوشش ضعف‌های شما در این زمینه بسیار سودمند باشد. این کتاب برای مهارت مذاکره کردن چه در حیطه شخصی و چه در حیطه شغل و حرفه، کمک بزرگی به شما میکند.
نمونه مسیر شغلی
در این قسمت، مرور چند نمونه مسیر شغلی خالی از لطف نیست.
به‌عنوان‌مثال نردبان شغلی در یک فروشگاه خرده فروشی به این شکل است:
فروشنده ساده >>> صندوقدار >>> دستیار مدیر >>> مدیر فروشگاه >>>> مدیر منطقه
و در دپارتمان منابع انسانی نیز می‌توان نردبانی این‌چنینی در نظر گرفت:
دستیار منابع انسانی >>> متخصص منابع انسانی >>> دستیار مدیر منابع انسانی >>> مدیر منابع انسانی
برنامه ریزی مسیر شغلی
در هنگام برنامهریزی برای مسیر شغلی، باید به ۴ نکته اصلی توجه داشت:
- چه مهارت‌هایی را در حال حاضر دارید؟ (کجا هستید)
- از شغل خود چه انتظاراتی دارید؟ (به کجا می‌خواهید بروید)
- چگونه می‌خواهید به اهداف خود برسید؟ (چه قدم‌هایی را باید برای رسیدن به هدف خود بردارید؟)
- برای رسیدن به اهداف خود، باید از چه منابعی استفاده کنید؟
یک منبع خیلی خوب برای بررسی موارد مورد نیاز شما برای کسب شغل ایدئالتان، سایت onetonline.org بوده که با جزئیات به بررسی تمامی الزامات یک عنوان شغلی پرداخته است. پس از مشخص شدن این ۴ مورد، لیست اهداف شغلی شما مشخص می‌شوند.
انواع مسیر شغلی
به‌طورکلی، ۴ نوع مسیر شغلی کلی وجود دارد: دانش‌محور، مهارت محور، کارآفرینی و فریلنسری. هر نوع از این مسیرها به تقویت مجموعه خاصی از صلاحیت‌ها کمک میکند.
دانش‌محور
مسیرهای شغلی دانش‌محور، به شما این امکان را می‌دهند که از دانشی که در طول زمان به دست می‌آورید برای انجام وظایف خود استفاده کنید. کارکنان واحدهای منابع انسانی، بازاریابی و حسابداری همگی مسیر اشتغال دانش‌محور را دنبال می‌کنند. نمونه‌های دیگر شامل متخصصان و مهندسان فناوری اطلاعات می‌شود.
مهارت محور
افراد فعال در حرفه‌های مبتنی بر مهارت، نیاز به درک چگونگی انجام یک کار خاص دارند. این مسیر اغلب شامل یادگیری مهارت‌های فیزیکی، عملی یا خدماتی است. بسیاری از این نقش‌ها در صنعت ساخت‌وساز بوده و مجریان، هنرمندان، سرآشپزهای رستوران‌ها و سایر مشاغل خدماتی نیز در این دسته قرار می‌گیرند. ممکن است بسیاری از موقعیت‌های شغلی، به هر دو مسیر دانش‌محور و مهارت محور نیاز داشته باشند. مشاغلی از قبیل پزشکان و وکلا جزو این دسته محسوب می‌شوند.
کارآفرینی
یک کارآفرین یک مشکل یا یک نیاز خاص را با فروش محصول و یا خدمات خود حل میکند. یک کارآفرین می‌تواند به‌طور مستقل کار کند یا یک شرکت راه اندازی و کارمندانی را استخدام کند. بسیاری از کسب‌وکارها، با کارآفرینی شروع کردند که مشکلی را برای مصرف‌کنندگان حل می‌کرد. یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که کارآفرینان نیاز دارند، خلق مدل کسب‌وکار است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم، می‌توانید کتاب خلق مدل کسب و کار را در بوکاپو مطالعه کنید.
فریلنسری
فریلنسرها برای انجام یک کار یا پروژه خاص توسط افراد استخدام می‌شوند. زمینه‌های کاری متعدد ازجمله طراحی گرافیک، معماری، عکاسی و غیره در این بخش امکان‌پذیر هستند.
روانشناسی در مسیر شغلی
نقش روانشناسی و مسئولان منابع انسانی در یک سازمان برای جذب، استخدام، آموزش کارکنان و نیز طراحی برنامه‌های توسعه شغل کارکنان غیرقابل‌انکار است. یکی از مهم‌ترین منافعی که روانشناسی در فرایند تدوین مسیر شغلی فرد می‌تواند داشته باشد، کمک به خودشناسی بیشتر است. آزمون‌های شخصیت شناسی متفاوتی برای شناسایی علایق و صفات شخصیتی فرد وجود دارند که در ذیل، به توضیح مختصر چند مورد می‌پردازیم:
هدف از آزمون MBTI این است که نظریه تیپ‌های روان‌شناختی توصیف‌شده توسط یونگ را قابل فهم کند. ماهیت نظریه این است که بسیاری از نمودهای به‌ظاهر تصادفی در رفتار، در واقع کاملاً قاعده‌مند هستند. پس از انجام این آزمون، تیپ شخصیتی شما یکی از ۱۶ دسته‌بندی موجود در آزمون خواهد بود. آگاهی از تیپ شخصیتی شما در این آزمون، نه تنها به شناخت ارزش‌ها و ترجیحات خودتان کمک میکند، بلکه کمک شایان توجهی به تنظیم تعاملاتتان در زندگی شخصی و کاری خواهد کرد.
آزمون رغبت سنجی هالند، شش تیپ شغلی را در نظر گرفته و میزان سازگاری افراد با این شش تیپ را می‌سنجد. این آزمون می‌تواند علائق و جنبه‌های کلیدی شخصیت یک فرد را ارزیابی کرده و او را در جهت درست به سمت رضایت شغلی راهنمایی کند. فهم این آزمون برای جویندگان کار آسان است و به آنان اجازه می‌دهد تا گزینه‌های شغلی احتمالی را به بهترین شکل بررسی کنند.
مسیر شغلی کارکنان
کارفرمایان برای تدوین مسیرهای شغلی کارکنانشان، باید مراحل زیر را طی کنند:
۱. نمودار سازمانی خود را به‌روز کنید
اگر که نمودار سازمانی ندارید، آن را درست کنید و اگر که دارید، مطمئن شوید که به‌روز است.
۲. موقعیت‌های شغلی را مشخص کنید
پس از مشخص شدن نمودار سازمانی، شرح شغل هر عنوان شغلی را بنویسید. شرح مسئولیت‌ها، صلاحیت‌ها و الزامات مورد نیاز برای کسب هر سمت باید مشخص شوند.
۳. نقشه راهی برای هر مسیر ترسیم کنید
وقتی عناوین شغلی خود را مشخص کردید، اکنون زمان آن است که به تصویر بزرگ‌تر نگاه کنید. نقشه راه یا مسیرهای حرفه‌ای را برای هر بخش یا گروه ترسیم کنید. تعیین کنید که چگونه یک کارمند تازه‌کار، از طریق پذیرش نقش‌ها پیشرفت میکند.
۴. نیازهای آموزشی را شناسایی کنید
گام بعدی این است که بررسی کنید آیا می‌توانید کارمندان را در این مسیر همراه کنید یا خیر. با ارائه برنامه‌های آموزشی درون‌سازمانی یا برون‌سپاری این بخش، این هدف را دنبال کنید.
۵. برنامه‌های آموزشی و توسعه‌ای برای کارمندان ایجاد کنید
اگر که تا به طور جدی در این زمینه سرمایه‌گذاری نکرده‌اید، این بخش بیشترین زمان و انرژی را از شما خواهد گرفت.
۶. برنامه‌های مسیر شغلی سازمان را مستندسازی کنید
در این مرحله باید مطمئن شوید که کلیه مراحل و فرآیندها به‌صورت مدون و شفاف، مستندسازی شده‌اند. درواقع باید یک نقشه راه مکتوب داشته باشید. تدوین بیزینس پلن کمک بزرگی در این مسیر به شما میکند.
۷. مسیر شغلی هر کارمندی را مشخص کنید
اکنون می‌توانید برنامه مسیر شغلی سازمانتان را به کار ببندید. افراد تازه وارد را در بدو استخدام در جریان کار قرار داده و کارمندان فعلی را نیز در جلسات ارزیابی عملکرد مطلع کنید.
داشتن چنین برنامه‌ای برای کارکنان، باعث ایجاد تعهد درونی و متقابل در یک سازمان می‌شود که سایمون سینک در کتاب رهبران آخر غذا می‌خورند، ابعاد دیگر این موضوع را نیز برای رهبران روشن ساخته است.
نتیجه‌گیری
مسیر شغلی موضوعی است که کارفرمایان و کارمندان باید برای رشد و توسعه خود به آن توجه داشته باشند. وجود چنین برنامه‌ای، برای کارکنان ایجاد دلگرمی کرده و انگیزه‌های کار آنان را بیشتر می‌کندو خود افراد هم با آگاهی و آرامش بیشتر پله‌های ترقی را در زمینه حرفه‌ای طی می‌کنند. مهم‌ترین المانی که برای برنامه توسعه شغلی وجود دارد، خودشناسی است. اینکه هر فردی صادقانه از ارزش‌ها و علایق و خواسته‌های خود آگاه باشد.
با شناخت این موارد و تحلیل وضعیت موجود و مطلوب، گام‌هایی که باید تا رسیدن به مقصد طی شوند، مشخص می‌شوند. مشاغل و گروه‌های کاری مختلف، مسیرهای شغلی متفاوتی پیش روی خود خواهند داشت هر چند که در بسیاری از مشاغل، توانمندی‌های بیش از یک مسیر موردنیاز خواهد بود. برای تدوین این برنامه کارفرمایان و کارکنان باید حساب ویژه‌ای روی توانمندی‌های واحد منابع انسانی سازمان و یا مشاوران متخصص باز کنند.
مسیر شغلی، یک توالی از مشاغل است که به شما کمک میکند تا به اهداف و مقاصد کاری خود دست پیدا کنید. این مسیر، مشاغلی را که نیاز دارید تا رسیدن به شغل ایدئال خود طی کنید، مشخص میکند.
شناسایی اهداف شغلی، برنامهریزی ۵ و ۱۰ ساله، خودشناسی، مرور تجربیات قبلی، بررسی صلاحیتهای شغلی، ارزیابی خود، علاقهسنجی، یافتن ارزشهای اصلی و مشخص کردن درآمد مطلوب، مراحل مسیر شغلی هستند.
بسمه تعالی با سلام به شما عزیزان که توجه به مهم‌ترین مسله حوزه کاری دارید