ثبت نام و دریافت هدیه
میلیون‌ها سال پیش، دسته بزرگی از جانوران به نام دایناسورها منقرض شدند؛ اما با وجود انقراض این موجودات، نسل اندکی از آنها تا کنون زنده مانده است. این بازماندگان لزوماً قوی‌ترین‌ها یا هوشمندتر نوع دایناسورها نبوده‌اند، بلکه فقط توانسته‌اند با محیط سازگاری داشته باشند و خود را با شرایط جدید وفق دهند.
این موضوع به‌روشنی نشان می‌دهد طبیعت، کسانی را انتخاب می‌کند که از خود انعطافپذیری نشان می‌دهند. نکته جالب اینکه داستان دایناسورها، همیشه در حال اتفاق افتادن است.
نوکیا تا سال ۲۰۱۰ قدرتمندترین کمپانی موبایل بود و هیچ‌کس توان رقابت با آن را نداشت؛ اما خیلی زود این کمپانی قدرتمند و بزرگ منقرض شد. چون نیاز بازار و مخاطب عوض شد؛ اما نوکیا خود را با شرایط جدید سازگار نکرد.
از سال ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۳ یاهو باهوش‌ترین موتور جستجو و کمپانی وب بود؛ اما در عرض چند سال به تلی از خاکستر تبدیل شد و ارزش آن از ۴۷ میلیارد به ۴ میلیارد دلار کاهش پیدا کرد.
اگر کمی به اطراف خود دقیق‌تر نگاه کنیم، خواهیم دید این اتفاق برای تک تک ما در حال افتادن است. یعنی اگر خودمان را به روز نکنیم، با شرایط جدید وفق ندهیم، احتمال حذف شدنمان از سیستم زیاد خواهد بود.
پس بهتر است این جمله زیبا از ایندیرا گاندی را همیشه در یاد داشته باشیم که: «زندگی یک جریان پیوسته از سازگاری است.» و خودمان را برای شرایط جدید و تغییرات جدید آماده کنیم و سازگار شدن را بهعنوان یک مهارت مهم یاد بگیریم.
در این مقاله از مجله بوکاپو درباره مهارت سازگاری، اهمیت آن و عواملی که باعث می‌شوند سازگاری ما بالاتر رود، بیشتر بخوانید.
سازگاری چیست؟
سازگاری ظاهراً مفهوم ساده‌ای دارد؛ اما در بعضی مواقع تعیین حدومرزهای آن بسیار چالش‌برانگیز میشود. تشخیص اینکه تا کجا ویژگی انعطافپذیری، باعث پیشرفت و بهبود شرایط خواهد بود و از کجا به بعد، به ارزش‌های کلیدی و باورهای ما آسیب می‌رساند، می‌تواند تبدیل به یک سؤال و چالش بزرگ شود.
در این موقعیت شاید از خود بپرسید اصلاً سازگاری یعنی چه؟ و این اصطلاح میخواهد چه مفهوم اساسی را بیان کند؟
تطبیقپذیری به معنای توانمندی فرد یا گروهی از افراد برای هماهنگی با شرایط جدید و تغییرات محیط است. در اصل این مفهوم از اصطلاح بیولوژیکی «انطباق‌پذیری» سرچشمه می‌گیرد.
زیست‌شناسان از واژه «انطباق‌پذیری» صرفاً برای انطباق فیزیکی در محیط استفاده کرده‌اند، اما روان‌شناسان از واژه «سازگاری» برای شرایط مختلف در روابط اجتماعی یا بین‌فردی در جامعه استفاده می‌کنند.
پیشنهاد مطالعه: اهمیت انطباق پذیری در زندگی شغلی و اجتماعی
حد و مرز انعطاف پذیری تا کجاست؟
تا اینجا گفتیم به میزان انعطاف و ظرفیت هماهنگ شدن در برابر تغییرات، توافق‌پذیری گفته میشود. اما اشتباه نکنید، توافق‌پذیری به معنای سازش، پذیرش یا کنار آمدن با هر شرایطی نیست.
وفق دادن خود با شرایط به این معنی است که شما به‌جای تمرکز روی خوب و بی‌نقص بودن شرایط، روی انعطافپذیری و توانایی مقابله با چالش‌ها تمرکز دارید و می‌توانید به‌سرعت به مسئولیت‌ها و انتظاراتِ در حال تغییر پاسخ دهید و به‌سرعت با آخرین روندها، استراتژی‌ها و ایده‌ها سازگار شوید.
چرا داشتن مهارت سازگاری مهم است؟
شاید اگر صدسال پیش از یک شخص در مورد توانمندی‌هایش سؤال می‌کردید؛ او به مجموعه‌ای از دانش‌ها و مهارت‌های فنی که آموزش‌دیده بود، اشاره می‌کرد. اما انسان قرن ۲۱ علاوه بر داشتن دانش و تخصص باید به مجموعه‌ای از مهارت‌ها که به مهارت های نرم معروف هستند نیز مجهز باشد.
بی‌اغراق نیست اگر بگوییم مهارت‌های نرم نقش تعیین‌کننده‌تری در جذب افراد در موقعیتهای کاری و اجتماعی مختلف دارد. یکی از این مهارت‌ها که در هر موقعیتی به‌خصوص در فضای کسب‌وکار نقش بسیار مهمی دارد؛ مهارت انعطافپذیری و توانایی انطباق‌پذیری با شرایط جدید است.
توافق‌پذیری یک مهارت ضروری در زندگی شخصی و حرفه‌ای است چراکه با یادگیری آن، تعاملات بین‌فردی شما بهبود پیدا می‌کند و علاوه بر این می‌توانید خیلی زود با تغییرات محیط کاری یا شخصی خود سازگار شوید.
ویژگی های یک فرد سازگار چیست؟
شاید برای شما هم جالب باشد که چطور می‌توان یک فرد سازگار را تشخیص داد؟ یک فرد سالم و سازگار، دارای برخی الگوهای رفتاری خاص است. این الگوهای رفتاری مطابق انتظارات اجتماعی هستند و عبارت‌اند از:
- عزت نفس بالا
- رضایت از زندگی
- ثبات شخصیت و استقلال
- نگاه واقع‌بینانه به جهان
- توجیه نکردن اشتباهات بزرگ
- مسئولیت‌پذیری و ثبات اجتماعی
- توانایی حل مسئله و مهارت انتقاد پذیری
- توانایی انجام خودارزیابی با ارزیابی عملکرد
- برقراری ارتباط موثر با دیگران
- عدم تحریک‌پذیری نسبت به رویدادهای معمولی زندگی.
سازگاری در روانشناسی
ژان پیاژه روان‌شناس معروف سویسی در نظریه روانشناسی رشد شناختی خود، مهارت توافق‌پذیری را از زوایای مختلف موردمطالعه قرار داده است. او از دو واژه جذب (درون سازی) و انطباق (برون سازی) برای بیان مفهوم توافق‌پذیری استفاده کرده است.
-
جذب یا درون سازی
به این معنا است که کودک برای پاسخ‌دادن و هماهنگ‌کردن اطلاعات جدید با طرح‌واره‌های قبلی خود تلاش می‌کند و از معلومات و تجربه‌‌‌های گذشته در موقعیتهای جدید استفاده می‌کند.
-
انطباق یا برون سازی
به این معنا است که کودک پاسخ‌‌‌های خود را باتوجه‌به شرایط محیطی، تغییر می‌دهد و رفتار خود را با شرایطی که بر او تحمیل شده است، تطبیق می‌دهد.
برای داشتن یک زندگی موفقیت‌آمیز در جامعه هر فرد باید به هر ۲ ابزار، یعنی درون سازی و برون سازی متوسل شود.
پیشنهاد مطالعه: روانشناسی رشد چیست؟
انواع سازگاری در روانشناسی
روان‌شناسان این مفهوم را از دو منظر بررسی می‌کنند:
سازگاری بهنجار
وقتی رابطه بین فرد و محیط اطراف او بر اساس هنجارهای جامعه ایجاد شده باشد، آن رابطه بهعنوان یک سازگاری بهنجار شناخته میشود.
فرزندی که از والدین خود اطاعت می‌کند، شخصی که بی‌جهت سرسخت نیست. کسی که به طور منظم مطالعه می‌کند و عادات منظمی دارد، افرادی با توافق‌پذیری بهنجار محسوب می‌شوند.
سازگاری نابهنجار
سازگاری نابهنجار به معنای رفتار مشکل‌ساز یا ناسازگاری اجتماعی است و زمانی اتفاق می‌افتد که رابطه بین فرد و محیط او مطابق با استانداردها یا هنجارهای تعیین شده نیست.
کودک بزهکار خود را با محیط اطرافش تطبیق می‌دهد؛ اما او کودکی با توافق‌پذیری نابهنجار است؛ زیرا برخی از قوانین اخلاقی را زیر پا می‌گذارد.
تعریف سازگاری اجتماعی
حالا که با مفهوم اولیه توافق‌پذیری و اهمیت آن آشنا شدیم، بیاید باهم توافق‌پذیری را از دیدگاه اجتماعی بررسی کنیم و ببینیم عامل سازگاری فرد با محیط چیست؟
سازگاری اجتماعی کوششی است که فرد برای رسیدگی به معیارها، ارزش‌ها و خواسته‌های یک جامعه انجام می‌دهد تا مورد پذیرش قرار گیرد. در روانشناسی به «همراهی با اعضای جامعه به بهترین شکل ممکن» سازگاری اجتماعی گفته میشود.
چگونه فرد سازگارتری باشیم؟
آماده‌بودن برای تغییر و تمایل به وفق دادن خود با شرایط جدید می‌تواند ترسناک یا ناراحت‌کننده باشد. اما خوشبختانه مانند هر مهارت نرم دیگری، قدرت سازگاری را می‌توان با تمرین و استمرار توسعه داد و بهبود بخشید.
با انجام راین اهکارها می‌توانید بر روی این مهارت کلیدی بیشتر و بهتر کار کنید و به یک فرد سازگار با شرایط و موقعیتهای جدید تبدیل شوید:
-
از اشتباه کردن نترسید
وقتی توافق‌پذیری را پذیرفتید، باید مشتاق اشتباه کردن باشید. اشتباهات به توسعه مهارت‌ها و دانش شما کمک می‌کند. به یاد داشته باشید درست است که اگر به طور مداوم در منطقه آسایش خود بمانید و هرگز چیز جدیدی را امتحان نکنید، هیچ‌چیز به خطر نمی‌افتد، اما هیچ‌چیز هم به دست نمی‌آورید.
پیشنهاد مطالعه: چگونه اشتباهات بزرگ زندگی را تکرار نکنیم؟
-
سؤال بپرسید
وقتی سؤال می‌پرسید، ذهن خود را برای پذیرش مفاهیم و ایده‌های جدید باز می‌کنید. با سؤال پرسیدن شما به دانش دیگران مسلح می‌شوید و می‌توانید وضعیت موجود را به چالش بکشید و فرصت‌هایی که دیگران ندیده‌اند، دریابید.
-
فرصت‌های یادگیری را در آغوش بگیرید.
کنجکاوی و میل به یادگیری یکی از پیش‌نیازهای اصلی سازگاری است. وقتی با حس کنجکاوی می‌خواهید بفهمید چرا هر چیز به شکلی خاص اتفاق افتاده است، با پذیرش و انعطافِ خود، شرایط را بهتر درک می‌کنید.
یادگیری روش‌های جدید برای انجام کارها، چشمان شما را به روی احتمالات ذاتی انعطافپذیری باز می‌کند. از سوی دیگر دانش، اطلاعاتی را در اختیار شما قرار می‌دهد تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرید و راه‌حل‌های جدیدتری پیدا کنید.
-
یاد بگیرید که تغییر را بپذیرید.
تغییر برای اکثر مردم ترسناک است و با ناشناخته‌ها تعریف میشود. تغییر، شیوه‌ای جدید از بودن یا انجام‌دادن کاری است که هنوز آن را تجربه نکرده‌اید. اما تغییر جایی است که رشد شما در آنجا اتفاق می‌افتد.
یادگیری پذیرش تغییر می‌تواند، فرصت‌های باورنکردنی برای شما فراهم کند. با آموختن روش های کاربردی مدیریت تغییر به انواع تغییرات فردی، سازمانی و الزامات مهم آن مسلط خواهید شد و با دو رکن اساسی برای پذیرش تغییرات یعنی «سازگاری برای تغییر» و «پاداش برای تغییر» آشنا خواهید شد.
اختلال سازگاری چیست؟
اختلال سازگاری که گاهی اوقات بهعنوان افسردگی موقعیتی از آن یاد میشود یک واکنش طولانی، غیرطبیعی و بیش از حد منفی به یک عامل استرس‌زا در زندگی است.
این واکنش شدیدتر از حد معمول است و می‌تواند در عملکرد اجتماعی، شغلی یا تحصیلی فرد اختلال ایجاد کند. افرادی که دچار این اختلال می‌شوند اندوهگین، افسرده و ناامیدند و اغلب مضطرب، نگران و عصبی هستند.
این نوع اختلال روان‌شناختی ممکن است به یک رویداد منفرد مرتبط باشد، مانند:
- سیل یا آتش‌سوزی
- ازدواج
- طلاق
- شروع مدرسه
- ازدست‌دادن شغل یا شروع یک کار جدید
یا هم‌زمانی چندین رویداد، مانند: مشکلات زناشویی که با چالشهای دشوار مالی هم‌زمان شده است عوامل استرس‌زا ممکن است رویدادهای مکرر باشند که در ضمیر ناخودآگاه رخنه کرده است، مثلاً کودکی که مکرراً شاهد دعوای والدینش است، یا زندگی طولانی‌مدت در محله‌ای پر جنایت.
برای درمان اختلال سازگاری حتماً باید به روان‌شناس مراجعه شود.
- شیوهٔ درمانی شناختی – رفتاری یا CBT
- روانکاوی
- خانواده‌درمانی
- رفتاردرمانی
- گروه‌درمانی
شیوه‌هایی هستند که در درمان این اختلال به کار گرفته میشود. اما اگر از سطح خفیفی از اضطراب و نگرانی رنج می‌برید، بیل وید و کارول کرشاو در کتاب ذهن رها از اضطراب به شما می‌آموزند با تقویت ذهن و ایجاد فرکانس‌های بالا برای همیشه از چرخه استرس و نگرانی خارج شوید.
سازگاری تیپ های شخصیتی
داشتن تطبیقپذیری در روابط بین‌فردی یکی از عوامل مهم در داشتن یک زندگی شاد و سالم است. بیشتر مردم فکر می‌کنند افراد با تیپ شخصیتی متضاد یکدیگر را جذب می‌کنند.
اما همان‌طور که در مقاله روانشناسی رفتار با مردان گفته شد؛ در طولانی‌مدت، این شباهت‌های طرفین است که آنها را به هم نزدیک می‌کند و باعث انعطافپذیری آنها نسبت به یکدیگر میشود.
یکی از معتبرترین معیارها برای تشخیص سازگاری تیپ های شخصیتی، انجام تست MBTI است. این تست با تقسیم‌بندی افراد به ۱۶ گروه مختلف، درک بهتری نسبت به میزان شباهت و تطبیقپذیری افراد با یکدیگر، به ما می‌دهد.
پیشنهاد مطالعه: انواع شخصیت در روانشناسی
پرسشنامه سازگاری بل
تا اینجا متوجه شدیم توانایی توافق‌پذیری برای داشتن یک زندگی موفقیت‌آمیز و باکیفیت بسیار مهم است. شاید برای شما هم سؤال شده باشد که چقدر انعطاف‌پذیر هستید؟
اگر دوست دارید بدانید تا چه اندازه فردی سازگار هستید و چقدر با محیط خود کنار می‌آیید، شما می‌توانید از پرسشنامه سازگاری بل استفاده کنید. برای انجام این تست و سنجش میزان انعطافپذیری خود کلیک کنید.
سخن پایانی
در این مقاله به یک مهارت مهم از میان مهارت‌های نرم یعنی قدرت انعطافپذیری پرداختیم. شما می‌توانید با به‌کاربردن راهکارهای که در این مطلب ارائه شد در توانمندسازی خود در این زمینه به نتایج فوق‌العاده‌ای دست پیدا کنید.
در پایان فراموش نکنید سازگاری فقط یک مهارت نیست، بلکه یک نگرش و شیوه‌ای برای زندگی خردمندانه است. تجربه شما از سازگاری چیست؟
به قدرت انطباق فرد با شرایط و موقعیتهای جدید قدرت انعطافپذیری گفته میشود.
در روانشناسی، مهارت انعطافپذیری بهعنوان توانایی انعطافپذیری فرد نسبت به تغییر شرایط نیز تعریف شده است.
تطبیقپذیری اجتماعی یعنی توانایی زندگی و کار با دیگران به طور هماهنگ و مشارکت در تعاملات و روابط رضایتبخش.
وقتی فرد برای یک دورهٔ زمانی با مشکلات و چالشهای گوناگونی در زندگی روبهرو شده و نتواند خودش را با شرایط جدید وفق دهد دچار این اختلال میشود.
