با ۵ روش کاربردی کنترل ذهن خود را در دست بگیرید!

ذهنْ قدرتمندترین ابزاری است که شما برای خلق هر چیزی که می‌خواهید در اختیار دارید. اما اگر نتوانید کنترل ذهن (mind control) خود را به دست بگیرید، می‌تواند به مخرب‌ترین نیروی زندگی شما تبدیل شود. ذهن و به طور خاص، افکار شما، بر درک و درنتیجه تفسیر شما از واقعیت اثر می‌گذارد .

یک فرد به طور متوسط روزانه حدود ۷۰۰۰۰ فکر در سر خود دارد. در حالی که ممکن است در گذشته به شما گفته شده باشد ذهن خود را خالی کنید تا از استرس راحت شوید، این استراتژی در واقع به معنای رها کردن همه افکار و نگرانی‌های ذهن شما نیست.

به معنای این است که چطور به ذهن‌آگاهی بیشتر رسیده و بتوانید بدون قضاوت، نظاره‌گر افکارتان باشید. عدم توانایی در کنترل ذهن باعث هجوم افکار منفی و نشخوار ذهنی شده که مشکلات عدیده‌ای برای ما ایجاد می‌کند. در این مقاله از مجله بوکاپو، به بررسی بیشتر اهمیت و راهکارهای کنترل ذهن می‌پردازیم.

چگونه کنترل ذهن خود را در دست بگیریم؟

افکار منفی می‌توانند سودمند نیز باشند. چراکه این فرصت را در اختیار شما می‌گذارند تا به خودتان ثابت کنید واقعا چقدر قوی هستید. به دست آوردن کنترل بر ذهن یک مهارت است که باعث افزایش عزت نفس شما می‌شود.

هر روز سرشار از فرصت‌هایی است که می‌توانید اجازه دهید افکار منفی کنترل زندگی شما را به دست گرفته و آن را نابود کنند. داشتن زندگی شاد درگرو توانایی ما در کنترل ذهن است. افکار منفی را نمی‌توان متوقف کرد.

بااین‌حال، می‌توانید مدت‌ زمانی که آن‌ها در ذهن شما هستند را کنترل کنید. شما هستید که ذهن خود را کنترل کرده و اجازه می‌دهید چیزی به آن وارد و یا از آن خارج شود.

روش‌های افزایش تمرکز و کنترل ذهن

وقتی کنترل ذهن خود را نداشته باشید، ممکن است افکار و احساسات شما از کنترل خارج بشوند. ممکن است متوجه شوید که در مورد چیزهای زیادی نشخوار فکری دارید. دائماً به خودتان شک کرده یا در مواجه با احساسات خود مشکل دارید.

هرچند لازم نیست این‌طور باشد، می‌توانید کنترل ذهن خود را به دست گرفته و افکار منفی خارج از کنترل را با افکار مثبت جایگزین کنید.

با انجام این کار و با گذشت زمان، شما شادی و آرامش بیشتری را تجربه کرده و درنهایت کنترلتان روی ذهن بیشتر می‌شود که به سبب آن، تمرکز شما نیز افزایش خواهد یافت.

این موضوع اساساً دغدغه اصلی کتاب ذهن حواس جمع بوده و اگر برای شما نیز اولویت محسوب می‌شود، از مطالعه آن غافل نشوید.

عواقب عدم کنترل ذهن چیست؟

خیلی ساده است. وقتی افکارمان را کنترل نکنیم، زیر بار آن‌ها له می‌شویم. وقتی مدام به “چه می‌شودها” فکر می‌کنیم، زمان زیادی را صرف تقویت افکار هراس برانگیز در ذهن می‌کنیم. به این کار نشخوار ذهنی می‌گویند.

با این کار عملاً ذهن خود را فلج می‌کنیم. مطمئناً همه ما در مقطعی دچار یک فروپاشی ذهنی شده‌ایم. نشخوار فکری و نگرانی با اضطراب و افسردگی همراه خواهد بود.

اگر ذهن خود را مدیریت نکنیم، برآیندی جز افسردگی و اضطراب برای ما نخواهد داشت. برای آشنایی بیشتر با نشخوار ذهنی و راه‌های مقابله با آن، می‌توانید کتاب نشخوار ذهنی را مطالعه نمایید.

کنترل ذهن چه نتایج مثبتی دارد؟

تحقیقات نشان داده است که نشخوار فکری می‌تواند از طرق مختلفی به ما آسیب بزند. توانایی رهایی خود از این عمل منفی و به دست گرفتن کنترل ذهن، مهارت مهمی است که باید آن را فراگرفت. یکی از مشکلات اصلی عدم کنترل ذهن این است تمرکز روی رویدادهای ناراحت‌کننده گذشته یا آینده، باعث ایجاد اضطراب در زمان حال می‌شود.

این اضطراب واکنش‌های استرسی شما را تحریک کرده و شادی لحظه را از شما می‌گیرد. ممکن است نتیجه این چرخه، استرس مزمن باشد که یک بیماری بوده و می‌تواند منجر به انبوهی از مشکلات جسمی، ذهنی و عاطفی بشود.

اجتناب از نشخوار فکری یا مدیریت آن، می‌تواند در حفظ یا دستیابی به وضعیت ذهنی بهتر کمک کند. از دیگر فواید کنترل ذهن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خواب بهتر

تحقیقات نشان داده که نشخوار فکری بر کیفیت خواب تأثیر می‌گذارد. نشخوار فکری نه‌تنها زمانی را که در آن احساس استرس می‌کنید طولانی‌تر می‌کند، بلکه می‌تواند بر خواب شما نیز تأثیر بگذارد.

افرادی که در این شرایط هستند به‌واسطه اینکه زمان بیشتری استرس را تحمل کرده و زمان کمتری استراحت می‌کنند، در معرض استرس مضاعف قرار می‌گیرند. ممکن است بتوانید با کنترل ذهن بهتر، زمان بیشتری را چه در خواب و چه در بیداری در حالتی آرام تر بگذرانید.

• کاهش کورتیزول

تصور می‌شود استرس مزمن، به واسطه نشخوار فکری تقویت شده و به ایجاد و تشدید بیماری کمک می‌کند. چراکه باعث فعال شدن بیش از حد سیستم‌های بیولوژیکی پاسخگو به استرس می‌شود.

نشخوار فکری همچنین ممکن است با تشدید و طولانی‌تر کردن زمان قرار گیری بدن در معرض برخی مواد مانند کورتیزول، سیستم‌های پاسخ‌دهنده به استرس را تغییر دهد.

کورتیزول هورمونی است که معمولاً به‌عنوان هورمون استرس از آن یاد می‌شود. کورتیزول می‌تواند بر احساسات شما هم اثر بگذارد. همچنین می‌تواند به کنترل سطح قند خون، تنظیم متابولیسم، کاهش التهاب و به بهبود حافظه کمک کند.

اما سطوح بالای کورتیزول برای مدت طولانی، باعث پیامدهای منفی برای سلامتی خواهد بود. افرادی که درگیر نشخوار فکری بودند، در پایان روز  نسبت به ابتدای آن، سطوح بالاتری از کورتیزول را در بدن خود داشتند.

• بهبود خلاقیت

عدم کنترل ذهن می‌تواند خلاقیت شما را کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهند که افرادی که در کنترل ذهن خود در محل کار ناتوان هستند، خلاقیت کمتری دارند. در حالی که افرادی که رویکرد آنان حل مسئله بوده و ذهن آرامی داشتند، سریع‌تر از خستگی کار خلاص می‌شدند.

تحقیقات همچنین نشان می‌دهند که نشخوار فکری را باعث کاهش توانایی ما در دیدن راه‌حل‌های مشکلات شده که این امر نیز منجر به تشدید استرس می‌شود.

علت وجود افکار مزاحم چیست؟

قبل از اینکه بتوانید به ذهن خود مسلط شوید، باید بدانید در حال حاضر تحت سلطه چند عامل هستید که در ذهن شما زندگی کرده و بر افکار شما کنترل دارند. اگر می‌خواهید رئیس آن‌ها باشید، باید بدانید که آن‌ها چه کسانی هستند و انگیزه آن‌ها چیست و سپس می‌توانید آن‌ها را کنترل کرده و از ذهن بیرون کنید.

در اینجا به بررسی چهار عامل که به‌طور نمادین به آن‌ها شخص اطلاق می‌کنیم، می‌پردازیم:

۱. منتقد درونی

این یک آزاردهنده دائمی است که اغلب ترکیبی از موارد زیر است:

• حرف‌های دیگران (اغلب والدین شما)
• افکاری که بر اساس انتظارات خود یا دیگران ایجاد کرده‌اید
• مقایسه خود با دیگران، از جمله افراد مشهور
• چیزهایی که به واسطه مواجهه با تجربیات دردناکی مثل خیانت و طرد شدن به خود گفتید

منتقد درونی به واسطه رنج، عزت نفس پایین، عدم پذیرش خود و عدم عشق به خود، قوت پیدا می‌کند.

۲. نگران کننده

این شخص در آینده و در دنیای “چه می‌شودها” زندگی می‌کند. نگران‌کننده با ترسی که اغلب غیرمنطقی و بی‌مبناست مرتبط است. گاهی اوقات، انگیزه حضور این شخص در ذهن شما، ترس از تکرار اتفاقات گذشته است.

۳. مشکل‌ساز

این همان کسی است که باعث خشم، ناامیدی و رنج در ذهن شما می‌شود. این محرک‌ها، از زخم‌های التیام نیافته در گذشته سرچشمه می‌گیرند. هر تجربه‌ای که حتی با زخم گذشته ارتباط نزدیکی داشته باشد، باعث فعال شدن این شخص می‌شود. این شخص را می‌توان با کلمات، احساسات و حتی با صدا یا رایحه از پا درآورد.

۴. برهم‌زننده خواب

این شخص می‌تواند به‌واسطه وجود ترکیبی از عوامل مختلف خود را در ذهن نشان دهد. این عوامل شامل توجه به کاری که باید در طول روز آن را انجام می‌دادید، عزت نفس پایین، شک به خود، اضطراب، ناامنی و غیره می‌شود.

چگونه موانع کنترل ذهن را مدیریت کنیم؟

• منتقد درونی

وقتی متوجه شدید که در مورد خود به شکلی منفی فکر می‌کنید، مثلاً روی خود نام گذاشته و یا به خود بی‌احترامی می‌کنید، آن کار را قطع کنید. این که به آن فکر بگوئید ایست، نه، بس است و من روی تو کنترل دارم، کارساز نیست.

باید هر فکر منفی را با فکری متضاد آن جایگزین کرده یا از عبارات تأکیدی مثبت نسبت به خودتان استفاده کنید. مثلاً به جای اینکه به خود بگویید که یک بازنده هستید، می‌توانید به خود بگویید که من کسی هستم که آن موفقیت بزرگ را در گذشته کسب کرده است.

•  نگران‌کننده

اضطراب طولانی مشکلاتی را از نظر ذهنی، عاطفی و جسمی برای ما ایجاد کرده و می‌تواند پیامدهای طولانی‌مدت برای سلامتی داشته باشد. ترس، آغازگر واکنش جنگ‌وگریز، عامل ایجاد نگرانی در ذهن و اضطراب در بدن است. این ترس ممکن است کنترل مؤثر افکار را برای شما دشوارتر کند.

شما باید بتوانید بلافاصله یک فکر نگران کننده را به‌واسطه احساسات خود تشخیص دهید. برای غلبه بر این افکار نگران‌کننده، می‌توانید به قدردانی برای به دست آمدن نتایجی که به دنبال آن‌ها هستید مشغول شوید.

معنویت و توکل نیز می‌توانند در این زمینه کمک‌کننده باشد. مثلاً به جای اینکه نگران تصادف عزیزانتان باشید، از خداوند برای اینکه مراقبشان است تشکر کنید.

• مشکل‌ساز

از بین بردن دائمی این عامل به توجه و تأمل بیشتری نیاز دارد. در ابتدا باید علل و عواملی که باعث بیدار شدن این مکانیزم می‌شوند را شناسایی و برطرف کنید.

اما تا آن زمان می‌توانید با شروع تنفس آگاهانه به محض تشخیص حضور نشانه‌ها، از بروز رفتارهای هیجانی و خارج شدن شرایط از کنترل جلوگیری کنید. مطمئناً این پیشنهاد را شنیده‌اید که وقتی عصبانی می‌شوید تا ده بشمارید.

این کار را با تنفس آگاهانه (یعنی توجه کردن به دم و بازدم) همراه کنید، نتیجه بهتری خواهید گرفت. حتی شاید بهتر باشد کمی از موقعیت فاصله گرفته و به زمان اجازه دهید تا آدرنالین شما را به سطح عادی خود بازگرداند. با این کار چشم‌اندازی آرام‌ و منطقی‌تر به موقعیت داشته و از رفتارهای مخرب خودداری می‌کنید.

• برهم‌زننده خواب

یک مشکل بسیار رایج این است که افراد نمی‌توانند ذهن خود را هنگام خواب خاموش کنند. این اتفاق باعث شده تا افراد به خوبی نخوابیده و در نتیجه قوای خود را بازیابی نکنند. برای رهایی از این مشکل دو راه وجود دارد:

1. تمرکز دیافراگمی داشته و بر روی بالا و پایین شدن شکم خود هنگام تنفس متمرکز شوید.
2. اگر چرخه کلمات در ذهنتان متوقف نشد، سرعت تنفس خود را کم کرده و سعی کنید در هر دم و بازدم یک کلمه بگویید. به این شکل سرعت کلمات در ذهن شما مدیریت می‌شود.

۵ روش کاربردی برای کنترل ذهن

یادگیری اینکه چگونه ذهن‌آگاه بوده و افکار خود را بدون قضاوت مشاهده کنید، می‌تواند به کنترل ذهن کمک کند. این تمرین حتی ممکن است برای روابط شما خوب باشد. بنابراین، صرف زمان برای یادگیری تکنیک‌های ذهن آگاهی قطعاً ارزشمند خواهد بود.

شاید گفتن اینکه احساسات منفی را از خود دور کنید، از انجام آن راحت‌تر باشد. با این حال چند تکنیک وجود دارد که می‌توانید برای آرام کردن افکارتان از آن‌ها استفاده کنید. علاوه بر این تکنیک‌های کتاب پاکسازی ذهن نیز به شما در این زمینه کمک می‌کنند.

• مدیتیشن

تحقیقات نشان می‌دهد که مدیتیشن می‌تواند به کاهش احساسات منفی و کنترل ذهن کمک کند. مدیتیشن فواید زیاد دیگری هم دارد. برای شروع یک تمرین مدیتیشن، مکانی را پیدا کنید که بتوانید در آن نشسته و بدن را در حالتی راحت قرار دهید.

سپس افکار خود را بدون درگیر شدن با آن‌ها مرور کنید. وقتی از آن‌ها آگاه شدید، آن‌ها را رها کرده و تمرکز خود را به لحظه حال برگردانید.

پیشنهاد مطالعه: مدیتیشن چیست؟ چه اهدافی دارد و چگونه به ما کمک می‌کند؟

• ذهن‌آگاهی را تمرین کنید

ذهن‌آگاهی، مفهومی است که بر متمرکز کردن افکارتان به یک چیز در لحظه حال و غوطه‌ور نشدن در افکار نسبت به چیزهای دیگر تأکید می‌کند.

ذهن‌آگاهی یک راهکار عالی برای افراد پرمشغله است. با انجام تمارین مربوط به ذهن‌آگاهی می‌توانید گفت‌وگوی ذهنی خود را کم کرده و کنترل ذهن را در دست بگیرید.

برای آشنایی بیشتر با این مفهوم و استفاده از نتایج آن می‌توانید کتاب ذهن آگاهی برای آغازگران را مطالعه نمایید.

• حواس خود را پرت کنید

گاهی اوقات بهترین کاری که برای تغییر افکار منفی و به دست گرفتن کنترل ذهن می‌توانید انجام دهید این است که تمرکز خود را روی موضوع دیگری معطوف کنید. از خانه یا محل کار بیرون بزنید، ورزش کنید، خود را با یک پروژه یا سرگرمی درگیر کنید.

برای چند دقیقه خود را در یک کتاب غرق کنید. از فعالیت‌های رزمی مانند تای چی و کاراته نیز می‌توان برای پاکسازی ذهن استفاده کرد. عمل ساده پرت کردن حواس، یک راه عالی برای وارد کردن فعالیت‌های مثبت به زندگی، جدایی از استرس و افزایش کنترل بر ذهن است.

• ارتباط با دوستان

قطعاً متوجه شده‌اید که وقتی بیش از حد استرس داشته و یا در نشخوار فکری غوطه‌ور باشید، آن‌قدرها هم سرزنده نیستید. در نتیجه، ممکن است روابط شما آسیب ببینند.

تمرکز بر روابط مثبتی که در آن‌ها هستید، می‌تواند استرس و تمایل به نشخوار فکری را به حداقل برساند. با تقویت روابط خود، یک تکنیک سالم برای کنترل ذهن ایجاد کرده‌اید.

تحقیقات نشان داده است که کسانی که ارتباطات اجتماعی محکمی دارند، برای مقابله با استرس کمتر از نشخوار فکری استفاده می‌کنند. همچنین میزان ابتلا به افسردگی و سایر اختلالات مرتبط با استرس نیز در این دسته از افراد کمتر بوده است.

اگر می‌بینید که هنگام صحبت با یک دوست فقط به نکات منفی فکر می‌کنید، احتمالاً درگیر این مسئله شده‌اید. به دنبال راه‌هایی برای عبور از احساسات و دریافت حمایت بدون اینکه در دام نشخوار فکری بیفتید باشید.

• افکار خود را بنویسید

اگر ذهن شما پر از افکار و احساسات استرس‌زا است، تسلیم شدن در برابر آن و بیان آن‌ها از طریق نوشتن می‌تواند مفید باشد. ژورنال‌نویسی به شما این امکان را می‌دهد تا موضوعاتی که شما را آزار می‌دهند، به شکل عمیق‌تری بررسی کرده و کنترل ذهنتان را در دست بگیرید.

تجربه و بررسی کامل احساسات می‌تواند به شما کمک کند تا طوفان فکری داشته باشید و راه‌های متفاوتی برای نگاه کردن به مشکلات به شما ارائه دهد. مطالعات متعدد نشان می‌دهند که  بیست دقیقه، زمانی مؤثر برای تغییرات مثبت ذهنی، عاطفی و فکری است.

پیشنهاد مطالعه: یادداشت روزانه و کاربرد آن در رسیدن به موفقیت

نتیجه گیری:

کنترل ذهن یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که برای رسیدن به سطوح بالای موفقیت به آن نیاز داریم.

در این مقاله، ابتدا با عواملی که باعث می‌شوند تا کنترل ذهنمان را از دست بدهیم آشنا شدیم. سپس راهکارهایی برای رفع این عوامل و پس از آن راه‌حل‌های کلی‌تر برای افزایش کنترل ذهنی مطرح شد.

در میان مواردی که عنوان شد، ذهن‌آگاهی یکی از مهم‌ترین مواردی است که توجه به آن می‌تواند نقش مؤثری در این زمینه داشته باشد.