ثبت نام و دریافت هدیه
یکی از خاطره‌هایتان را که سبب احساس خجالت (embarrassment) شدید در شما میشود به یاد بیاورید. ممکن است زمان زیادی از این خاطره گذشته باشد؛ اما هنوز هم وقتی به آن فکر می‌کنید، پر از احساس شرم و انزجار می‌شوید.
احتمالا هنوز هم دلتان می‌خواهد سوار ماشین زمان شوید، به چند دقیقه قبل از آن خاطره برگردید و جلوی آن را با تمام قوا بگیرید. خبر بد این است که متاسفانه هنوز بشر به تکنولوژی ماشین زمان نرسیده یا اگر هم رسیده، دست ما از آن کوتاه است.
اما خبر خوبی هم وجود دارد؛ شما با درک مفهوم خجالت و شناخت علل به‌وجودآمدن آن، میتوانید تا حدود زیادی این حس عاطفی دردناک را در خود کنترل کنید. این مفاهیم، همان مواردی هستند که در این مقاله از مجله بوکاپو قصد بررسی آن‌ها را داریم. پس این مقاله را از دست ندهید.
خجالت چیست؟
خجالت (Shyness) احساس ناراحتی یا ترسی است که خصوصا در موقعیت‌های جدید و در میان غریبه‌ها ایجاد میشود. این حس نوعی احساس ناهنجاری یا دلهره است که برخی افراد، به‌طور مداوم در هنگام مواجه‌شدن با دیگران با آن روبهرو می‌شوند. خجالت، یک حالت عاطفی دردناک اما مهم محسوب میشود.
به هنگام احساس خجالت در واقع نوعی طردشدگی و احساس تایید نشدن از جانب دیگران را تجربه می‌کنیم. ضمیر ناخودآگاه ما در واکنش به این طردشدگی که یکی از ترس‌های بزرگ همه انسان‌هاست، علائمی بروز میدهد که آن‌ها را با عنوان احساس خجالت می‌شناسیم.
اکثر محققان بر این باورند هنگامی‌که افراد نسبت به اشتباهات اجتماعی یا شخصی خود احساس بدی را تجربه کنند، در واقع خجالت را تجربه می‌کنند. همراه با این حس، معمولا تغییرات فیزیولوژیکی متفاوتی اتفاق می‌افتد. این تغیرات عبارت‌اند از:
- سرخ‌شدن
- عرق‌کردن
- لکنت زبان و …
کمرویی، یک احساس خودآگاه در نظر گرفته میشود و می‌تواند تاثیر منفی عمیقی بر افکار یا رفتار فرد داشته باشد.
نکته عجیبی درباره این حس وجود دارد؛ رویدادی که سبب ایجاد این حس در یک فرد میشود همیشه منفی نیست! گاهی ممکن است یک فرد از این‌که مقابل اشخاصی زیبا خوانده میشود، به اندازه افتادن در ملاء عام احساس شرمندگی کند.
این حس، یک تجربه کاملا فردی است و اغلب با ترس از این‌که همه در حال تماشا و قضاوت شما هستند، تشدید میشود. به نظر می‌رسد کسانی که یکی از این دو وضعیت را تجربه کرده‌اند، نیاز به بازسازی عزت نفس خود دارند.
شخصی که به هر طریقی یادآوری این احساس ارزشمندی، چه میزان کم چه زیاد آن را پس می‌زند، عزت نفس ضعیفی دارد.
علت خجالت کشیدن چیست؟
خجالت کشیدن از چند ویژگی اصلی ناشی میشود:
-
عزت نفس پایین
فردی که عزت نفس پایینی دارد خود را بی‌لیاقت، بی‌ارزش و شکست‌خورده می‌داند. وقتی فردی نسبت به توانایی‌های خود بدبین است و خود را قادر به انجام هیچ کار موفقیت‌آمیزی نمی‌داند، طبیعتا کمرو خواهد بود.
اگر شما هم با این حس دست‌وپنجه نرم می‌کنید، راهکارهای ناتانائیل براندون برای افزایش عزت نفس در کتاب شش ستون عزت نفس را از دست ندهید.
-
پرورش افکار منفی در خود
یکی دیگر از عواملی که سبب میشود فرد احساس شرم داشته باشد، پرورش افکار منفی در رابطه با افراد و موقعیت‌هایی است که پیش روی او قرار می‌گیرند. منفی‌بافی باعث میشود فرد قبل از آن‌که در موقعیت اجتماعی قرار گیرد، احساس بدی به آن پیدا کرده و شرمگین شود.
یکی از کتاب‌هایی که می‌تواند در رهایی از شر افکار منفی کمک بزرگی به شما کند کتاب مرا بیرون بیاور از پیتر هیمل من است.
-
ترس از قضاوت و طردشدن
انسان ذاتا تمایل به برقراری رابطه با دیگران و تایید شدن از طرف آن‌ها را دارد. به همین دلیل دوست ندارد دیگران درباره او نظرات منفی داشته باشند. ترس از قضاوت شدن توسط مردم و سپس طرد شدن از سوی آن‌ها یکی دیگر از مهمترین عواملی است که با عث ایجاد حس خجالت در افراد میشود. این خصوصیت در افرادی که خودشان مدام خودشان را قضاوت می‌کنند بیشتر هم دیده میشود.
این ۳ مورد، از مهمترین عوامل ایجاد این حس در انسان هستند. به‌طور طبیعی، بیشتر ما ترجیح می‌دهیم تعاملات اجتماعی آرامی را تجربه کنیم تا دیگران از ما ارزیابی منفی نکنند.
افراد کمرو ،معمولا مقایسه‌های اجتماعی غیر واقعی انجام داده و خود را در برابر سرزنده‌ترین یا برون‌گراترین افراد قرار می‌دهند.
این افراد با این باور که دیگران دائما آن‌ها را ضعیف ارزیابی می‌کنند، فرصت‌های اجتماعی جدید را رها می‌کنند. این امر، به نوبه خود مانع از بهبود مهارت‌ها و روابط اجتماعی آن‌ها میشود.
ریشه احساس خجالت افراطی
مدرکی دال بر این‌که یک نوزادْ کمرو به دنیا بیاید وجود ندارد. اما طبق آمار سایت psychologytoday حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از نوزادان، با خلق‌وخویی خاص متولد می‌شوند.
دکتر جروم کاگان از دانشگاه هاروارد و همکارانش، این خلق‌وخو را مزاج بازدارنده می‌خوانند. این خلق‌وخو به ویژگی‌های بیولوژیکی خاصی اشاره دارد که افراد با آن متولد می‌شوند و در ماه‌های اول زندگی، بر رفتار آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
به عنوان مثال یک کودک با خلق‌وخوی بازدارنده، در ۲ سالگی هنگام روبهرو شدن با یک غریبه، ممکن است بیشتر از کودکانی که بازدارنده نیستند پشت پای والدین خود قایم شود. یا در ۷ سالگی، ممکن است به بازی‌های منزوی‌تری بپردازد و والدین و جامعه روی او برچسب کم‌رو‌بودن بزنند.
با این حال، کمرویی رفتاری است که با خودآگاهی همراه است. افراد با این آگاهی به دنیا نمی‌آیند و آگاهی و شناخت از خود، تقریبا از ۱۸ ماهگی به بعد رشد می‌کند. پس تمایل به کمرویی، بیشتر تحت تاثیر تجربیات اجتماعی است.
یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری شخصیت در کودک، نوع رفتار والدین با اوست. رفتارهای نادرست والدین می‌تواند سبب ضربه‌های جبران‌ناپذیری به فرزندان شود. این همان موضوعی است که سوزان فورد در کتاب والدین سمی آن را به طور کامل بررسی کرده است.
اعتقاد بر این است که بیشتر کودکان کمرو، بر اثر تعامل با والدین خود دچار این رفتار می‌شوند. والدینی که مستبد یا بیش‌ازحد مراقب و محافظ هستند و کنترل بیش از اندازه روی فرزندان خود دارند، می‌توانند باعث کمرویی فرزندشان شوند.
کودکانی که اجازه تجربه برخی کارها و تعاملات از آن‌ها گرفته میشود، در رشد مهارتهای اجتماعی دچار مشکل می‌شوند. یک رویکرد صمیمی و دلسوزانه برای تربیت کودکان، معمولا باعث میشود که آن‌ها در کنار دیگران راحت‌تر باشند و در روابط اجتماعی خود در جامعه دچار مشکل نشوند.
ریشه احساس کمرویی معمولا از کودکی در انسان به وجود می‌آید؛ اما گاهی ممکن است این اتفاق در بزرگسالی هم پیش بیاید. تحقیر در ملاء عام یا قرارگرفتن در موقعیت‌های حساس آن هم به‌صورت مداوم (مانند محل کار) می‌تواند سبب ایجاد کمرویی در بزرگسالان شود.
روانشناسی خجالت
خجالتی بودن در روانشناسی یک حالت احساسی تلقی میشود. کمرویی، یک احساس مشترک بین همه آدم‌های کره زمین است و در نظرسنجی‌های انجام شده میان‌فرهنگی، کم‌تر از ۱۰ درصد افراد اذعان داشته‌اند که هرگز در زندگی خود احساس کمرویی نکرده‌اند.
فراگیربودن این حس، سوالی را درباره ارزش تطبیقی احتمالی آن مطرح می‌کند. روانشناسان معاصر که دیدگاهی تکاملی درباره رشد عاطفی دارند، خاطرنشان می‌کنند، مقدار متوسطی از احتیاط در برخورد با غریبه‌ها و موقعیت‌های ناآشنا یا غیرقابل پیش‌بینی، ممکن است ارزش انطباقی قابل توجهی داشته باشد.
با مطالعه خلاصه کتاب گفت و گو با غریبه ها که درباره لایه‌های پنهان شخصیت افرادی است که با آن‌ها در ارتباطیم، بهتر میتوانید این ارزش را درک کنید. بنابراین به‌نظر می‌رسد کمرویی بهعنوان یک حالت عاطفی گذرا و موقت یک جنبه عادی و حتی کاربردی از رشد انسان و زندگی روزمره بزرگسالان باشد.
با این حال برای برخی از افراد، کمرویی بیش از یک واکنش موقعیتی موقت است. شدت کمرویی در این افراد به حدی می‌رسد، که به عنوان یک ویژگی شخصیتی در آن‌ها در نظر گرفته میشود.
اگرچه کمرویی دارای معانی مثبتی مانند فروتنی یا ملایمت است، اما روانشناسان آن را به عنوان یک ویژگی نامطلوب دسته‌بندی می‌کنند.
درمان خجالتی بودن و رهایی از این حس نامطلوب
محققان بر این باورند که اولین قدم در غلبه بر کمرویی، پذیرش آن است. کمرویی به خودی‌خود از بین نمی‌رود. شما زمانی موفق‌تر می‌شوید که کمرویی خود را بپذیرید، درک کنید و سپس براساس این خودآگاهی عمل کنید.
اگر برای این کار به یک راهنمای خوب نیاز دارید، خلاصه کتاب جرات بسیار را در بوکاپو مطالعه کنید.
تعدادی از استراتژی‌های مشخص، می‌توانند اعتماد اجتماعی را تقویت کنند.
-
جزئیات موقعیت را از قبل پیش‌بینی کنید
اگر شما یک فرد کمرو هستید میتوانید به جای اجتناب از رویدادهای اجتماعی، آن‌ها را از قبل برنامه‌ریزی کنید و مهارتهای اجتماعی خود و اصول برقراری ارتباط را زودتر از موعد تمرین کنید.
آماده‌شدن برای یک موقعیت اجتماعی، می‌تواند تمرکز شما را از آنچه ممکن است اشتباه باشد به آنچه می‌تواند درست پیش برود تغییر دهد.
-
مثبت‌اندیش باشید
قدم دیگر، تلاش برای اصلاح ذهنیت منفی است. به جای تصور گرفتن واکنش منفی از دیگران، انتظار یک نتیجه مثبت را داشته باشید.
شاید فکر کنید این کار سخت است؛ یا در حالی که تمام تلاش خود را برای داشتن افکار مثبت به کار می‌گیرید ناگهان افکار منفی با سرعت به سوی شما هجوم بیاورند و هیچ کاری هم از دست شما برنیاید.
یکی از عواملی که می‌تواند در تمرین برای مثبت‌اندیش بودن به کمک شما بیاید خواندن کتاب‌های موثر است. یکی از موثرترین کتاب‌ها برای تغییر افکار منفی کتاب ذهن آگاهی برای آغازگران است.
-
به لحظات شرم‌آور بخندید
یکی دیگر از راه‌های غلبه بر کمرویی، خندیدن به آن است. افرادی که می‌توانند در یک لحظه شرم‌آور بخندند، عموما قابل اعتمادتر، دوست‌داشتنی‌تر و اجتماعی‌تر به نظر می‌رسند. درک این موضوع که همه اشتباه می‌کنند هم می‌تواند به غلبه بر حس شرم کمک کند.
یک راه دیگر هم برای غلبه بر این حس وجود دارد که در غالب ۳ سوال مطرح میشود. قبل از آن‌که این ۳ سوال را شرح دهیم، یک بار دیگر آن موقعیت شرم‌آوری را که در ابتدای مقاله از شما خواستیم، به یاد بیاورید!
باور کنید قصد آزار شما را نداریم، بلکه می‌خواهیم راهی برای فراموشی آن اتفاق به شما پیشنهاد دهیم. نه که دستگاه پاک‌کردن حافظه اختراع کرده باشیم؛ نه، قصد داریم روش پیشنهادی ملیسا دال، روزنامه‌نگار و ویراستار مجله نیویورک را که در کتابی درباره ناهنجاری و حس شرم منتشر کرده با شما درمیان بگذاریم.
اگر هر بار که خاطره‌ای شرم‌آور در ذهنتان مرور میشود سعی می‌کنید سریع آن را از بین ببرید و حواس خود را منحرف کنید، این بار این کار را انجام ندهید. اجازه دهید آن افکار در ذهن شما بمانند و ۳ سوال از خود بپرسید.
- فکر می‌کنید افراد دیگر چندبار در موقعیتی شبیه به شما بوده‌اند؟
- اگر یکی از دوستانتان به شما بگوید که این اتفاق شرم‌آور برای او هم افتاده، به او چه می‌گویید؟
- آیا میتوانید سعی کنید به خاطره ناخوشایند خود از دیدگاه شخص دیگری نگاه کنید؟
جواب به این ۳ سوال به شما کمک می‌کند که متوجه شوید موقعیتی که در آن قرار گرفته بودید برای هر شخص دیگری هم ممکن است اتفاق بیفتد. حتی اگر آن موقعیت باعث خنده افراد شده باشد، باز هم به این معنی نیست که آن‌ها درباره شما افکار منفی داشته باشند.
همه این راهکارهایی که گفتیم می‌تواند در درمان کمرویی به شما کمک کند. اما اگر دچار کمرویی افراطی هستید و این حس، باعث ایجاد اختلال و مشکلات اساسی در زندگی شما شده، بهترین راه، مراجعه به رواندرمانگر است.
خجالت کودکان
کمرویی توسط نیروهای بیولوژیکی و محیطی هدایت میشود. نوزادان با خلق‌وخوی متفاوتی به دنیا می‌آیند و آن‌هایی که خلق‌وخوی بسیار حساسی دارند، بیشتر احتمال دارد که کمرو باشند. با این حال، والدین حامی و حساس با نوع تربیت خود می‌توانند از کودکانشان در برابر ایجاد کمرویی یا اضطراب اجتماعی محافظت کنند.
تربیت والدین تاثیر بسزایی در شکل‌گیری شخصیت کودک دارد. سختگیری بیش از حد و بی‌توجهی به کودک، هردو به یک اندازه می‌توانند سبب آسیب‌های شخصیتی او شوند. تربیت درست، از دغدغه‌های همیشگی والدین است. اگر شما هم فرزندی دارید و با این دغدغه رو به رو هستید، پیشنهاد ما به شما مطالعه خلاصه کتاب اصول تربیت فرزند است.
در روانشناسی رفتارگرا اعتقاد بر این است که محیط، رفتارهای انسان را شکل میدهد. پس یکی دیگر از عواملی که بر کم‌رو‌شدن کودک تاثیر بسزایی دارد، فرهنگ جامعه است. ارزش‌های فرهنگی که کودکان از جامعه خود می‌گیرند، بر تمایلات اجتماعی آن‌ها تاثیر زیادی می‌گذارد.
تقریبا ۴۰ درصد از بزرگسالان آمریکایی خود را کمرو می‌دانند. در حالی که این عدد در ژاپن به ۶۰ درصد و در تایوان به ۵۵ درصد می‌رسد. سبک‌های فرهنگی سرزنش و ستایش که در جامعه‌های مختلف متفاوت است، در این اعداد و ارقام اثر می‌گذارد.
والدین می‌توانند به کودکان کم‌روی خود در ایجاد دوستی با دیگران کمک کنند؛ بدون آن‌که آن‌ها را وادار کنند تا کسی باشند که نیستند. همچنین آن‌ها می‌توانند اشتیاق کودکان را تشویق کنند و مهارتهای اجتماعی اساسی مانند برقراری تماس چشمی، لبخندزدن، واضح صحبت‌کردن و پرسیدن سوالات گوناگون را به فرزند خود آموزش دهند.
نشانه‌هایی وجود دارند که نشان می‌دهند کمرویی در کودک ممکن است نگران‌کننده باشد. برخی از این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- دورنشدن از والدین برای لحظه‌ای
- عملکرد ضعیف در درس
- مشکل در دوست‌یابی
- و …
همچنین کودکانی که قربانی خشونت شده‌اند یا دائم مورد تمسخر قرار می‌گیرند هم در خطر ابتلا به کمرویی افراطی قرار دارند.
تفاوت کمرویی و درونگرایی در چیست؟
یکی از تصورات اشتباه درباره درونگرایی کمرو بودن این افراد است. کمرویی با درونگرایی متفاوت است. همان‌طور که سوزان کین در کتاب سکوت به تفصیل نوشته است، درونگراها از تعاملات اجتماعی نمی‌ترسند؛ اما فعالیت‌های انفرادی و آرام را ترجیح می‌دهند.
درحالی که یک فرد کمرو اغلب دوست دارد با دیگران ارتباط برقرار کند؛ اما نمی‌داند چگونه باید این ارتباط را شکل دهد یا نمی‌تواند اضطراب و ترس از قضاوت منفی ناشی از تعامل انسانی را تحمل کند.
تمایلی که یک فرد کمرو برای نظارت بر رفتار و کاستی‌های درونی خود دارد، می‌تواند او را از توسعه روابط انسانی باز دارد. دانش اصول برقراری ارتباط موثر در ایجاد برقراری رابطه با دیگران بسیار مهم است.
تست خجالتی بودن
اگر تا اینجای مقاله کنجکاو شده‌اید که بدانید آیا فرد کمرویی محسوب می‌شوید یا خیر و اگر جواب مثبت است، چه سطحی از کمرویی را تجربه می‌کنید، میتوانید از تست‌های آنلاین مختلفی که در اینترنت وجود دارد استفاده کنید.
ما در اینجا سعی کردیم چند مورد از این تست‌ها را برای شما جمع‌آوری کنیم.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم مفهوم خجالت را برای شما بازتر کنیم و از علل به وجود آمدن آن، تا راهکارهایی جهت از بین‌بردن یا کم‌رنگ کردنش ارائه دهیم. در پایان باید بگوییم بهترین راه برای مقابله با کمرویی در وهله اول کنار آمدن با آن و کار کردن روی اعتماد به نفس است.
حضرت سعدی در شعری می‌فرمایند «ماه و پروین از خجالت رخ فرو پوشد اگر، آفتاب آسا کند در شب تجلی روی تو» یادتان باشد که ماه و پروین هم ممکن است دچار خجالت شوند! پس اگر آدم کمرویی هستید، ابتدا این ویژگی خود را بپذیرید، با آن به صلح برسید و سپس به دنبال درمان آن باشید.
خجالت را میتوان بهعنوان واکنشهای مضطرب، خودآگاهی مفرط و خودارزیابی منفی در پاسخ به تعاملات اجتماعی تعریف کرد. گاهی کمرویی به قدری افراطی میشود که زندگی اجتماعی فرد را کاملا تحت تاثیر قرار میدهد.
پاسخ این سوال مثبت است. کمرویی درمانپذیر است. شما میتوانید با انجام یکسری تکنیکهای خاص، تقویت اعتماد به نفس و مراجعه به رواندرمانگر، به درمان این اختلال بپردازید وزندگی بدون آن را تجربه کنید.
مهمترین مسئله این است که نباید به کودک کمرو فشار بیاورید تا شخصیت خود را عوض کند. بلکه باید مهارتهای اجتماعی را در او تقویت کرده و هر عمل او را که قدمی برای برقراری ارتباط است، تشویق کنید.
