ثبت نام و دریافت هدیه
او موفقیت بزرگی به دست آورده بود و در میان جمعیت به طور مداوم تشویق می‌شد. به ظاهر، لبخندی بر لب داشت و از این موفقیت خوشحال بود. اما دلش مثل سیر و سرکه می‌جوشید و کسی مدام در سرش می‌گفت: «تو لایق این موفقیت نیستی. تو یه فریبکاری!» او دچار سندرم ایمپاستر یا imposter syndrome بود.
تا به حال برایتان پیش آمده که موفقیتی به دست آورید که در نظر همگان بسیار چشمگیر باشد و شما را تشویق کنند، اما خودتان آن را حاصل شانس یا هر چیز دیگری بدانید و فکر کنید لیاقت آن را ندارید؟ اگر این حالت را مدام تجربه می‌کنید احتمالا شما با سندروم ایمپاستر دست‌وپنجه نرم می‌کنید.
اما نگران نباشید. تنها شما نیستید که این حس را تجربه می‌کنید. افراد بسیاری که اکثریت آنها بسیار هم موفق هستند، دچار این خودویرانگری می‌شوند. اما واتسون، جودی فاستر، پنه لوپه کروز، ناتالی پورتمن، کیت وینسلت و هزاران فرد موفق دیگر هم با شما در این حس شریک هستند.
اما خبر خوب این‌که تا حدود زیادی می‌توان این سندرم را کنترل کرد و از شر آن خلاص شد. اگر تمایل دارید این سندرم و نشانه‌هایش را بیشتر بشناسید و راه‌های رهایی از آن را بدانید، این مقاله از بوکاپو مخصوص شما نوشته شده است. پس با ما همراه باشید.
سندروم ایمپاستر یا سندرم خودویرانگری چیست؟
افرادی که با سندرم ایمپاستر که به سندرم خودویرانگر هم معروف است دست‌وپنجه نرم میکنند، مدام این حس را دارند که لیاقت دستاوردهای خود و احترامی را که افراد برای آنها قائل هستند ندارند. آنها معتقدند آنقدری که دیگران فکر میکنند باهوش نیستند و دیر یا زود مردم این حقیقت را درباره آنها کشف میکنند.
اما نکته مهم اینجاست که افراد مبتلا به این سندرم، اغلب آدم‌های واقعا موفقی هستند که مقامات عالی و مدارک علمی متعددی دارند. جودی فاستر در جایی درباره برنده شدن جایزه اسکار برای فیلم متهم گفته: «این اتفاق برای من بسیار بزرگ بود و من همان‌طور که در دانشگاه ییل راه می‌رفتم فکر می‌کردم همه متوجه می‌شوند و اسکار را از من میگیرند!»
معنی ایمپاستر چیست؟
ایمپاستر در لغت به معنای شخصی است که برای فریب دیگران هویت کاذب و جعلی به خود می‌گیرد؛ اما اصطلاح سندرم ایمپاستر که اولین‌بار در دهه ۱۹۷۰ توسط روانشناسان سوزانا ایمز و پائولین رز کلنس معرفی شد، به معنای شخصی است که خودش حس فریبکار بودن دارد در صورتی که در واقعیت این‌گونه نیست و دستاوردهای او حقیقتا با تلاش و هوش او مرتبط هستند.
در ابتدا تصور می‌شد که این اصطلاح بیشتر در مورد زنان موفق کاربرد دارد و این به دلیل شکاف جنسیتی موجود در جامعه بود. برای شناخت بیشتر شکاف جنسیتی و خطرات آن در جهان، خلاصه کتاب زنان نامرئی را در بوکاپو از دست ندهید.
امروزه مشخص شده که همه افراد فارغ از جنسیتشان ممکن است این سندرم را تجربه کنند؛ هرچند همچنان در زنان، خصوصا زنان رنگین‌پوست شیوع بیشتری دارد.
نشانه های سندروم ایمپاستر
برخی از نشانه‌های رایج سندرم ایمپاستر عبارت‌اند از:
- ناتوانی در ارزیابی واقعی شایستگی و مهارت‌های خود
- نسبت دادن موفقیت خود به عوامل خارجی
- تحقیر عملکرد خود
- ترس از قضاوت شدن و برآورده نکردن انتظارات دیگران
- شک به خود
- دست کم گرفتن موفقیت‌های خود
- تعیین اهداف بسیار چالش‌برانگیز و احساس ناامیدی از کوتاهی کردن در انجام آن
سندرم خودویرانگر در برخی از افراد ممکن است انگیزه برای رسیدن به اهداف را تقویت کند؛ اما معمولا اضطراب دائمی که به همراه دارد زندگی فرد را مختل خواهد کرد. ممکن است فرد بسیار بیش از حدی که باید کار کند تا به خیال خودش هیچ‌کس متوجه فریبکاری او نشود و این امر یک چرخه معیوب را ایجاد میکند.
علت سندروم ایمپاستر
در اولین مطالعات درباره این پدیده، محققان دریافتند که سندرم ایمپاستر با عواملی از جمله تربیت خانواده و کلیشه‌های جنسیتی مرتبط است. با این حال تحقیقات بعدی نشان داد که این پدیده در افراد با هر پیشینه، سن و جنسیتی رخ می‌دهد.
-
تربیت خانواده
تحقیقات نشان می‌دهد که تربیت خانواده نقش مهمی در ایجاد یا عدم ایجاد این سندرم ایفا میکند. سبک‌های فرزندپروری که با کنترل یا محافظت بیش از حد همراه هستند، ممکن است سبب ایجاد سندرم ایمپاستر در کودکان شوند. جولی لیثکات هیمز نویسنده کتاب اصول تربیت فرزند معتقد است گاهی والدین با توجه بیش از حد و تربیت افراطی، مشکلات عدیده‌ای را برای فرزندان خود به وجود می‌آورند. سندرم ایمپاستر هم می‌تواند یکی از این مشکلات باشد.
برای مثال، شما ممکن است از خانواده‌ای باشید که برای موفقیتها ارزش زیادی قائل هستند؛ یا والدینی داشته باشید که مدام شما را مورد انتقاد قرار دهند. مطالعات نشان می‌دهد افرادی در خانواده‌هایی با تعارض بالا و حمایت کم بزرگ می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به سندرم خودویرانگر هستند.
-
فرصت‌های جدید
ورود به یک نقش جدید هم می‌تواند سبب ایجاد سندرم ایمپاستر شود. برای مثال شروع رفتن به دانشگاه ممکن است این احساس را در فرد ایجاد کند که انگار به آنجا تعلق ندارد یا توانایی انجام کارها را ندارد. به نظر می‌رسد معمولا زمانی که افراد در حال گذراندن دوره‌های گذار هستند و چیزهای جدید را امتحان میکنند، سندرم ایمپاستر رایج‌تر است.
فشار برای دستیابی به موفقیت همراه با کمبود تجربه، می‌تواند باعث ایجاد احساس بی‌کفایتی در این نقش‌ها و موقعیت‌های جدید شود.
پیشنهاد مطالعه: قدرت سازگاری در انسان؛ مهارتی که بدون آن هرگز دوام نمی آوردیم!
-
شخصیت
ویژگی‌های شخصیتی هم با خطر بالاتر تجربه سندرم ایمپاستر همراه هستند. برخی از صفات یا ویژگی‌هایی که ممکن است در به وجود آمدن این سندرم نقش داشته باشند عبارت‌اند از: کمال گرایی، روان‌رنجوری، خودکارآمدی پایین و … .
به خصوص کمالگرایی در به وجود آمدن این سندرم تاثیر بالایی دارد. اگر شما هم از افرادی هستید که در جنبه‌های مختلف زندگی همیشه در تلاش هستید تا بهترین عملکرد و نتیجه را داشته باشید و دچار کمال‌طلبی افراطی هستید، پیشنهاد می‌کنیم مطالعه کتاب غلبه بر کمال خواهی را در فهرست کارهایتان قرار دهید.
-
اضطراب اجتماعی
سندرم ایمپاستر و اضطراب اجتماعی ممکن است هم‌پوشانی داشته باشند. یک فرد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی ممکن است احساس کند که به موقعیت‌های اجتماعی یا عملکردی تعلق ندارد. ممکن است این فرد در حال گفت‌وگو با شخصی باشد و حس کند که او به بی‌کفایتی اجتماعی‌اش پی خواهد برد.
علائم اضطراب اجتماعی می‌تواند سندرم خودویرانگر را تقویت کند؛ اما این امر به این معنی نیست که هر کسی که سندرم ایمپاستر را تجربه میکند اضطراب اجتماعی دارد یا برعکس. افراد بدون اضطراب اجتماعی می‌توانند کمبود اعتماد به نفس و شایستگی را احساس کنند.
پیشنهاد مطالعه: اختلال اضطراب فراگیر چیست و روش‌های رهایی از آن کدام‌اند؟
انواع سندرم ایمپاستر
سندرم ایمپاستر می‌تواند به طرق مختلف ظاهر شود. چند نوع مختلف از این سندرم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
کمال‌گرا
افراد کمال گرا هرگز از خودشان و کاری که انجام می‌دهند راضی نیستند و همیشه احساس میکنند می‌توانستند بهتر باشند. آنها به جای تمرکز بر نقاط قوت خود، تمایل دارند بر عیب و نقص و اشتباهاتشان تمرکز کنند. این اغلب منجربه فشار زیاد بر این افراد و بروز اضطراب دائمی در آنها می‌شود.
-
ابر قهرمان
این افراد برای رسیدن به موفقیت خود را تا حد امکان بالا می‌برند و تا جایی که می‌توانند انرژی صرف میکنند. با این‌حال حتی این حداکثر تلاش هم ممکن است آنها را راضی نکند و هنوز حس فریبنده بودن نسبت به خود داشته باشند.
-
متخصص
این افراد همیشه در تلاش برای یادگیری بیشتر هستند و هرگز از سطح درک خود راضی نیستند. حتی اگر مهارت بالایی هم داشته باشند، تخصص خود را دست‌کم میگیرند و اگر نتوانند به سوالی پاسخ دهند خود را متقلب یا کلاهبردار تصور میکنند و احساس عدم لیاقت میکند.
-
نابغه طبیعی
این افراد اهداف بیش از حد هدف بزرگی برای خود تعیین میکنند. سپس اگر بعد از اولین تلاش خود موفق نشوند، احساس شکست آنها را عمیقا به هم می‌ریزد.
-
تکنواز
این افراد تمایل زیادی به فردگرایی دارند و ترجیح می‌دهند به تنهایی کار کنند. بنابراین آنها اغلب پیشنهاد کمک را از طرف دیگران رد میکنند. آنها درخواست کمک را نشانه ضعف و بی‌کفایتی می‌دانند.
سندروم ایمپاستر چه‌قدر شایع است؟
طبق آمار سایت psychologytoday حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد از افراد موفق ممکن است از این سندروم رنج ببرند. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۷۰ درصد از بزرگسالان ممکن است حداقل یک بار در طول زندگی خود سندرم ایمپاستر را تجربه کرده و حس فریبکاربودن کنند.
تست سندروم ایمپاستر
اگر با خواندن این مقاله حس می‌کنید که شاید شما هم نشانه‌هایی از سندروم ایمپاستر دارید و تمایل دارید بیشتر خودتان را در این باره محک بزنید، می‌توانید از تست‌های آنلاین اینترنتی استفاده کنید. در این تست‌ها با جواب دادن به چند سوال متوجه می‌شوید که آیا شما هم به این سندرم دچار هستید یا خیر.
البته برچسب چسباندن به خود آن هم با یک تست اینترنتی درست نیست. اما اگر نشانه‌های زیادی را در خود حس می‌کنید ابتدا از این تست‌ها کمک گرفته و سپس با یک متخصص مشورت کنید. در ادامه ۳ سایت که تست آنلاین سندرم ایمپاستر را ارائه میکنند با شما به اشتراک می‌گذاریم.
درمان سندروم ایمپاستر
در حال حاضر درمان خاصی برای این سندرم وجود ندارد. اما افرادی که از تاثیر منفی آن بر زندگی خود نگرانند می‌توانند از یک متخصص کمک بگیرند. اقداماتی هم برای رهایی از این سندرم وجود دارند که در ادامه با شما به اشتراک می‌گذاریم.
-
صحبت در مورد آن
به اشتراک گذاشتن احساسات یا دریافت بازخورد از یک همکار، دوست یا اعضای خانواده که قابل اعتماد هم باشند می‌تواند به فرد کمک کند دیدگاه واقع‌بینانه‌تری نسبت به توانایی‌ها و شایستگی‌های خود ایجاد کند. برخی از کارشناسان، گروه‌درمانی را به عنوان یک گزینه درمانی مناسب توصیه میکنند زیرا بسیاری از افراد مبتلا به سندرم ایمپاستر به اشتباه فکر میکنند که تنها آنها این احساسات را دارند و این امر منجربه انزوا در آنها می‌شود.
همچنین گفت‌وگو با یک متخصص سلامت روان ممکن است به فرد کمک کند تا دلیل احساسات خود را شناسایی کرده و با علل زمینه‌ای آن مقابله کند. پیشنهاد ما به شما در این زمینه مطالعه خلاصه کتاب شاید نیاز داری با یکی حرف بزنی است.
-
آگاهی از علائم
دانستن این موضوع که سندرم ایمپاستر چیست و چرا اتفاق می‌افتد، می‌تواند به افراد کمک کند علائم را در زمان بروز شناسایی کنند و استراتژی‌هایی را برای غلبه بر آن به کار گیرند. شما با آگاهی بر این علائم، می‌توانید به خوبی آنها را شناسایی کرده و به موقع به درمان آن بپردازید.
-
پذیرش کامل نبودن
برای تجربه حس عزت نفس و ارزشمندی، فرد باید نقاط ضعف و قوت خود را در کنار هم بپذیرد. هیچ‌کس کامل نیست و اشتباهات بخش اجتناب‌ناپذیر زندگی ما هستند. یادگیری این موضوع که گاهی همه چیز اشتباه می‌شود و این همیشه تقصیر ما نیست می‌تواند انعطاف‌پذیری و رفاه ذهنی را افزایش دهد.
مطالعه کتاب موهبت کامل نبودن می‌تواند شما را در رهایی از حس همیشه کامل بودن نجات داده و به پذیرش خودتان کمک کند.
-
به چالش کشیدن افکار منفی
تعویض افکار منفی با افکار مثبت، گامی کلیدی جهت غلبه بر سندرم ایمپاستر است. برای مثبت شدن افکارتان می‌توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید.
- جشن گرفتن دستاوردهای فعلی
- به یاد آوردن موفقیت‌های گذشته
- یادآوری بازخوردهای مثبت دیگران
- و … .
اگر تمایل دارید نگاهتان درباره مسائلی چون خوش‌بینی و انگیزه تغییر کند و افکار مثبت در سر بپرورانید، کتاب شکوفایی روانشناسی مثبت گرا برای شما نوشته شده است. خواندن آن را از دست ندهید.
-
دست برداشتن از مقایسه
مقایسه خود با دیگران به طور دائمی، سبب می‌شود که فرد معایبی در خودش پیدا کند. این معایب به احساس خوب و کامل نبودن او دامن می‌زند و او را بیش از پیش غرق در این سندرم میکند. مقایسه تا جایی خوب است که توانایی‌های افراد دیگر سبب ایجاد انگیزه بهتر شدن در ما شود. در غیر این صورت باعث احساسات مخرب و خودویرانگر می‌شود.
سخن پایانی
کمال واقعی عملا غیر ممکن است؛ بنابراین عدم دستیابی به این کمال ما را کلاهبردار نمی‌کند. ممکن است برای همه ما پیش آمده باشد که موفقیت‌های خود را عامل شانس یا هر چیز دیگری بدانیم و مانند جودی فاستر هر لحظه منتظر باشیم تا بیایند و جایزه‌ای را که به ما دادند پس بگیرند. یا هر لحظه با ترس این‌که نکند مردم متوجه شوند که ما کلاهبرداریم و موفقیتمان شانسی است، اضطراب را به بدن خود تزریق کرده‌ایم. سندرم ایمپاستر کل زندگی فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما راه‌هایی برای رهایی از آن وجود دارد که در این مقاله با هم بررسی کردیم.
سندرم ایمپاستر به تجربه درونی این باور اشاره دارد که شما آنقدری که دیگران فکر میکنند لیاقت و صلاحیت ندارید. در واقع فردی که این سندرم را دارد احساس میکند تمامی موفقیتهایش تقلب و فریب هستند و مردم هر لحظه ممکن است از این موضوع آگاه شده و به کلاهبردار بودن او پی ببرند.
این سندرم سراغ افراد موفق میرود؛ زیرا آنها هستند که دستاوردها و موفقیتهایی دارند. حال اگر در کنار این موفقیتها شخصیت کمالگرایی داشته باشند، بیشتر در این سندرم غرق شده و احساس یک کلاهبردار فریبکار را به خود میگیرند.
