ثبت نام و دریافت هدیه
خاموش کردن سیگار روی دست، خط انداختن با چاقو روی بدن و… تنها نمونه‌های کوچکی از خودآزاری هستند که ممکن است افراد مختلف علی‌الخصوص جوانان به آن دچار شوند.
آمارها نشان می‌دهد که دخترها بیشتر از پسرها دست به این کار می‌زنند و شاید برایتان جالب باشد بدانید بیشترین رده سنی دختران و پسرانی که درگیر این مقوله هستند، بین ۱۰ تا ۱۹ سال است، با این وجود آزار خود محدود به این گروه سنی نیست. اگر تمایل دارید درباره این رفتار بیشتر بدانید، این مقاله مجله بوکاپو را حتما بخوانید.
خودآزاری چیست؟
خودآزاری (Self-harm) یا خودزنی زمانی اتفاق میافتد که افراد برای مقابله با احساسات بسیار دشوار، خاطرات دردناک یا موقعیتها و تجربههای سخت و طاقتفرسا به خود و بدنشان آسیب عمدی میرسانند.
برخی افراد آن را راهی برای این موارد می‌دانند:
- بیان چیزی که به سختی میتوان با کلمات آن‌ها را بیان کرد
- تبدیل درد عاطفی به درد فیزیکی
- داشتن احساس کنترل شدن از سمت دیگران
- برای فرار از خاطرات آسیب‌زا
- مجازات خود به خاطر احساسات و تجربههای گذشته
- برای توقف احساس بی‌حسی نسبت به اتفاق‌های رخ داده
- تخلیه فکر خودکشی برای جلوگیری از عدم اجرای آن
- و…
اگر بخواهیم دقیق‌تر بررسی کنیم، افراد زیر بیش از دیگران در معرض خود آزاری قرار دارند:
- زنان و دختران؛
- افراد مبتلا به مشکلات روانی مانند افسردگی، استرس، اختلالات شخصیتی و…
- افراد با گرایش‌های جنسی متفاوت
- زندانیان، مهاجران و جانبازان جنگ
- افرادی که در کودکی تجربه آزار و اذیت دارند
- افرادی که به‌واسطه خودکشی یکی از نزدیکان خود، سوگوار شده‌اند.
هر کسی می‌تواند دچار این مشکل شود ولی گفتیم که این مقوله، در جوانان بیشتر از دیگران رخ می‌دهد. گاهی این وضعیت می‌تواند ناشی از رفتارهای غلط و آزاردهندۀ والدین باشد. اگر در سنین جوانانی و نوجوانی قرار دارید، سوزان فوروارد راهکارهایی را برای غلبه بر این رفتارها برایتان آماده کرده است. خلاصه کتاب والدین سمی در بوکاپو منتظر شماست!
بررسی انواع خودآزاری
همه اشکال خود آزاری یکسان نیستند و انواع مختلفی دارد. یکی از رایج‌ترین انواع خودزنی، بریدن پوست با استفاده از چاقو یا اشیای تیز دیگر است. برای انواع دیگر این بیماری، میتوان به این موارد اشاره کرد:
- بریدن پوست
- سوزاندن پوست با کبریت، سیگار، فندک یا سایر اشیای داغ
- زدن یا گاز گرفتن
- کندن مو
- مسموم کردن خود با استفاده از قرص یا مواد شیمیایی سمی
- درگیر شدن عمدی در رفتارهای خطرناک فیزیکی
- کوبیدن سر به دیوار
- ورزش بیش از حد
- رانندگی بی‌احتیاط
- کوبیدن سر یا بدن به دیوار یا اجسام سخت
- ورود به دعوا یا مبارزه‌هایی که احتمال آسیب‌دیدگی وجود دارد
- فرو کردن اجسام در بدن
- اختلال در غذا خوردن
- ضربه زدن با مشت به خود یا دیوار
- و…
آن‌ها قسمت آسیب‌زده‌شده را می‌پوشانند تا از بحث در مورد آن قست یا مشکلی که دارند، خودداری کنند. شناسایی این موضوع به دقت و درک بالای خانواده یا دوستان این افراد بستگی دارد تا متوجه این موضوع شوند و به فرد خودآزارگر، کمک کنند. کتاب زبان بدن دروغگوها می‌تواند به شما کمک کند تا حالات این افراد را به‌خوبی شناسایی کنید.
خودآزاری روحی
این بیماری را شاید نتوان یک بیماری روحی و روانی دانست! این بیماری یک مکانیسیم دفاعی ناسالم نسبت‌به یک وضعیت روانی زمینه‌ای مرتبط است. همان طور که در بالاتر هم اشاره کردیم، این بیماری می‌تواند جلوۀ بیرونی چندین بیماری مختلف باشد که نیاز است تا با بررسی حالات خودآزارگر ریشه‌یابی شوند.
خود آزاری فکری
خودزنی به آسیب‌های بدنی خلاصه نمی‌شود! گاهی افراد از لحاظ ذهنی نیز به خودشان آسیب می‌زنند. شاید خودخوری بتواند این نوع از خود آزاری را به درستی بیان کند. ریشه خیلی از آن‌ها به اشتباهات بزرگ زندگی ما برمی‌گردد.
کتاب دوباره فکر کن یکی از بهترین کتاب‌ها برای رفع این بیماری است. آدام گرانت در این کتاب نشان می‌دهد که با عدم تجدیدنظر در افکار و اعمالمان چه ضرر بزرگی را به خودمان می‌زنیم و در ادامه به ما کمک می‌کند تا با تجدیدنظر در افکار و اعمالمان، شرایط زندگی بهتر و ذهنی آرام‌تر داشته باشیم و از شر نشخوار ذهنی رها شویم.
نشانه های خودآزاری
تشخیص این بیماری کمی سخت و چالشبرانگیز است؛ زیرا خودآزارگرها، این کار را در خفا و خلوت انجام میدهند. علائم و نشانههای آزار به خود، بسته به روش‌هایی که فرد استفاده می‌کند، متفاوت است.
۱. نشانههای رفتاری
- شلوارهای بلند و پیراهن‌های آستین بلند حتی در روزهای گرم تابستان می‌پوشد.
- دلیل صدمات وارده را تصادف یا نتیجه دست‌وپاچلفتی‌بودن خودش اعلام می‌کند.
- زمان زیادی را به‌تنهایی می‌گذراند.
- چالش‌های زیادی با روابط دوستانه و عاشقانه‌اش دارد.
- اجسام تیز یا وسایلی که می‌تواند به بدن آسیب بزند، به مدت زیادی در دستانش است.
- فعالیت‌هایی که زمانی از انجام آن‌ها لذت می‌برد را دیگر انجام نمی‌دهد.
- رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی دارد.
۲. نشانههای فیزیکی
- جای زخم
- خراش یا بریدگی تازه
- کبودی استخوان
- استخوان شکسته
- تکه موهای از دست‌رفته
۳. نشانههای روانی-اجتماعی:
- بی‌حسی عاطفی
- بی‌ثباتی عاطفی
- نوسانات خلقی
- افسردگی
- اضطراب فراگیر
- احساس گناه
- شرمندگی
- انزجار از خود
تست خودآزاری
اگر احساس کردید که نیاز دارید تا به خودتان آسیب بزنید، سعی کنید در ابتدا سوال‌های پایین را از خودتان بپرسید و جواب‌های آن‌ها را یادداشت کنید تا بتوانید بعدها به آن برگردید و استدلال‌های خود را تجزیه و تحلیل کنید.
- چرا می‌خواهم به خودم آسیب بزنم؟ چرا احساس می‌کنم باید به خود آسیب بزنم؟ چه چیزی من را به بریدن، سوزاندن و غیره تشویق کرده است؟
- آیا قبلاً هم این کار را انجام داده‌ام؟ آن موقع چگونه کنار آمدم؟ آیا همین احساس را داشتم؟
- چه راه‌های جایگزینی را برای تسکین درد خود دنبال کرده‌ام؟ آیا کار دیگری وجود دارد که بتوانم انجام دهم؟ جایگزین بدون ضرری برای آسیب‌رساندن به خود وجود دارد؟
- الان چه حسی دارم؟
- بعد از آسیب‌زدن چه حسی خواهم داشت؟
- آیا می‌توانم از مشکلی که من را به این سمت سوق داده، اجتناب کنم؟ آیا راه بهتری وجود دارد که دفعه بعد بتوانم با مدیریت بهتر آن را انتخاب کنم؟
- اصلاً آیا مجبور به خودآزاری هستم؟
بهتر است به این سوال‌ها پاسخ دهید و پاسخ‌های خود را روی کاغذ بنویسید یا آن‌ها را پرینت بگیرید و حتماً این پاسخ‌ها را با روان‌شناس یا روان‌پزشکتان در میان بگذارید. بینش شما به اینکه چرا می‌خواهید به خودتان آسیب بزنید در درمان و بهبودی این بیماری بسیار کمک‌کننده است.
رهنمود‌های جان فردریکسون در کتاب دروغ هایی که به خود می گوییم به شما کمک می‌کند تا با دقت بیشتری به این سوال‌ها جواب دهید و راحت‌تر با آنچه که از آن‌ها اجتناب می‌کردید روبه‌رو شوید. برای خواندن این کتاب روی اینجا کلیک کنید.
راهکارهایی برای درمان خودآزاری
برای این بیماری بهترین و موثرترین درمان، مراجعه به روان‌شناس یا روان‌پزشک است تا یک متخصص روند درمان را زیر نظر داشته باشد. با این حال روش‌های دیگری هم وجود دارد که یا به بهبود این بیماری کمک می‌کنند یا در جلوگیری از وقوع آن کارساز هستند. برخی از آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم
۱. اعتماد به نفس و عزت نفس
خیلی از این آزارها ناشی از عزت‌نفس پایین یا کمبود اعتماد به نفس است. باربارا دی آنجلیس در کتاب اعتماد به نفس دربارۀ باورهای غلط دربارۀ اعتمادبه‌نفس صحبت می‌کند و شما را در مسیر رسیدن به اعتمادبه‌نفس واقعی همراهی می‌کند.
۲. رژیم غذایی سالم
یک رژیم غذایی ناسالم، می‌تواند منجر به اختلال در میزان ورودی غذایی مورد نیاز بدن شود. برای داشتن یک سبک زندگی سالم و شاد، داشتن یک رژیم سالم غذایی از اوجب واجبات است!
۳. تقویت روابط اجتماعی
طبق تحقیقات، داشتن روابط اجتماعی برای سلامت مغز امری ضروری است. برای اینکه بتوانید روابط اجتماعی خود را بهتر کنید، خلاصه کتاب چگونه با هر کسی صحبت کنیم را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
۴. مدیتیشن
برای انجام مدیتیشن نیازی به کارهای عجیب‌وغریب نیست! برای انجام راحت‌ترین روش مدیتیشن، تنها کافی است چشم‌هایتان را ببندید و به تنفستان دقت کنید. اگر می‌خواهید در مورد مدیتیشن و انواع آن بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم مقالۀ مدیتیشن چیست؟ چه اهدافی دارد و چگونه به ما کمک می‌کند؟ را در مجله بوکاپو مطالعه کنید.
۵. خواب کافی
خیلی از مشکلات ما ناشی از کمبود خواب است. کمبود خواب موجب می‌شود تا مغز نتواند بهترین عملکرد خود را داشته باشد و ما را به سوی اقداماتی چون خودآزاری سوق دهد. متیو واکر در کتاب چرا می خوابیم به‌طور مفصل در مورد خواب و اثراتش بر زندگی و عملکرد مغز انسان صحبت کرده است. پیشنهاد می‌کنیم، سری به آن بزنید.
۶. شکستن شاخ غول کمال‌گرایی
کامل نبودن و تمام و کمال انجام ندادن کارها، موهبت است! ریشه خیلی از مشکلات ما ناشی از «باید این‌طور بودن یا باید آن‌طور بودن» است. برنی براون با گنجینه‌ای که در کتاب موهبت کامل نبودن جمع‌آوری کرده است به شما می‌آموزد تا آن کسی که فکر می‌کنید باید باشید را رها کرده و کسی که هستید را در بغل بگیرید و به آرامش ذهنی و روانی برسید.
سخن آخر
درست است که گاهی در مواجهه با دشواری‌ها، سردرگمی، ناامیدی و خشم به سراغمان می‌آید، اما نباید انتقام آن را از خودمان بگیریم. در این مقاله با خودآزاری، انواع و دلایل آن آشنا شدیم و امیدواریم که راهکارهای ارائه شده، در توقف این رفتار آسیب‌زننده موثر باشند.
خودآزاری یا خودزنی زمانی اتفاق میافتد که افراد برای مقابله با احساسات بسیار دشوار، خاطرات دردناک یا موقعیتها و تجربههای سخت و طاقتفرسا به خود و بدنشان آسیب عمدی میرسانند.
تشخیص این بیماری کمی سخت و چالشبرانگیز است زیرا خودآزارگرها، خودآزاری را در خفا و خلوت انجام میدهند. اما میتوان این نشانهها را به چند دسته تقسیم کرد: نشانههای رفتاری، نشانههای فیزیکی، نشانههای شناختی و نشانههای روانی-اجتماعی.
سپاسگزارم از نوشته های خوب شما. به درد خور و سودمند است.