ثبت نام و دریافت هدیه
«فرزند من با مردم و مخصوصا بچه‌های دیگه با خشونت و پرخاش برخورد می‌کنه و حتی گاهی اون‌ها رو کتک می‌زنه؛ آیا باید نگران باشم؟» «فرزند من حتی با ما که والدینش هستیم هم با خشونت رفتار می‌کنه؛ چطور باید باهاش رفتار کنیم؟» این سؤالات و سؤالاتی از این دست، از زبان پدرمادرهایی که با پرخاشگری کودکان خود درگیر هستند زیاد شنیده میشود.
این خشم و پرخاشگری میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. در این مقاله از مجله بوکاپو سعی کرده‌ایم برخی از عوامل رایج پرخاشگری کودکان را مرور کنیم و همچنین راه‌های درمان این پرخاشگری را بررسی کنیم. پس اگر با کودک پرخاشگری مواجه هستید که سبب بروز نگرانی در شما شده، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله از مجله بوکاپو را تا انتها مطالعه کنید.
علت پرخاشگری کودکان چیست؟
خشم و پرخاشگری کودکان میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از محرک‌های رایج، ناامیدی است؛ وقتی کودک نمی‌تواند آنچه را که می‌خواهد به دست آورد یا مجبور میشود کاری را انجام دهد که تمایلی به آن ندارد، ممکن است به پرخاشگری روی بیاورد.
همچنین ممکن است برخی از بیماریها از جمله
- ADHD
- اوتیسم
- اختلال وسواس فکری-اجباری،
- سندرم تورت
- و …
سبب بروز پرخاشگری در کودکان شود.
این تصور وجود دارد که ژنتیک و سایر عوامل بیولوژیکی هم در پرخاشگری نقش دارند. محیط زندگی، تروما، ناکارآمدی خانواده و برخی از سبک‌های اشتباه فرزندپروری (مانند تنبیه شدید) هم این احتمال را افزایش می‌دهد که کودک خشم و پرخاشگری نشان دهد.
در ادامه برخی از رایج‌ترین عوامل پرخاشگری کودکان را بررسی می‌کنیم:
-
مشکلات خانوادگی
کودکان معمولا در پاسخ به اختلافات خانوادگی ممکن است پرخاش نشان دهند. این اختلافات می‌توانند درگیری با والدین، خواهر یا برادری که با آنها مشکل دارند، نقل مکان به خانهٔ جدید، بیماری جدی در خانواده یا … باشند.
چنین تنش‌ها و تغییراتی به کودکان و همچنین والدین استرس وارد می‌کند و برخی از کودکان با خشم شدید واکنش نشان می‌دهند؛ به خصوص اگر سایر اعضای خانواده هم احساسات خود را به روش‌های مشابهی رها کنند.
در کتاب بچه هایمان به ما چه می آموزند می‌خوانید که چطور والدین عاشق می‌توانند فرزندان مهربان‌تری پرورش دهند.
-
اختلالات یادگیری
حدود یک چهارم نوجوانان بزهکار پرخاشگر دارای یک اختلال یادگیری خاص مانند نارساخوانی هستند. (اما عکس این قضیه صادق نیست؛ بیشتر کودکان مبتلا به نارساخوانی پرخاشگر نیستند.)
اگر کودک شما مشکلی دارد که خواندن، نوشتن یا درک زبان گفتاری را برای او دشوار می کند، ممکن است ناامیدی خود را به صورت فیزیکی تخلیه کند.
-
مشکلات عصبی
گاهی اوقات آسیب یا عدم تعادل شیمیایی در مغز منجربه رفتار پرخاشگرانه میشود. اگر در این مورد نگران هستید، با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
-
اختلالات رفتاری
تقریبا نیمی از کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)، دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای هستند؛ وضعیتی که با رفتار پرخاشگرانه مشخص میشود. این کودکان به درمان خاصی نیاز دارند تا بتوانند در مدرسه عملکرد خوبی داشته باشند، دوست پیدا کنند و بتوانند با والدین خود ارتباط برقرار کنند.
-
آسیب عاطفی (تروما)
خشونت خانگی یا سوء‌استفاده جنسی میتواند باعث ایجاد اضطراب، ترس، خشم و افسردگی شدید شود. کودکی که نتواند احساسات ناشی از این تروما را به‌صورت دیگری بروز دهد، ممکن است این احساسات را با خشم ابراز کند.
علاوه بر این، کودکانی که در خانه یا محله‌های خود در معرض خشونت یا آزار قرار می‌گیرند، بیشتر از سایر کودکان رفتار پرخاشگرانه دارند.
کتاب والدین سمی دربارهٔ آسیب‌های جسمی و عاطفی که ممکن است والدین به فرزندان خود وارد کنند صحبت می‌کند و مطالعه آن میتواند کمک بزرگی به والدین یا فرزندانی که مورد خشونت بوده‌اند بکند.
پیشنهاد مطالعه: ۵ اشتباه والدین در تربیت فرزندان
-
قرار گرفتن در معرض فیلم‌های خشونتآمیز
اکثر کارشناسان معتقدند که مشاهده خشونت روی صفحه نمایش میتواند به‌طور موقت سبب خشونت کودکان شود. آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا توصیه می‌کند آنچه را که فرزندتان تماشا می‌کند تحت نظر داشته باشید؛ به خصوص اگر او مستعد رفتارهای پرخاشگرانه است.
پیشنهاد مطالعه: فرزندپروری و تاثیر رفتارهای درست و نادرست والدین
پرخاشگری کودکان زیر دو سال
رفتارهای پرخاشگرانه میتواند بخشی طبیعی از رشد کودک نوپای شما باشد؛ زیرا کودک نوپا تازه دارد یاد می‌گیرد که چگونه احساسات دشوار خود را مدیریت کند. پس بسیار مهم است که والدین آرام باشند و به فرزند خود نشان دهند که چگونه با این احساسات به شیوه‌ای سالم کنار بیاید.
یادگیری نحوهٔ تنظیم احساسات حتی برای برخی از بزرگسالان دشوار است. کودک نوپای شما در سنین ۱ تا ۳ سالگی این نوسانات را در احساسات خود احساس می‌کند و ۲ سالگی شایع ترین سن برای رفتارهای پرخاشگرانه است.
اگر پدر و مادر یک کودک پرخاشگر هستید، طبیعی است که در مورد پرخاشگری کودک نوپا تعجب کنید. گاهی اوقات پرخاش و خشم او میتواند به دلیل بسیار ساده‌ای مانند عدم تمایلش به انجام کاری مانند رفتن به رختخواب در یک زمان خاص باشد.
راه حل‌هایی که در ادامه بررسی می‌کنیم میتواند در کنترل پرخاش کودک ۲ ساله هم موثر باشد.
همچنین پیشنهاد می‌کنیم برای تربیت بهتر فرزند خود از مطالعهٔ کتاب سی میلیون کلمه غافل نشوید. این کتاب به شما می‌گوید که چگونه کلمات شما میتواند روی کودکتان تاثیرگذار باشد.
پیشنهاد مطالعه: روانشناسی رشد چیست؟
با کودک پرخاشگر خود چه کنیم؟
رفتار با کودک پرخاشگر نباید به هیچ عنوان تهاجمی باشد. پس اول از همه، خودتان تهاجمی نشوید. ضربه زدن، فریاد زدن، پرتاب کردن اشیاء و … هرگز او را وادار نمی‌کند که رفتار بد خود را کنترل کند. شما فقط به او نمونه‌ای از رفتارهای خشونتآمیز جدید یاد می‌دهید و او را بیشتر عصبانی می‌کنید.
بهتر است به او نشان دهید که می‌توانید خود را کنترل کنید و به او هم کمک خواهید کرد تا خود را کنترل کند. راهکارهایی که در ادامه می‌گوییم میتواند به شما کمک کند.
همچنین مطالعه کتاب اصول تربیت فرزند را هم به شما پیشنهاد می‌کنیم؛ این کتاب ارزشمند راهکارهایی برای تربیت فرزندانی شاد و مستقل ارائه می‌دهد.
-
فوراً پاسخ دهید
منتظر نمانید تا فرزندتان برای بار سوم به برادرش ضربه بزند؛ فرزند شما باید فورا بداند که چه زمانی کار اشتباهی انجام داده است. کاری را که انجام می‌دهید متوقف کنید و از فرزندتان بخواهید که ساکت بماند. اگر به شما اجازه داد، او را با محبت در آغوش بگیرید یا لمس کنید.
پس از آن درباره آنچه اتفاق افتاده صحبت کنید و با آرامش و ملایمت شرایطی را که منجر به رفتار پرخاشگرانه او شده است مرور کنید. از او بخواهید توضیح دهد که چه چیزی باعث این رفتار شده است.
تاکید کنید که گاهی اوقات داشتن احساس خشم کاملا طبیعی است اما نباید آن را با خشونت فیزیکی نشان دهد. راه‌های بهتری را برای پاسخ دادن به او پیشنهاد کنید.
مثلاً به او پیشنهاد دهید که احساس خشمش را با کلمات بیان کند(“من واقعاً عصبانی هستم چون تو توپ من رو گرفتی”) یا با دور شدن از موقعیت یا فرد، تا زمانی که آرام شود و بتواند فکر کند که چه کاری باید انجام دهد.
او را مسئول کنید
اگر فرزند شما به اموال کسی آسیب می‌زند، باید برای رفع آن پول بپردازد. این کار را به‌عنوان تنبیه از طرف والدین نشان ندهید، بلکه تاکید کنید که این نتیجهٔ طبیعی یک اقدام پرخاشگرانه است و هر کسی (کودک یا بزرگسال) که به دارایی‌های شخص دیگری آسیب می رساند باید همین کار را انجام دهد.
کودک باید یاد بگیرد که تصمیماتش عواقبی در پی خواهد داشت؛ پیشنهاد می‌کنیم برای روشن‌تر شدن این موضوع کتاب تست مارشمالو را حتما مطالعه کنید.
-
دلایل اخلاقی عدم رفتار پرخاشگرانه را آموزش دهید
به فرزندتان بگویید که رفتار فیزیکی درست نیست زیرا به دیگران آسیب می‌رساند. فرزندتان برای ایجاد همدلی و یادگیری اصول اخلاقی به شما نیاز دارد. از جمله اینکه باید به او نشان دهید که اعمالش چگونه بر دیگران تأثیر میگذارد.
همچنین اگر بتوانید خوش‌بینی را به کودک خود آموزش دهید، کمک بزرگی به او کرده‌اید. در این راه کتاب کودک خوش بین همراه شما است.
درمان پرخاشگری کودکان
پرخاشگری کودک هم برای والدین و هم برای خود کودک سخت است. اگر کودک شما پرخاشگر است و به‌خصوص اگر عصبانیت فرزندتان در روابط و کیفیت زندگی او اختلال ایجاد می کند، مهم است که مهارت‌هایی را که برای مقابله با احساساتش به روشی سالم، به او آموزش دهید.
راهنمایی یک متخصص سلامت روان نیز میتواند بسیار مفید است. در مواردی که پرخاش کودک شما جزئی است ممکن است خودتان بتوانید این پرخاش را مدیریت و کنترل کنید.
اما اگر خشونت او زندگی شما و خودش را تحت‌تأثیر قرار داده، پیشنهاد می‌کنیم حتما از یک متخصص در این حوزه کمک بگیرید.
سخن پایانی
بچه‌ها از احساس عصبانیت یا طغیان خشم لذت نمی‌برند. اغلب، آنها به ناامیدی و ناتوانی در مدیریت احساسات بزرگ خود واکنش نشان می دهند.
کمک به فرزندتان برای یادگیری واکنش مناسب به خشم و سایر احساسات منفی، تأثیر مثبتی بر زندگی او در خانه و مدرسه خواهد داشت.
اگر مشکل دارید، از پزشک اطفال یا مشاور مدرسه فرزندتان کمک بخواهید.
پرخاشگری کودکان میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد. برخی از بیماریها از جمله ADHD، اوتیسم، اختلال وسواس فکری-اجباری، و سندرم تورت و ... سبب بروز پرخاشگری در کودکان شود.
آموزش احساسات، یاد گرفتن مهارتهای خشم، پرهیز از رسانههای خشونتآمیز و ... میتواند در درمان کنترل خشم کمک کند.
