ثبت نام و دریافت هدیه
چه می‌شد اگر فرزندی همراه با دفترچه راهنما به دنیا می‌آمد و پدر و مادرها می‌دانستند چه کارهایی باید برای تربیت او انجام دهند. متاسفانه چنین چیزی فقط یک شوخی است و فرزندپروری (parenting) یکی از سخت‌ترین و پرچالش‌ترین وظایف والدین به حساب می‌آید.
آنها می‌خواهند فرزندی تربیت کنند که در آینده فردی موفق باشد. برای رسیدن به این هدف هرکدام از والدین روشی را برای تربیت فرزندشان انتخاب میکنند. مثلاً برخی از آنها خیلی سخت‌گیر هستند و برخی دیگر نقطه مقابل این دسته قرار می‌گیرند و خیلی سخت نمی‌گیرند.
اما کدام یک از این روشهای فرزندپروری باعث میشوند که فرزند شما در آینده موفق و فردی سازگار با جامعه باشد. اصلاً روشی واحد هست یا نه. در این بلاگ‌پست از مجله بوکاپو قرار است شما پاسخ این پرسش‌ها و همچنین مهارت‌های مهم والدین را بدانید.
فرزندپروری چیست؟
اگر لغت فرزندپروری را در فرهنگ لغات مختلف جست‌وجو کنید متوجه می‌شوید که در اکثر آنها فرزندپروری به معنی تربیت فرزندان، حمایت و مراقبت از آنها و همچنین انجام تمام مسئولیتها با هدف رشد سالم آنها تا بزرگسالی است.
فرایند فرزندپروری از بدو تولد آغاز میشود و تا زمانی که فرزند توانایی مستقل شدن را داشته باشد ادامه می‌یابد. تربیت کودک معمولاً توسط والدین بیولوژیکی کودک انجام میشود و آنها باید شرایطی را مهیا کنند تا رشد اجتماعی، فکری، فیزیکی و عاطفی فرزند به‌درستی انجام شود.
علاوه بر همه این موارد توجه و سازگاری به نیازهای در حال تغییر کودک هم جزو اقدامات مهم در زمینه فرزندپروری است که والدین باید دقت کافی را به این موضوع داشته باشند. در این زمینه آموزش والدین هم خیلی مؤثر است و با یادگیری انواع روشهای فرزندپروری می‌توانید تجربه خوبی در تربیت فرزندتان داشته باشید.
انواع سبک های فرزندپروری بامریند
دایانا بامریند یا Diana Baumrind روان‌شناس رشد آمریکایی است که با سبک‌های فرزندپروری‌اش معروف است. او به این موضوع دست‌یافت که کودکان پیش‌دبستانی هرکدام رفتاری متفاوت دارند و اتفاقاً هر نوع رفتار با نوع خاص تربیت کودک مرتبط است.
بامریند از این طریق متوجه میشود که رابطه نزدیکی بین سبک تربیت کودک و همچنین رفتار او وجود دارد. بعد از آن بامریند تحقیقات و مصاحبه‌های زیادی انجام داد و تا در نهایت ۳ سبک فرزندپروری را شناسایی کرد که این ۳ سبک شامل موارد زیر میشود.
- فرزندپروری مقتدر
- فرزندپروری مستبد
- فرزندپروری سهل‌گیر
با اینکه دایانا بامریند برای طبقه‌بندی شناخته‌شده است و تلاش زیادی هم در این زمینه کرده است اما مک‌کوبی و مارتین دو روان‌شناس بودند که سبک‌های فرزندپروری بامریند را با استفاده از مدلی دیگر توسعه و گسترش دادند.
آنها سبک فرزندپروری سهل‌گیر بامریند را به ۲ قسمت طردکننده و سهل‌گیر تقسیم کردند که در ادامه و در بخش بعدی با هر یک از این ۴ سبک به‌صورت کامل آشنا می‌شوید. این سبک‌ها بهعنوان سبک‌های فرزندپروری بامریند هم شناخته میشوند.
روشهای فرزندپروری
در این بخش قرار است شناخت کامل‌تری نسبت به شیوه های فرزندپروری داشته باشید که در بخش قبل به‌صورت کلی با آن آشنا شدید. روشهای فرزندپروری به ۴ دسته تقسیم میشوند که این ۴ دسته شامل مقتدر، مستبد، سهل‌گیر و طردکننده میشود.
-
مقتدر
والدین مقتدر انتظارات زیادی برای موفقیت و بلوغ فرزندانشان دارند اما با این حال خونگرم و پاسخگو هم هستند. معمولاً آنها با صحبت‌کردن، راهنمایی و ارائه دلیل حدومرزی مشخص برای فرزندانشان تعیین و اجرا میکنند.
آنها برای کارهایی که انجام می‌دهند دلیل ارائه می‌دهند. همین مسئله باعث میشود تا بچه‌ها آگاه شوند و ارزش‌ها، اخلاقیات و اهداف را یاد بگیرند. آنها همچنین روشهای انضباطی مستدل، قابل‌مذاکره و نتیجه محور دارند.
والدین مقتدر مهربان و حامی هستند و برای استقلال فرزندشان احترام می‌گذارند و آزادی زیادی برایشان فراهم میکنند. علاوه‌بر همه موارد آنها ایجاد ارتباط دوطرفه با فرزندان خود را هم فراهم میکنند و به همین خاطر این سبک به فرزندپروری دموکراتیک هم معروف است.
-
مستبد
یکی دیگر از شیوه های فرزندپروری، سبک مستبد است. تقاضای بالا و پاسخگویی کم دو بال محرک این روش از تربیت کودک هستند. والدین در سبک مستبد سطح بالایی از کنترل را هم‌زمان با سطح خیلی پایین از پاسخگویی دارند.
شاید این سبک از نظر اسمی مشابه سبک مقتدر باشد ولی در باطن آنها تفاوت زیادی باهم دارند. با اینکه در هر دو سبک والدین انتظارات زیادی از فرزند خود دارند اما والدین مستبد با عبارت «چون من گفتم» خواهان اطاعت کامل و کورکورانه فرزندشان هستند.
آنها با قوانین سخت‌گیرانه‌ای که در نظر می‌گیرند فقط اجازه رابطه یک‌طرفه را به فرزند می‌دهند و دلیل در مقررات تربیتی آنها مفهومی کم‌رنگ است. در سبک تربیتی مستبد در عین حال که نظم و انضباط شدیدی حاکم است، اغلب از تنبیه بدنی هم بهعنوان روشی برای کنترل رفتار استفاده میشود.
این والدین اکثر وقت‌ها به نیازهای فرزندشان پاسخ نمی‌دهند و این رفتار را هم با عنوان سرسخت کردن کودک توجیه میکنند.
-
سهل‌گیر
دو عنصر مهم روش تربیتی سهل‌گیر که از شیوه های فرزندپروری محسوب میشود یکی تقاضای کم و دومی پاسخگویی بالاست. این والدین بیشتر وقت‌ها قوانین و حدومرزهای خیلی کمی مشخص میکنند و اصلاً تمایلی هم به اجرای آنها ندارند.
والدین سهل‌گیر مهربان و خونگرم هستند و هیچ‌وقت دلشان نمی‌خواهد که با نه گفتن، فرزندشان را ناامید کنند. به همین خاطر هم فرزندان والدین سهل‌گیر بدترین نتیجه را دارند.
-
طردکننده
اما در روش طردکننده رفتار والدین دو بخش اصلی دارد که شامل تقاضای کم و پاسخگویی کم است. این والدین قوانین و حدومرزهای مشخص و سختی را تعیین نمی‌کنند و نسبت به نیازهای فرزندان خود بی‌تفاوت هستند و توجهی به آنها نمی‌کنند.
والدین طردکننده معمولاً خودشان در دوران کودکی طردشده‌اند یا مشکلاتی مثل افسردگی، آزار جسمی یا بی‌توجهی دارند. فرزندان والدین طردکننده هم اکثراً رفتارهای بزهکارانه و مشکلات اعتیاد دارند و نمی‌توانند احساسات خودشان را کنترل کنند.
مهارت های فرزندپروری
با استفاده از سبک‌های فرزندپروری و با یادگیری چند مهارت ساده فرزندپروری می‌توانید فرایند تربیت فرزند را به بهترین شکل ممکن انجام دهید. در این بخش ۶ مورد از مهم‌ترین مهارت‌های تربیت فرزند را یاد می‌گیرید.
تمرکز روی رفتارهای مثبت فرزند به‌جای رفتارهای منفی
آلن کازدین استاد روانشناسی توضیح می‌دهد که والدین باید روی رفتارهای مثبت فرزندشان تمرکز کنند تا رفتارهای منفی آنها. وقتی بچه‌ها سرزنش زیادی از سمت والدین می‌بینند به این باور می‌رسند که بچه بدی هستند و این موضوع باعث میشود تا انگیزه‌ای برای اصلاح رفتارهای خود نداشته باشند.
پس والدین خوب آن‌هایی هستند که با مشاهده رفتارهای خوب از جانب فرزندشان آن را تشویق میکنند. ممکن است برای این کار زمان زیادی را صرف کنید اما اگر با صبر و حوصله انجام دهید در طول زمان بهبود را در رفتار فرزندتان مشاهده خواهید کرد.
توجه به نیازهای دیگران را به فرزندتان بیاموزید
خیلی از شما هم احتمالاً از والدین خود یاد گرفته‌اید که فقط به خودتان توجه کنید و نیازهای دیگران برایتان مهم نباشد. اما جالب است بدانید افرادی که به نیازهای دیگران توجه و به آنها کمک میکنند، انسان‌های شادتری هستند.
پس اگر می‌خواهید فرزندتان شادتر باشد به آنها بیاموزید که به دیگران کمک کنند یا آنها را در فعالیت‌هایی شرکت دهید که بتوانند تأثیری مثبت بگذارند. آدام گرنت در کتاب بگیر و ببخش توضیح می‌دهد که برخلاف افکار رایج، دستیابی به موفقیت بستگی به میزان و نحوه ارتباط فرد با دیگران دارد.
سر فرزندتان فریاد نزنید
احتمالاً شما هم چندین بار تصمیم گرفتید که عصبانی نشوید و سر فرزندتان فریاد نزنید. اما وقتی فرزندتان صبر شما را لبریز می‌کند همه این تصمیم‌ها را فراموش می‌کنید و شروع به فریادزدن می‌کنید. اما هرچقدر بیشتر سر فرزندتان داد بزنید رفتار آنها بدتر میشود.
برای مدیریت بهتر خشم روشهای مختلفی وجود دارد که دویل جوینتری در کتاب مدیریت خشم آنها را به‌صورت کامل توضیح می‌دهد.
پیشنهاد مطالعه: کنترل خشم – ۱۰ راهکار عملی برای غلبه بر خشم
فرزندتان را هم در انجام برخی از کارهای خانه شریک کنید
کودکان با انجام کارهای خانه درس‌های مهم زندگی را مثل همکاری، اجتماع و… می‌آموزند. افرادی که در اوایل زندگی‌شان این درس‌ها را یاد می‌گیرند احتمال بیشتری دارد که در آینده تبدیل به افرادی مسئولیت‌پذیر و سازگار در جامعه شوند.
با همسرتان رابطه خوبی داشته باشید
شاید فکر کنید این موضوع چه ارتباطی با فرزندپروری دارد. اما تحقیقات نشان می‌دهد که در آینده فرزندان خانواده‌های کم‌تعارض نسبت به خانواده‌های پرتعارض افرادی شادتر و موفق‌تر هستند.
پس اگر در این زمینه مشکلی دارید پیشنهاد می‌کنیم کتاب محکم در آغوشم بگیر را بخوانید. دکتر سو جانسون در این کتاب راهکارهایی عملی برای بهبود روابط زناشویی مطرح می‌کند که کمک زیادی به شما خواهد کرد.
به فرزندتان بیاموزید که به چالش‌ها مثبت نگاه کند
کارول دوک روان‌شناس مشهور پس از دهه‌ها تحقیق به این نتیجه رسید افرادی که در چالش‌ها و مشکلات مثبت فکر میکنند احتمال موفقیتشان بیشتر است. کتاب کودک خوش بین به شما کمک می‌کند تا فرزندتان را طوری تربیت کنید که نگاهی خوش‌بینانه و در عین حال واقع‌گرایانه به زندگی داشته باشد.
مهارت‌های فرزندپروری خیلی زیاد هستند و ما در این بخش صرفاً چند مورد از مهم‌ترین مهارت‌ها را توضیح دادیم.
روانشناسی فرزندپروری
روانشناسی فرزندپروری شاخه‌ای از علم روانشناسی است که به آن روانشناسی رشد گفته میشود. روانشناسهای این حوزه سعی میکنند تغییرات و تحولاتی را بررسی کنند که انسان‌ها از بدو تولد تا زمان مرگ با آنها روبه‌رو میشوند.
این تغییرات در زمینه‌های مختلف شناختی، انگیزشی، روانی و اجتماعی بررسی میشوند که در هرکدام از آنها موضوعات مختلفی مثل مهارت‌های حرکتی، درک اخلاقی، زبان، تغییرات اجتماعی، شخصیت، رشد عاطفی و شکل‌گیری هویت مطالعه میشود.
روانشناسی رشد تأثیرات محیط و تربیت را روی روند رشد انسان‌ها بررسی می‌کند که طیف وسیعی از زمینه‌های مختلف روانشناسی را شامل میشود.
رفتار والدین با فرزندان
به‌جرئت می‌توان گفت که رفتار والدین با فرزندان مهم‌ترین عامل تربیتی آن‌هاست. والدین باید در هر دوره سنی متناسب با شرایط آن دوره رفتار کنند و از فرزندان خود انتظار زیادی نداشته باشند.
بدترین رفتاری که والدین می‌توانند داشته باشند نادیده‌گرفتن فرزندش است. این مورد می‌تواند آسیب روحی بزرگی برای آینده بچه داشته باشد. شما می‌بایست بهعنوان والدین خوب، نظم و انضباط را به فرزندان خود بیاموزید که نقشی مهم در موفقیت‌های آتی فرزندتان ایفا می‌کند.
سعی کنید به‌جای کنترل‌کردنشان، درست و غلط را به آنها یاد دهید و در مورد اخلاقیات، ارزش‌ها و رفتارهای خوب و بد با همدیگر صحبت کنید تا از این طریق فرزندتان آگاهی کافی را نسبت به موضوعات مختلف پیدا کند.
پیشنهاد مطالعه: ۵ اشتباه والدین در تربیت فرزندان
کتاب‌های فرزندپروری
کتاب‌های فرزندپروری زیادی منتشر شده‌اند که برخی از این کتاب‌های خوب هم در بوکاپو موجود هستند و می‌توانید از طریق اپلیکیشن یا وب‌سایت بوکاپو آنها را تهیه و مطالعه کنید. در این بخش قرار است ۳ مورد از کتاب‌های خوب حوزه فرزندپروری را معرفی کنیم.
کتاب والدین سمی
سوزان فوروارد در کتاب والدین سمی رفتار و الگوهای فکری والدین سمی را توضیح می‌دهد که بر این اساس به چند گروه تقسیم میشوند. او سپس انواع ضربه‌های جسمی و روحی را توضیح می‌دهد که ممکن است والدین سمی به فرزندشان وارد کنند.
در نهایت این کتاب راهکارهایی را برای رهایی از دست والدین سمی به شما می‌آموزد که یکی از آنها استقلال فردی است. این کتاب فوق‌العاده در تربیت فرزندتان کمک زیادی به شما می‌کند و پیشنهاد می‌کنیم حتماً آن را مطالعه کنید.
کتاب اصول تربیت فرزند
کتاب اصول تربیت فرزند یکی دیگر از کتاب‌های خوب این حوزه است که اصول فرزندپروری درست را آموزش می‌دهد. متأسفانه خیلی از والدین با توجه بیش از حد و شیوه تربیتی افراطی باعث ایجاد مشکلات روانی میشوند.
این کتاب سعی می‌کند شیوه‌های تربیتی فرزندان شاد و مستقل را آموزش دهد و توضیح می‌دهد که والدین خوب والدینی هستند که به فرزندانشان مهارت‌های زندگی و سخت‌کوشی را آموزش می‌دهند. آنها اجازه می‌دهند که کودکان خودشان راهشان را پیدا کنند و به زندگی‌شان ادامه دهند.
کتاب سی میلیون کلمه
اگر مغز را یک ساختمان در نظر بگیریم، کلمات آجرهای این ساختمان است. کتاب سی میلیون کلمه به شما می‌گوید که راحت‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید تا فرزندتان موفق شود، صحبت‌کردن با اوست.
دانا ساکسید پس از ۳۰ سال تحقیق متوجه شد که موفقیت کودک با اولین کلمه مادر بعد از زایمان آغاز میشود. او در این کتاب توضیح می‌دهد بچه‌هایی که قبل از ورود به مدرسه ۳۰ میلیون کلمه بیشتر از بقیه شنیده باشند می‌توانند در طول تحصیل هم دانش‌آموزان موفق‌تری باشند.
سخن آخر
در این مطلب علاوه بر این سه کتابی که در زمینه فرزندپروری معرفی شد در مورد چیستی فرزندپروری و همچنین سبک‌ها و شیوه‌های فرزندپروری که دایانا بامریند روی آنها تحقیق کرده بود و بعدها روانشناسهای دیگری هم تکمیلشان کردند توضیحاتی دادیم.
مهارت فرزندپروری یکی از مهارت‌های مهم و ضروری است که البته یادگیری آن هم سخت‌تر و زمان‌برتر است. اما می‌توان گفت یادگیری همه موضوعاتی که در این مطلب بیان شد برای هر پدر و مادری واجب است؛ البته اگر می‌خواهند فرزندی موفق و سازگار تربیت کنند.
اگر شما هم در این زمینه تجربه‌ای دارید که در این مطلب به آن اشاره نشده است، لطفاً در بخش نظرات آن را با ما به اشتراک بگذارید.
فرزندپروری به معنی تربیت فرزندان، حمایت و مراقبت از آنها و همچنین انجام تمام مسئولیتها با هدف رشد سالم آنها تا بزرگسالی است. این فرایند از زمان تولد فرزند آغاز میشود و تا زمان استقلال فرزند ادامه دارد.
بهعنوان والدین شما بر ارزشهای اساسی فرزندتان در آینده تأثیرگذار هستید و وقتی فرزند شما رفتاری نادرست از شما میبیند در هر حال این رفتار در آینده وی تأثیری منفی میگذارد و بهاحتمال زیاد باعث عدم موفقیت او خواهد شد.
